بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به تأثیرات ورزش در جهان، پیشرفت همه جانبه تربیت بدنی و علوم ورزشی و نیز حرفهای شدن آن، اعضای جامعه ورزشی در تطبیق معیارهای اخلاقی و تشخیص عملکرد درست دچار چالش شده است. مربی به عنوان عضوی موثر از این جامعه وسیع، در معرض مسائل و چالش های اخلاقی قرار داشته و در تعامل با دیگر اعضای جامعه ورزشی اعم از فدراسیون، هیئت ورزشی، مسئولین باشگاه، سایر مربیان و خود ورزشکار، نسبت به وظایف و مسؤلیت هایی که دارد ملزم به رعایت اخلاق و فضایل حرفه مربیگری است.
ورزشکاران که نقش الگویی برای افراد جامعه دارند، تحت تأثیر و تربیت مربیان خود آموزش دیده و شخصیتشان شکل میگیرد. در پژوهشهای متعددی به اخلاق در ورزش و ضرورت آن پرداخته شده، اما آنچه مغفول مانده و مد نظر ما در این پژوهش میباشد؛ بررسی تحلیلی و توصیفی اخلاق مربیان ورزش است. یکی از بهترین راههای جلوگیری از فساد و نیز بسط اخلاق در ورزش، داشتن مربیان اخلاق مدار و با فضیلت است که در این پژوهش ضمن بررسی وظایف و اصول اخلاقی مربیان ورزشی، به ارائه کدهای اخلاقی حرفه مربیگری پرداخته تا از این طریق به گسترش اخلاق در ورزش و جامعه بپردازیم.
بیان مسأله
مراد ما از بایستههای اخلاقی مربی ورزشی، اهم فضایل اخلاقی است که مربی ورزشی برای تربیت و پرورش شاگردان خود ملزم به رعایت آنها بوده و این بایدهای اخلاقی بصورت کدهایی اخلاقی که ریشه در فضایل اخلاقی داشته، نقش قابل توجهی در رشد و تعالی مربی در حرفه مربیگری دارد. این سؤال مطرح میشود که رشد و تعالی اخلاقی یک مربی ورزشی تا چه حد حائز اهمیّت است؟آیا برای موفقیت در عرصه مربیگری داشتن تکنیک و تاکتیک کافی نیست؟ و یا اینکه اخلاق چه تاثیری در امر مربیگری دارد؟ اینها سوالاتی است که ذهن هر خواننده و مربی ورزشی را مشغول خود ساخته و موفقیت بیشتر مربیان در گرو نحوه پاسخ گویی به آنهاست.
با توجه به تاثیرات ورزش بر جوامع و نیز گسترش و حرفهای شدن آن در ابعاد مختلف که شامل زنان، مردان و حتی افراد معلول نیز میشود ضرورت پرداختن به اخلاق در ورزش روشن میشود و میتوان از آن بعنوان یک خلاء در ورزش حرفهای یاد کرد. نبود اخلاق در ورزش و یا حتی وجود مسائل ضد اخلاقی باعث الگو دهی غلط و رواج رفتارهای غیر اخلاقی در بین روابط اجتماعی سایرین است، از سوی دیگر یکی از راههای ترویج اخلاق و رفتارهای اخلاق مدارانه در بین افراد جامعه از مسیر رعایت مسائل اخلاقی توسط ورزشکاران و الگوی خوب دادن به هواداران است.
در این راستا پژوهشها و کتب محدودی در بیان اخلاقیات مربوط به حیطه ورزش ارائه شده که در آن به مسائل اخلاقی ورزشکاران و سایر دست اندرکاران امر ورزش پرداخته شده است. اما آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته اخلاق مداری و فضیلتمندی مربی ورزش است که بوجود آورنده رکن اصلی و شاکله ورزش، یعنی ورزشکار میباشد و از این طریق میتوان به بسط اخلاق در ورزش و جامعه دست یافت. مربی اخلاق مدار با افعال و تصمیم گیریهای اخلاقی خود بهترین معلم برای ورزشکاران و به تبع آن افراد جامعه است. نقش فضایل اخلاقی و بطور کلی اخلاق از دو حیث در حرفه مربیگری تاثیر گذار است:
➢ مربی بدون داشتن فضایل اخلاقی، در حرفه مربیگری خود، ناکارآمد و ناموفق است، یک مربی بینظم، بیمسئولیت و متقلب نمیتواند مربی موفق و تاثیرگذاری باشد هرچند که در دانش و علم مربوط به آن رشته ورزشی متبحر و دانا باشد.
➢ مربی با توجه به نقش الگویی و تاثیرات فراوانی که بر ورزشکار دارد در رشد شخصیتی بازیکنان بسیار مؤثر میباشد، جنبه های اصلی کار مربی در رشد شخصییی بازیکنان شامل:
✓ قالب ریزی کردن کاراکتر و شخصیت
✓ شجاعت: اراده قوی، پشتکار و پایداری در تلاش
✓ رشد صفات اخلاقی در شخصیت و رفتار بازیکنان
✓ از خود گذشتگی نسبت به کشور و تیم
✓ ارائه بازی جوانمردانه، درستکاری و صداقت ورزشی
بدرستی که مربی با اخلاق و فضیلتمند شاگردانی با همان فضایل اخلاق تربیت خواهد کرد و مربی بد خلق و متقلب نیز شاگردانی بد اخلاق و متقلب خواهند داشت.
با توجه به آنچه بیان شد از تاثیرات رفتاری مربی بر ورزشکاران که خود الگوی سایریناند میتوان بعنوان شاه کلیدی برای گسترش اخلاق در جامعه یاد کرد.
در این پژوهش سعی شده تا فضایلی که بیشترین تاثیر در حرفه مربیگری دارد را مورد بررسی قرار دهیم و با دادن اصول و کدهای اخلاقی متناسب با این حرفه، مربیان را در مسیر اخلاق مداری و عملکرد درست یاری رسانیم.
مسئولیت پذیری
مسئولیت در لغت یعنی موظف بودن به انجام کاری. - معین، :1381 ج/2ص - 1715 مسئولیت پذیری یک الزام و تعهد درونی از سوی فرد برای انجام مطلوب همه فعالیت هایی که بر عهده او گذاشته شده است، بوده و از درون فرد سرچشمه می گیرد.
بر طبق مبنای اسلامی این مسئولیت داشتن ریشه در اصل اختیار دارد زیرا بر طبق اختیار است که مسئولیت معنا پیدا میکند، فردی که اختیار اعمال خود را نداشته باشد بالتبع مسئولیتی هم ندارد. فرد مسئول کسی است که در مورد اختیاراتش مورد سوال و مواخذه قرار میگیرد. مسئولیت پذیری در اخلاق حرفهای، اصلی مبنایی است، به گونه ای که هر نوع بی مسئولیتی، به مفهوم بیرون شدن از مسیر درست و گام نهادن در کجی ها و ناراستیهاست.
کمال آدمی، به کمال مسئولیت پذیری اوست. هر چه کسی در مسئولیت پذیری سستی ورزد، تباهی در کارش بیشتر خواهد بود، و هر چه کسی مسئولیت پذیری بیشتری داشته باشد، به کمال بیشتری از نظر اخلاق فردی و اخلاق حرفهای دست می یابد.
پیامبر خدا صلی االله علیه و آله :
بدانید که همه شما سرپرست هستید و همه شما درباره زیر دستانتان بازخواست می شوید...
