بخشی از مقاله
چکیده
به دلیل تغییرات فناوری،فرهنگی و اجتماعی سریع و پرشتاب جوامع امروز،همراه است و پایه بسیاری از رفتارهای پرخطر وآسیبهای اجتماعی ناشی از آن در این دوره در آنان گذاشته میشود. از آنجایی که آسیبهای اجتماعی یکی از عوامل کند شدن چرخه توسعه و در مواردی عامل بازدارنده آن محسوب میشود،هرگونه تلاش در جهت اصلاح،رفع پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بویژه انحرافات اخلاقی به معنای تلاش در جهت رفع موانع توسعه و یا پیامدهای عقب ماندگی است.
بنابراین با توجه به نفوذ شبکههای اجتماعی میان دانش اموزان و گسترش آن به عنوان آسیب جدی تلقی میشود.در این مقاله پس از آشنایی با شبکههای اجتماعی مجازی، بررسی تاثیرات آن بر دانشاموزان میباشد.که با روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و استفاده از مقالات و گزارش های علمی داخلی و خارجی مرتبط و مشاهدات میدانی و همچنین استفاده از نظرات کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت میباشد و در پایان ضمن برجسته ساختن اهمیت شبکه مجازی، پیشنهاداتی جهت مصون ماندن دانشآموزان از آسیبهای شبکه اجتماعی بیان شده است.
مقدمه
زندگی بشر همواره به صورت اجتماعی شکل گرفته تا به آن حد که بنا بر گفته بسیاری از اندیشمندان انسان موجودی اجتماعی است.این اجتماع انسانی که غالبا جامعه خوانده میشود به این صورت تعریف میگردد که »مجموعهای از افراد انسانی که با نظامات و سنن و آداب و قوانین خاصی به یکدیگر پیوند خورده و زندگی دسته جمعی دارند، جامعه را تشکیل میدهند -
این جامعه همواره در طول تاریخ پرفراز و نشیب زندگی آدمیان دچار دگرگونی و تحول اساسی و سرتاسر آکنده از خلاقیت و نوآوری افراد متفکر بوده است.بنابراین هر فرد در رهگذر عمر خود مدام با این تغییرات روبهرو بوده و سبک زندگی خود را با آن سازگار مینماید.حال آن که برخی از جوامع از دگرگونیها استقبال به عمل آورده و از آن به نحو مقتضی بهره جسته و برخی راه مخالفت و مقاومت را پیش گرفته و سر تعظیم در مقابل آن فرو نمیآورند. مقاومتهای اجتماعی و سیاسی که در برابر نفوذ فناوری نوین انجام گرفته است، به دلیل ویژگیهای آن چندان پایدار و موثر نبوده است.
امروزه اما آنچه که حائز اهمیت است این است که به هنگام پدید آمدن دگرگونیهای اجتماعی و به سستی گراییدن عادات کهن، نیاز به سنجش مفهومهایی که با زندگانی وسرنوشت آدمی پیوند دارند، آشکار میگردد و برچنین زمینهای است که در دوران نو و بویژه در سرزمینهایی که با تحولهای گوناگون روبهرو بودهاند، پرداختن به این گونه مفهومها و از آن میان آنچه به تربیت و تحول انسانی بستگی دارد بیش از پیش مطرح شده است
با توجه به این مفهوم و از آنجا که جامعهی جهانی با ورود تکنولوژی و فناوریهای جدید تغییرات قابل توجهی کرده است.لازم است تا این تحولات مورد بررسی دقیق قرار گیرد.امروزه فناوریهای نو راه نفوذ خود را به جامعهی ما پیدا کرده است.یکی از این فناوریهای دنیای جدید که دانشاموزان ما با آن مواجهاند اینترنت و شبکههای اجتماعی وابسته به آن در فضای مجازی است.
اهمیت و ابعاد منفی با استفادههای زیانآور و نامطلوب از اینترنت و شبکههای اجتماعی از آنجایی بیشتر و گستردهتر میشود که کنترلهایی که در مورد رسانههایی مانند روزنامه یا رادیو و تلویزیون به طور معمول صورت میگیرد، در این مورد موثر نیست.در مورد استفاده از رسانههای یاد شده نظارت در سطوح فردی، خانوادگی، گروهی و در سطح دولت به صورت منفرد یا ترکیبی صورت میگیرد.در مورد استفاده از فضای مجازی این نظارتها یا امکان ندارد و یا به قدر کافی کاربرد ندارد در نتیجه مشکل اعتیاد به اینترنت و مشکلاتی نظیر آن، ابعاد پراهمیتی پیدا میکند
از آنجاییکه فضای مجازی امروز با تبلیغات رنگارنگ نظر نسل جوان و نوجوانان ایرانی را به خود جلب میکند.برخی برنامههای اینترنتی و ساخت و راهاندازی هزاران سایت بعضا ضداخلاقی که سعی دارد ازاین طریق عوامل قدرت این ملت را که همانا اعتقادات قوی دینی است سست سازد؛ چرا که در سن جوانی افکار و اندیشههای انسان ثبات ندارد و به دنبال اندیشههای جدید است و آموزههایی که از خانواده و اجتماع فراگرفته هنوز نهادینه نشده و به راحتی میتوان آن را زدود.
