بخشی از مقاله
چکیده
وجود منابع طبیعی منحصر به فرد از جمله بیابانهای عظیم و کویرهای چشمنواز شرایطی ایجاد کرده که ایران جز ده کشور زیبا و توریستی جهان محسوب شود اما به دلایلی درآمد حاصل از جهانگردی برای این سرزمین غنی و پر جازبه بسیار اندک و ناچیز است. ضرورت افزایش درآمدهای عمومی کشور و کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد حاصل از فروش نفت، ایجاب میکند که استفاده از ظرفیتهای زیستی کشور، حفظ منابعطبیعی و صنعت گردشگری بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
بیابانگردی یک از انواع گردشگری بالقوه در ایران است که ارزش آن تحت تاثیر چندین فاکتورهای درونی و بیرونی قرار دارد. در این مقاله فاکتورهای موثر بر ارزش گردشگری بیابان بررسی شده است. بر این اساس ارزش گردشگری مناظر بیابانی در ارتباط با پذیرش توریسم، هزینه سفر به ازاء هر نفر، فراوانی جاذبههای گردشگری و موهبتهای طبیعی منابع تفرجی است.
مقدمه
در مبحث گردشگری جاذبه ها و جلوههای طبیعی از ارزشی دوچندان برخوردارند و از این جهت یکی از مهمترین اشکال آن اکوتوریسم - گردشگری طبیعی - را شکل میدهند. به این گونه از گردشگران که در اصل به دیدار از زیست بوم و طبیعت می پردازند، نام اکوتوریست یا بوم گرد داده شده است. اکوتوریسم سفری است مسئولانه به مناطقی طبیعی که حافظ محیط زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی گردد
اهمیت توسعه اکوتوریسم زمانی نمایان میشود که بدانیم متوسط سفر 50 درصد اکوتوریست های جهان بین 8 تا 14 روز است و براساس آمارها هر اکوتوریست به طور متوسط بین یک هزار تا یک هزار و 500 دلار درآمد ارزی به
ارمغان میآورد. اگر این آمار با آمار و حجم بالای توانمندیهای اکوتوریستی ایران سنجیده شود، اکوتوریسم در صورت برنامهریزی صحیح، یک کاربری سازگار با طبیعت است که از لحاظ اقتصادی میتواند تأثیر مثبتی بر زندگی جوامع بومی داشته باشد. این در حالی است که طبق ارزیابیها و آمارهای موجود هنوز این شاخه از توریسم در
ایران به رشد مطلوب و بایسته خود نرسیده است
اکوتوریسم رابطه مستقیمی با اصول حاکم بر گردشگری بر مبنای توسعه پایدارخصوصاً در مبحث حفاظت محیط زیست دارد . اکوتوریسم متعهد، برنامههایی را ارائه میدهد که با کمترین اثرات منفی بر محیط، بیشترین تاثیرات را از فرهنگ بومی آن منطقه به دست آورد. اکوتوریسم فرصتی برای ارزیابی عوامل محیطی، فرهنگی و برنامههایی برای پیشبرد چرخههای بازیابی از طبیعت، بهرهوری و انرژی، حفاظت از منابع طبیعی و ایجاد فرصتهای اقتصادی برای جوامع محلی است . - 2 - بیابانگردی به عنوان یک سیستم پیچیده از زیر-سیستمهای بوشناختی، اقتصادی و اجتماعی تشکیل شده است که فاکتورهای هر زیر-سیستم بر روی سایر اجزای آن زیر-سیستم و سایر زیر- سیستمها موثر است . - 3 - با توجه به پیچیدگی و اهمیت بیابانگردی و پتانسیل بالا کشور ایران برای این نوع از گردشگری، این مطالعه با هدف بررسی فاکتورهای موثر بر ارزش اکوتوریسمی مناطق گردشگری بیابانی انجام شد.
اهمیت مطالعه بیابانگردی
اهمیت مطالعات در خصوص فاکتورهای موثر بر گردشگری بیابان را می توان از جنبه های مختلف مورد توجه قرار داد. برخی از این جنبه ها عبارتند از :
- این مطالعات زمینه ای را برای پایش وضعیت و اثربخش فعالیت های مدیریتی فراهم میآورند.
- پایه و اساس منطقی جهت قیمت گذاری منطقی بر روی بلیط ها و بالابردن سطح مدیریت در اختیار قرار میدهند.
- ساختار و شمار گردشگران را در مناطق گردشگری بیابانی تنظیم میکنند.
- راهنمایی جهت تغییر و بهبود سیستم گردشگری هستند.
- مشوق نوآوری در زمینه بیابانگردی هستند.
فاکتورهای موثر بر ارزش تفرجی مناطق تفرجی بیابانی
ارزش استفاده ازبیابان در قالب بیانگردی شامل جمع همه هزینهها و زمان صرف شده جهت سفر از آغاز سفر تا مراجعت است . - 4 - شکل - 1 - فاکتورهای موثر بر مناطق گردشگری بیابان را نشان میدهند که شامل مجموعه ای از فاکتورهای اجتماعی- اقتصادی و بومشناختی است.
شکل .1 تاثیر فاکتورهای موثر بر ارزش تفرجی بر لکه های منظره بیابانی - برگرفته از - Li and shi, 2015
فاکتورهای درونی و بیرونی موثر بر بیابانگردی
مهمترین فاکتورهای بیرونی را میتوان کل جمعیت به عنوان منبع جمعیت گردشگر - - 7، میانگین درآمد ماهیانه - 6 - ، فاصله تا مقصد و درسترس پذیری منطقه - 8 - دانست. فاکتورهای درونی نیز شامل اندازه منطقه گردشگری - 3 - ، طبقه و درجه منابع گردشگری بیابان - 5 - ، فراوانی جاذبههای گردشگری، پذیرش گردشگری و هزینه گردشگری - 3 - است.
