بخشی از مقاله
مقدمه
شهر الکترونیک چیست و چگونه ایجاد میگردد؟
این سوال و آمال همه شهروندانی است که با توجه به گسترش روز افزون تکنولوژي و نیاز به امکانات سختافزاري و نرمافزاري در شهرها به آن محتاج میگردند.اما به نظر میرسد در پاسخ به این نیاز، متولیان امر و کسانی که مدعی اجرا هستند راه را به اشتباه رفتهاند و از این بابت میلیارد تومان هزینه مادي و معنوي به شهر تحمیل کرده و نتوانستهاند آن را اجرا نمایند. در این یادداشت سعی میشود راهکاري ارائه گردد تا شاید متولیان بتوانند این مهم و این خواسته را اجرا نمایند.
با اینکه بودجههاي گزافی صرف اجراي پروژههاي تعریف شده، میگردد اما هنوز خلاء ارتباط بین مراکز اطلاعاتی و بستر ارتباطی - دغدغه دستاندرکاران - در این حوزه که خواست اصلی شهروندان براي سهولت و افزایش کارآیی، دقت و کسب اطلاعات لازم جهت تصمیمگیري بهتر و دقیقتر است متاسفانه به دست نیامدهاست.شهر الکترونیک یعنی شهري که شهروندان بتوانند به راحتی با مراکز خدماترسان شهري ارتباط برقرار کنند و سرویس بگیرند. مدیریت شهر الکترونیک یعنی اینکه مدیریت بتواند به سهولت از کلیه درخواستها و نیازها و مشکلات شهروندان و شهر مطلع گردد و حتی پا را فراتر گذاشته با جمعآوري نیازهاي آتی و درخواستهاي آتی و مشکلات آتی که پیش روي شهروندان است با اجراي پروژههاي کوتاه مدت و بلند مدت خود را آماده نماید.
اولین گام در تحقق شهر الکترونیک یکپارچگی مدیریت جمعآوري تقاضاهاي شهروندان است. شاید بتوان درخواست هاي امدادي شهروندان از راهنمایی و رانندگی، آتشنشانی، اورژانس بیمارستان و خدمات شهري را از طریق مدیریتی واحد توزیع کرد. در این صورت میتوان انتظار داشت در هنگام بروز حوادث اورژانس و آتشنشانی، راهنمایی و رانندگی، نیروي انتظامی به سرعت در محل حاضر و اقدام به ارائه خدمات نمایند و لازم نباشد ابتدا به 110، 115 و یا 137 و... تماس گرفت، در حالی که ممکن است خدماترسانی هماهنگ این نیروها انجام نشود و این نیروها تنها تاخیرها را به گردن یکدیگر بیاندازند.
با اتخاذ این راهکارها میتوانیم موجب افزایش بهرهوري و بکارگیري بهتر از امکانات و نیروها شویم.گام دیگر ایجاد سیستمهاي ارتباطی بین دستگاههاي ذیربط است که در ارتباط با مردم هستند مثلاً براي صدور مجوز حفاري در شهرداري کافیست دستگاههاي درخواست کننده همچون آب و فاضلاب، برق، مخابرات و گاز و ... به نیابت از متقاضی حقیقی و حقوقی وارد سیستم شده و درخواست خود را ثبت کنند و این تقاضاها پس از کنترلهاي اولیه در سیستم و اعمال پیش فرضها در محدوده زمان و مکانی - مثلاً عدم صدور مجوز در ایام بازگشایی مدارس و یا عدم صدور مجوز حفاري تا شعاع خاصی اطراف بعضی مراکز خاص و عبور خطوط گاز، برق، آب و فاضلاب و مخابرات و نیاز به بررسی بیشتر - بلافاصله در شهرداري ثبت و اعلام هزینه شده و در صورت پرداخت وجه مجوز آن جهت اجرا اقدام گردد، دیگر نیازي به مراجعه حضوري و یا چند مرحلهاي نباشد.
انجام این مهم باعث خواهد شد اولاً مراجعات به شهرداري کاهش یافته و ثانیاً ادارات مستقیماً مجوز کسب شده از شهرداري را با لحاظ تمامی جوانب درخواستها دریافت نموده و از عواقب احتمالی کار مطلع بوده و تأثیر آن را در اختلالات احتمالی شهري از جمله ترافیک و مزاحمت براي شهروندان را تا حد امکان کنترل نمایند.
