بخشی از مقاله
چکیده
گیاه مورد نظر در این تحقیق کاملینا بود. در این آزمایش چند تلاقی مختلف بین ارقام انجام شد. از میکروسپورهاي گیاهان نسل F1 جهت تولید گیاهان هاپلوئید و لاینهاي دابل هاپلوئید استفاده شد. لاینهاي دابل هاپلوئید پس از تکثیر بذر، در اقلیمهاي گرم، معتدل و سرد به صورت دیم کشت شدند. در بین لاینهاي مورد آزمایش، لاین DH1025 - حاصل از تلاقی بین دو رقم Blaine Greek و - Calena، بهترین سازگاري و عملکرد - حدود 1500 کیلوگرم در هکتار عملکرد بذر، متوسط درصد روغن %27/9، اسیدهاي چرب اشباع %13/82، اسیدهاي چرب غیر اشباع یگانه 34/36 و اسیدهاي چرب غیر اشباع چندگانه - %51/83 را در شرایط نشان داد. ارزیابی سایر لاینها در حال بررسی میباشند.
مقدمه
کشور ما با دو مشکل خشکسالی و واردات بالاي روغن خوراکی مواجه است. در حال حاضر دانههاي روغنی در بین محصولات زراعی اهمیت خاصی دارد و پس از غلات دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل میدهند این محصولات داراي ذخایر غنی از اسیدهاي چرب هستند. روغنهاي نباتی تولید شده به طور عمده از دانههاي روغنی نظیر سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی و کلزا به دست میآید که نیاز آبی بالایی دارند. با وجود این گیاهان روغنی رایج مانند سویا ،آفتابگردان و کانولا علی رغم مزیتهاي فراوان، خود داراي محدودیتهاي از جنبههاي مختلف کشت و شرایط اقلیمی میباشند
گیاه دارویی- روغنی کاملینا گیاهی است که بخصوص در سالهاي اخیر توجه زیادي را به خود جلب کرده است و مهمترین مزیت آن مقاومت فوق العاده آن به خشکی و سرماي بهاره است
گیاه روغنی Camelina sativa جزء خانواده براسیکاسه است و در آزمایشات مختلف نشان داده شده است که احتیاجات آبی بسیار کمتر و مقاومت به سرماي بهاره بیشتري نسبت به سایر گیاهان روغنی بخصوص کانولا دارد. همچنین این گیاه مقاومت بسیار بالایی نسبت به آفات رایج در دانههاي روغنی مانند سوسکهاي گرده خوار دارد. پتانسیل تولید عملکرد بالا در گیاه کاملینا در شرایط ایالت مونتاناي آمریکا به اثبات رسیده و امکان قرار گرفتن آن به عنوان گزینه مناسب در قرار دادن در تناوب با غلات دانه ریز، مناسب گزارش شده است
کاملینا بومی اروپا و آسیاي جنوبی است و گاها به عنوان علف هرز در مزارع مختلف رشد میکند. اما سابقه کشت و کار آن به 4000 سال پیش میرسد. در زمان روم و یونان باستان کشت این گیاه به عنوان یک گیاه روغنی توسعه یافت. این محصول به صورت خالص و یا مخلوط با سایر محصولات کشت میشد. مرکز رشد عمده این گیاه از اروپاي شرقی تا اسیاي مرکزي گسترش دارد و در خلال و بعد از جنگهاي جهانی کشت میشد. بزرگترین تولید کننده این گیاه در قرن بیستم اتحاد جماهیر شوروي بود که در سال 1950 حدود 300 هزار هکتار از اراضی خود را زیر کشت کاملینا برد
مطالعات اخیر نشان داده است که گیاه کاملینا داراي خواص خاص و منحصر به فردي میباشد که مهمترین این خصوصیات توقعات کم این گیاه و حساسیت کم این گیاه به آفات و امراض است. استفاده از گیاه کاملینا بعنوان سوخت جت، انتشار کربن را از موتور جت کاهش میدهد و با توجه به این که تولید کاملینا در بسیاري از اقلیمها هزینه تولید کمتري نسبت به سایر دانههاي روغنی دارد بنابراین گزینه مناسبتري نسبت به سایر روغنهاي گیاهی براي استفاده شدن به عنوان سوخت زیستی یا بیوفیول میباشد
در زمینه تولید گیاهان دابلهاپلوئید کاملینا چندین گزارش 1 - ، 4، - 5 وجود دارد که براي این منظور از تنظیم کننده رشد استفاده نشده است.
با توجه به بحران آب در کشور، حجم بالاي واردات روغن و دانههاي روغنی و خروج بسیار بالاي ارز، ضرورت اصلاح و معرفی یک گیاه دانه روغنی با مصرف آب کم بسیار احساس میشود. در این تحقیق با هدف گیري دو مشکل خشکسالی و واردات بالاي روغن خوراکی، اقدام به اصلاح ژنتیکی گیاه روغنی کاملینا براي شرایط دیم کشور گردید. بدین منظور براي اولین بار تهیه دابلهاپلوئید گیاه کاملینا به منظور کشت در دیمزاهاي کشور بررسی شده است. این گونه براي اولین بار در ایران با روشهاي زیست فناوري اصلاح، تکثیر و کشت شده است.
مواد و روشها
در این آزمایش با بکارگیري 30 والد، 15 تلاقی مختلف انجام شد. از میکروسپورهاي گیاهان نسل F1 جهت تولید گیاهان دابل هاپلوئید استفاده شد. براي این منظور، غنچههاي باز نشده 1-3 میلی متري پس از ضد عفونی بر روي محیط کشت القاء NLN حاوي 120 گرم در لیتر ساکارز کشت داده و در شرایط 25 C و تاریکی نگهداري شدند. پس از 4 هفته جنینهاي تولید شده به محیط کشت باززایی B5 حاوي 10 گرم در لیتر ساکارز و شرایط 16 ساعت نور منتقل گردیدند. با بکارگیري روش دابل هاپلوئیدي 140 لاین خالص به دست آمد. لاینها ضمن سازگاري به گلدان منتقل شدند و پس از گلدهی از آنها بذرگیري شد. پس از تکثیر بذر در اقلیمهاي گرم، معتدل و سرد به صورت دیم کشت شدند.براي ارزیابی پروفایل اسیدهاي چرب از دستگاه GC-Mass استفاده گردید.
نتایج وبحث
چهار هفته پس از کشت بساك جنینهاي آندروژنی مشاهده گردید و پس از واکشت به محیط باززایی گیاهچه حاصل شدند.
با توجه به اینکه دوبل شدگی خودبخودي در این گیاه حدود 70 درصد گزارش شده است - - 9، پس ضرورتی به تیمار کلشیسین یا هر عامل دوبل کننده دیگري نبود.
در بین لاینهاي مورد آزمایش، لاین DH1025 - حاصل از تلاقی بین دو رقم Blaine Greek و - Calena، بهترین سازگاري و عملکرد - حدود 1500 کیلوگرم در هکتار عملکرد بذر،ا متوسط درصد روغن %27/9، اسیدهاي چرب اشباع %13/82،
اسیدهاي چرب غیر اشباع یگانه 34/36 و اسیدهاي چرب غیر اشباع چندگانه - %51/83 را در شرایط نشان داد..