اهمیت و ضرورت مسئله
استفاده از اینترنت، یکی از جلوههای آشکار دنیای مدرن وابزاری مهم برای آموزش نسل نو به شمار میآید.اینترنت در همهجا و همه زمان حضور دارد؛در خانه، در مدرسه،و حتی در مراکز خرید.طبق برآورد صورت گرفته بیشترین کاربران اینترنت نوجوانان و جوانان هستند و در طی چند سال اخیر میلیونها کودک وارد فضای سایبری شدهاند.این فناوری به عنوان ابزار توانمندسازی، یک فرصت استثنایی برای جبران عقب ماندگیهای عصر صنعت فراهم شده است.استفاده از این فرصت برای شکوفایی استعدادهای نسل نوجوان و جوان نیاز فوری به عزم ملی و تنظیم برنامه جامع به منظور استفاده از این فرصت برای دانشاموزان و جوانان کشور که در دوران تحصیل با این فناوری آشنا شوند.
همزمان با دسترسی گسترده افراد به اینترنت، شاهد نوع جدیدی از آسیب نیز هستیم که مسئله خاص عصر اطلاعات است. در عین حال که روابط این افراد - بویژه نوجوانان و جوانان - در جهان مجازی افزایش مییابد، در مقابل از دامنه روابط آنان در جهان واقعی کاسته میشود.ضمن آنکه احتمال لطمه دیدن عملکرد آموزش نیز وجود دارد.این آسیب نوظهور همزمان با افزایش دسترسی روزانه مردم به منابع آنلاین شایعتر میشود. وب اطلاع دهنده، مفید، دارای منابع غنی و سرگرم کننده است. اما برای بسیاری از مردم علیالخصوص دانشآموزان این منابع، در حال تبدیل شدن به آسیبها و نابهنجاریهای روانی و رفتاری است.
علاوه بر مشکلات رفتاری، دانشاموزان را به افرادی رهاشده تبدیل کرده و بر روابط اجتماعی آنها تاثیر میگذارد. بهرهوری و بازدهکاری کاربران اینترنت و شبکههای اجتماعی در نتیجه استفاده بیش از حد، پایین میآید. آنان با افت پیشرفت تحصیلی مواجه و دچار کمکاری میشوند.عدم تحرک جسمی و چاقی به همراه مشکلات جسمی از دیگر پیامدهای این مسئلهاند.که حتی در صورت کنارهگیری از اینترنت، دچار علائم اختلال میشوند.
حال با توجه به پیامدهای فضای مجازی و شبکههای اجتماعی نظیر ایجاد تغییر در سبک زندگی به منظور صرف زمان بیشتر در فضای مجازی، بیتوجهی به سلامت خود در نتیجهی کار طولانی با اینترنت، اجتناب از فعالیتهای مهم زندگی جهت صرف وقت بیشتر در فضای مجازی، کاهش روابط اجتماعی، نادیده گرفتن خانواده و دوستان، مشکلات مالی ناشی از بهرهگیری اینترنت، مشکلات تحصیلی و غیره ضرورت بررسی علمی فضای مجازی و آسیب های فردی و اجتماعی ناشی از آن را ایجاب میکند.سوال اساسی در این پژوهش این است که مشخص شود استفاده مفرط از اینترنت و شبکههای اجتماعی چه آثار و پیامدهایی بر روی رفتار دانشاموزان دارد؟
تعریف شبکه اجتماعی
شبکههای اجتماعی به مجموعهای از افراد گفته میشود که به صورت گروهی با یکدیگر ارتباط داشته و مواردی مانند اطلاعات، نیازمندیها، فعالیتها و افکار خود را به اشتراک میگذارند.شبکههای اجتماعی را میتوان به دو دسته تقسیم بندی نمود: الف - شبکههای مجازی ب - شبکههای غیرمجازی شبکههای مجازی یا اینترنتی، وب سایت یا مجموعهای از وب سایتها میباشد که به کاربران امکان میدهد علاقهمندیها، افکار و فعالیتهای خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. یا طبق تعاریف دیگر، تولید و انتشار محتوا را برجسته کردهاند و رسانه اجتماعی مجازی را رسانهای دانستهاند که امور تولید ویدئو، صدا، متن یا چندرسانهای در آن توسط کاربران انجام میشود و در محیط اجتماعی منتشر و بین همتایان به اشتراک گذارده میشوند.