تیمهاي لکهگیر داراي اطلاعات کامل حفاريها و کنترل پیک تقاضاها بوده و از نیرو و امکانات خود با توجه به این امکانات در آینده بهتر بهره خواهند برد.سومین گام تهیه سیستمهاي نظارتی بر سیستمهاي فوق و جمعآوري اطلاعات مرکز طرح و توسعه حوزه شهري است تا بتوان با ایجاد هماهنگی و انسجام در طرحها و پروژهها، سریعتر و روانتر خدمترسانی به شهروندان را اجرا نمود و این نکته را در نظر داشت که شهر یک موجود زنده است بنابراین شهر الکترونیک هم نیاز به داشتن اطلاعات به روز و برنامههاي تصمیمگیر و تصمیمساز به روز و فراگیر و آیندهنگر دارد تا بتواند پاسخگوي مشکلات امروز شهروندان باشد و شهروندان بتوانند در سایه ثمرات شهر الکترونیک اعتماد بیشتري به مدیران خدمتگذار شهري داشته باشند.
شهر الکترونیکی در مرز محال
شهر الکترونیکی آرزوي بسیاري از جوانان نوجویی است که سر و کارشان فقط و فقط کامپیوتر است و نرم افزار و عجبا که این جماعت وارثان تمدن گل و بلبل شاعر مسلک ایرانی هستند و این قرابت و نزدیکی میان آخرین نسل ایرانیان زمانه امروز حتی در ذهن و مخیله بسیاري نمی گنجد و باور نمی کنند که بازماندگان حافظ و سعی هر کدام بالقوه و البته بسیاري بالفعل تکنسین هاي چیره دست دنیاي دیجیتال و نرم افزارهاي مجازي شده باشند. گرچه میان »سعدي« بودن و »حافظ« شدن وفضاي لایتناهی کامپیوتر پارادوکس و تضاد غیرقابل انکاري است اما
این فرهنگ تطبیق پذیري ایرانی با دنیاي روز و »فرزند زمان خویشتن« بودن ما ایرانی ها بسیار حیرت آور و کم نظیر است. گرچه سهم مان از تجلیات تمدن هزاره سوم به مراتب کمتر از لیاقتمان است. چنانکه گفته اند سهم ایرانیان از دنیاي الکترونیک تنها 2 درصد است و در علم و استفاده از نرم افزار بسیار عقب مانده هستیم. چرا؟
● دولت الکترونیک
ساز و کار اصلی شهر الکترونیک حضور و وجود دولت الکترونیک است. در ایران اینگونه است و باقی دنیا را نمی دانم. دلیل این ادعا آن است که چون بخش خصوصی و لایه هاي مدنی ایران همچنان در خم اول بوروکراسی پیر و عقب مانده و سنگین دولتی وامانده و ضعیف است و یاراي حرکتی انفرادي را ندارد و تکیه اش همین عروس پیر هزار ساله است. پس باید دولت در امري پیشگام و پیشقدم شود تا لاجرم بخش خصوصی و مدنی را با خود به ورطه ماجرا بکشاند. اما در حال حاضر خود دستگاه دولتی مانع اصلی شکل گیري دولت الکترونیک است. در این باره حرفهاي »معصوم فردیس« شنیدنی است. او که رئیس سازمان تنظیم مقررات کشور است، می گوید:
»وضعیت هرم انسانی در
دولت یاراي پاسخگویی به تکنولوژي امروزي را ندارد چرا که با آمار 45 درصد کارکنان زیر دیپلم نمی شود طرح دولت الکترونیک را عملی کرد. به همین خاطر حاکمیت براي معنی دار کردن خود باید به آموزش منابع انسانی خود بپردازد. او لازمه خدمت رسانی به مردم در دنیاي نوین را داشتن کیفیت بالا و ارائه سرویس هاي به روز شده می داند و می گوید: »پرداختن به رژیم تعرفه داینامیک ایجاد فضاي لازم براي بخش خصوصی که رسالت تنظیم روابط بخش دولتی و خصوصی قرار گیرد، به همراه فرهنگ سازي در بدنه دولت مبنی بر اینکه بخش خصوصی رقیب نیست و همکار است لازمه رسیدن به یک دولت الکترونیک کارآمد است.«
اما مدیر عامل مجتمع فنی تهران در این باره نظر دیگري دارد. او می گوید: »همیشه در مقابل دولت الکترونیک، بحث شهروند الکترونیک نیز مطرح بوده که متأسفانه در کشورمان از این موضوع مهم غفلت می شود.« دکتر سعید سعادت معتقد است »براي استحکام و قوام دولت الکترونیک به برنامه استراتژیکی براي شهروندان نیاز داریم، این برنامه در واقع از ابتدا شهروند را براي زندگی در عصر دیجیتال آماده می کند.«
