بخشی از مقاله
چکیده:
از جمله مباحث پر جاذبه ای که بسیاری از دانشمندان مسائل شهری به آن توجه داشته اند موضوع فضای شهری است.و از این رو با ضعیف شدن نهضت معماری مدرن و وارد شدن انتقادهای به طراحان این نهضت در کاربرد این نوع معماری رشته ای به نام روانشناسی محیط تاسیس شد.روانشناسی محیطی را می توان،روانشناسی انسان و محیط پیرامونش دانست.سه مولفه ی اصلی که چارچوب انسان - محیط را تعریف می کنند،محیط طبیعی،محیط انسان و ساخت و محیط تعاملات انسانی می باشد. هدف از شناخت روانشناسی محیط، انسان شناسی،جامعه شناسی،معماری و هنر به درک بهتر انسان و فضاهای اطراف آن می انجامد.
بیان مسئله :
مسئله اصلی این مقاله این است که یک فضای شهری خوب چگونه می تواند با طراحی مناسب باعث تعامل و تقابل اجتماعی برای شهروندان باشد.
.1 مقدمه :
انسان جزیی از نظام اکولوژیک جهان می باشد آنها می شود دو عامل مهم در رشد و تکامل وراثت و محیط اس - ساکی ،فنائی، - 1393که عوامل و شرایطی بر رشد و تکامل آن دخالت دارد که باعث تغییر و دگرگونی امروزه از رشته های مهم و فعال در دانشگاه های معتبر دنیا روانشناسی محیط می باشد که قسمت مهم آن تاثیر متقابل مثبت و منفی محیط مصنوع بر رفتار انسان و بالعکس می باشد
مکان های که تعاملات اجتماعی و جنب و جوش های شهری در آن ها به حداکثر کمی و کیفی رسیده و ذهن شهروندان پر از خاطرات جمعی و فردی است را فضاهای شهری گویند
یکی از اهداف راهبردی در ارتقای فضای شهری و کیفیت آن موضوع تولید تقویت و توسعه فضای شهری مناسب ،فعال و پویا و زنده برای برنامه ریزان و طراحان شهری نقش موثری دارد - خیابانی، - 1387مطالعه پیچیده بین مردم و محیط اطرافشان را روانشناسی محیط می گویند
تحلیل مسئله :
رابطه ی انسان و محیط بصورت یک رابطه رفت و برگشتی و تعاملی مورد نظر است .از مباحثی که روانشناسی محیط بر آن تأکید دارد تأثیر پذیری رفتار از عوامل و شرایط فیزیکی -معماری و فضایی است که از دیدگاه روانشناسی انواع محیط یا عوامل محیطی مؤثر به دو گونه محیط درونی و محیط بیرونی تقسیم می شود
دانش روانشناسی محیطی مانند بسیاری از رشته های علمی دیگر شامل دو بخش نظری و کاربری یا عملی بوده و در واقع در پی آشکار سازی ابعادی است که در روان شناسی عمومی به فراموشی سپرده شده است،ابعاد ی مانند شرایط کالبدی-معماری،فرهنگی و اجتماعی و نیز ابعاد هتی محیطی
برخلاف رویکرد هنجاری ،این روش به دنبال توصیف جهان به گونه ای است که واقعا هست. که شامل چگونگی استفاده ما از محیط و چگونگی اثرگذاری محیط بر رفتار ماست،تا بتواند پایگاه اطلاعاتی برای طراحی شهری ایجاد کند - سانازفنائی،الهه ساکی، - 1393در عین حال که همه حواس بر تجربه ما اثر می گذارند،حس بینایی بر حواس دیگر غلبه دارد. از این رو بخش عمده پژوهش حاضر بر تجربه بصری تمرکز دارد
سئوال مسئله :
-1آیا شهروندان برای حضور در فضاهای شهری انگیزه ای برای استفاده از آن را دارند؟
-2 نیازها و توقعات مردم از یک فضای شهری مناسب از دیدگاه روانشناسی چیست؟
روش تحقیق :
در مسیر فرآیند ارائه مقاله، با شناخت فضاهای شهری و نقش روانشناسی محیط و ماهیت دانش روانشناسی محیطی و حوزه های کارکردی بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله اول ، از مطالعات کتابخانه ای بهره گرفته شده است. در مرحله دوم با جمع بندی یافته های بخش شناخت، به تحلیل و مقایسه مطالعات اولیه پرداخته خواهد شد.
-1 شناخت محیطی
به مجموعه ای از عوامل و شرایطی که باعث برانگیختن رفتار یا باعث تغییر و تعدیل رفتار می شود اصطلاحاَ محیط می گویند - کامل نیا، - 1384 روان شناسی محیطی را با نام های از قبیل ارتباط های انسان-محیط،جامعه شناسی محیطی و بوم شناسی انسانی نیز می شناسند
اغلب گم شدن باعث مأیوسی و استرس می شود که برای کم شدن این استرس می توان خوانایی- درک و حرکت در محیط به این امر کمک کند که میزان خوانایی این مکان با هم متفاوت می باشد که ناشی از قابلیت تصویرسازی آنها یعنی هویت ،ساختار و معنا است - - Lynch,1960 روانشناسی محیطی ویژگی های مانند ترجیحات یا خوشایندی را در خود جای می دهد و معرفی می کند
ارزیابی محیط توسط انسان دارای سه ویژگی اصلی است: لذت بردن،برانگیخته شدن،آرام بودن می باشد - - Russell & Snocrgrass,1989 نقش تعاملی فیزیکی و شناخت کافی از موضوع طراحی،در پیشبرد یا سرکوب افراد و همچنین بهره جستن از این تعامل از مهم ترین عوامل هستند شکل - 1نمازیان،قارونی،. - 1392
شکل :1 ابعاد ارزیابی محیطی
-2 روانشناسی محیط
در حوزه روانشناسی محیط به سئوال مطرح می شود:
-1 مردم چگونه می بینند؟
این مساله در حوزه perception قابل بررسی است.مانند قضیه گشتالت که می خواهد بداند که ذهن مردم چگونه اطلاعات دریافت کرده از فرم ها را،از طریق خاصیت مجاورت،تشابه و ... سازماندهی میکند.در همین راستا مسئله ای دیگر مطرح میشود به نام عمر تماشا یعنی چقدر چیزی می تواند توجه ما را جلب کند اگر با فرمی ارتباط برقرار کنیم عمر تماشای آن طولانی میشود.
-2 مردم چگونه معنا میکنند؟
در این زمینه پاسخ به این سئوال که آیا آنچه که ما به عنوان معمار فکر می کنیم همان چیزی است که مردم بدان فکر می کنند ضرورت می یابد.
-3 مردم چگونه رفتار می کنند؟
در این حوزه بررسی نحوه ی برخورد مردم با یکدیگر و یا با محیط ضرورت می یابد در اینجا بحث قلمرو ها اهمیت می یابد
یکی از عناصر ساخت فضای شهری که با تاریخ یک ملت در دوره های مختلف شکل گرفته است فضای شهری می باشد.که با فعالیت های فرهنگی ،اجتماعی و اقتصادی همراه بوده است
ساختار حیاتی و اصلی شهر را خیابان های شهری تشکیل می دهند
محیط از سه جنبه بر رفتار انسان تأثیر می گذارد:از نظر روابط اجتماعی،بیولوژیکی و محیطی