از منظر او »اگر مردم را براي زندگی در عصر دیجیتال آماده نکنیم، بحث شهروند الکترونیکی تحقق نیافته و در نهایت این طرح با شکست مواجه می شود. از این رو دولت باید سرمایه گذاري عمده اي را در این حوزه و به ویژه براي کودکان انجام دهد و آنها را براي زیستن در این عصر و در واقع دولت الکترونیکی آماده کند.«
● در جست وجوي شهر الکترونیک
مهمترین مزایاي ایجاد شهر مجازي صرفه جویی در هزینه هاي اقتصادي و رفاه بیشتر شهروندان است که با ایجاد ارتباط میان مصرف کننده و تولیدکننده به رشد اقتصادي کمک می کند. در این باره مهندس »رضا صیامی نمین« مسؤول شبکه محلی دانشگاه شهید بهشتی می گوید:
»نداشتن سرویس اینترنت با معنا و مفهوم اصلی، عامل اساسی در به تأخیر افتادن سرویس هاي الکترونیک است و متأسفانه در ایران به اینترنت به عنوان سرویس پیشرفته نگاه نمی شود و در اجراي زندگی مردم رسوخ پیدا نکرده است در حالی که لزوم ایجاد شهرك هاي مجازي در کلان شهر تهران به دلیل ساختار غیر استاندارد آن ضروري به نظر می رسد، و از آنجایی که هنوز دولت الکترونیک محقق نشده است و همه کارها مستلزم داشتن رفت و آمد و ثبت روي کاغذ است، وجود اینگونه شهرهاي الکترونیکی رفت و آمدها را کاهش داده و هزینه ها را می کاهد.« با این همه از منظر بسیاري از کارشناسان براي محقق شدن یک شهر الکترونیکی در ایران مسائل و مشکلات فراوانی وجود دارد.
چنانکه مهندس »صیامی« می گوید: »نسبت کیفیت و قیمت خدمات اینترنتی و کامپیوتري در ایران نسبت خوبی نیست. گرانی سرویس ها با هزینه هاي زیادي که صرف می کنند، سرویس هاي مطلوبی نیست و سرویس بی کیفیتی عموماً ارائه می دهند که نشان دهنده پایین بودن اینترنت از لحاظ فنی است.« مسؤول شبکه محلی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است
»وجود سرویس هاي الکترونیکی مستلزم نوعی هماهنگی بین حداقل امکانات اساسی مثل شهرداري، آتش نشانی و نیروي پلیس است تا سرویس هماهنگی را به شهروندان ارائه دهند و مدیریت مطمئن موردنیاز را دراختیار مردم قراردهند.« از طرفی، بسیاري از کارشناسان امور اینترنت و فضاهاي مجازي معتقدند براي تشکیل یک شهر الکترونیکی به »بک بون« مخابراتی براي ارائه اینترنت پرسرعت نیاز است و وجود سرویس هاي ADSL و اینترنت دائمی بدون قطعی از ضروریات ایجاد شهرك هاي الکترونیکی است و باید دراین شهر مراکز مخابراتی ارتقا یابد نه ظرفیت تعداد مشترکان، چرا که با نبود زیرساخت هاي شبکه نمی توان به شاخ و برگ شهر مجازي رسید و باید سیستم حمایت کننده اي براي برآوردن توقعات کاربران از اینترنت وجودداشته باشد.
در این باره مهندس صیامی می گوید: »وجود مدیریت هاي متفاوت در اجزاي مختلف شهر الکترونیکی عاملی برنیاز به سازمان و سیستم هماهنگ کننده است و عدم هماهنگی یک سرویس با سرویس دیگر باعث اخلال درعملکرد کل سیستم می شود و سرویس جامع با ارزیابی مداوم سیستم اجزا را هماهنگ می کند و زیر سیستم ها نیز با سلیقه خود، سیستم را ارائه می دهند.
او می افزاید: »درحال حاضر زیرساخت هاي لازم براي ایجاد یک شهر الکترونیکی نه تنها درتهران بلکه در کل ایران مهیا نیست. به عنوان مثال دارا بودن کدملی براي تمام شهروندان نیازي است که با مهیانشدن آن اجراشدن شهر الکترونیک با مشکل مواجه خواهد شد.« به همین خاطر سازمان دهی در سایر سازمان هاي کشورازجمله گام هاي ابتدایی در اقدام به راه اندازي شهر مجازي است.
● شهر الکترونیک فقط حرف است
این که شهر الکترونیک در ایران در چه مرحله اي قراردارد را باید از زبان معاون فناوري اطلاعات وزارت ارتباطات شنید. او می گوید: ایجاد شهر الکترونیک در تهران صرفاً درحد گفتار مطرح شده است. اما طرح مربوطه باید به شکل کلان و با اختصاص اعتبارات تعریف شود.
