بخشی از مقاله
در مقاله حاضر ،تبیین رسالت فلسفه آموزش فناوري مورد بررسی قرار گرفته است. آموزش فناوري جایگاه مهمی در تعلیم و تربیت امروز دارد و این امر ناشی از جایگاهی است که فناوري در عرصه زندگی کنونی بشر یافته است؛ اما، همچنان که اندیشیدن و تصمیم گیري در باب هر عنصر جزئی از تعلیم و تربیت ، بدون قرار دادن آن در چارچوب بنیادي فلسفه تعلیم و تربیت میسر نیست ، سخن گفتن از آموزش فناوري نیز بدون نگریستن به آن در چارچوب فلسفه تعلیم و تربیت ممکن و مطلوب به نظر نمی رسد.
پرسش هاي پژوهش:
-1مفهوم فلسفه فناوري چیست؟
-2تأثیرآفرینی فهم فلسفی از فناوري در عرصه آموزش فناوري چگونه است؟
-3جایگاه آموزش فناوري در فرهنگ و جامع ما چگونه است؟
روش پژوهش:
روش پژوهش حاضر ،توصیفی –تحلیلی است؛ به این صورت که یافته هاي تحقیق ، در رابطه با سؤالات پژوهشی ، جمع آوري و سپس انتخاب ،متمرکز و به صورت خلاصه تر تنظیم شده است و در مرحله بعد ، اطلاعات به دست آمده را طبقه بندي کرده و جزئیات براي دستیابی به حالت کلی آورده می شود و سپس روابط میان موضوعات را بررسی کرده است و در نهایت ، براساس زنجیره اي از شواهد و ایجاد روابط منطقی ، میان مطالب نتیجه گیري صورت می گیرد.
سابقه بحث از فلسفه فناوري بسیار دیرینه است ، از اواخر قرن نوزدهم مورد توجه ویژه قرار گرفته است . در این زمان ،فراگیرشدن فناوري در عرصه زندگی عمومی و تأثیر آن بر فرهنگ عامه نقدي بنیادي نسبت به فناوري و تهدید هاي آن نسبت به حیات بشري را دامن زذ. کسانی چون نیچه ، اشپنگلر و یاسپرس .
در این عصر است که ارتباط علم و فناوري نزدیک تر می شود. بسیاري از قوانین علمی در این دوره به دلیل مسائلی که در صنعت به وجود آمدند حادث می شوند؛ به طور مثال قوانین ترمودینامیک از مسائل ماشین بخار حادث شدند. فیلسوفان البته به این نسبت ها توجه کردند، اما بسیار دیر، چون آنها معمولا فناوري را پدیده اي جنبی قلمداد می کردند. آنها تصور نمی کردند روزي برسد که فناوري به عنوان موضوع جدي فلسفه وارد عمل شود. آنها حداکثر فناوري را محصول و فرزند علم می دانستند و قواعد علمی را به فناوري تعمیم می دادند.
اگر بخواهیم نگاهی تاریخی به قضیه بیندازیم، می توانیم بگوییم که تخنه اي که افلاطون و ارسطو به کار می برند با فناوري تمایزاتی دارد. ازجمله اینکه تخنه براي کار هنري هم اطلاق می شود. اگر اثري با دقت و ظرافت و زیبایی ساخته شود یونانی ها بدان تخنه می گویند. راهی طولانی پیموده می شود که این تفکّر به تفکّر راجر بیکن و فرانسیس بیکن می رسد. به خصوص با فرانسیس بیکن ما شاهد نگاهی دیگر به فناوري هستیم و او تصرف در طبیعت و شکنجه طبیعت را براي اهداف انسانی مجاز اعلام می کند. او با شعارش معرفت قدرت است گونه اي تمایز میان جهان خود و جهان یونانی را بیان می کند.جالب اینجاست که هرچند دکارت پدر علم و جهان جدید است و پاره اي از آموزه هاي وي باعث رشد فناوري شده اند ولی خود به آن اعتقادي ندارد. به نظر وي فناوري از آنجا که نمی تواند کمال قیاس را فراچنگ آورد، قابل اعتماد نیست.
مفهوم فلسفه آموزش فناوري:
واژه فناوري آموزشی از ریشه یونانیTechnologia به معنی برخورد سیستماتیک میآید و فناوري آموزشی به معناي کاربرد دانش براي مقاصد عملی میباشد
از نظر جی. آر. گاس مدیر مرکز تحقیقات و نوآوري هاي آموزشی وابسته به سازمان همکاري هاي اقتصادي کشورهاي اروپایی فناوري آموزشی عبارت است از: طرح سازمان یافته و استقرار یک سیستم فراگیري که از مزایاي روش هاي نوین ارتباط جمعی و شیوههاي جدید تدریس، ابزار و وسایل بصري و سازمانبندي کلاس بهره گیري میکند.
رویکردهاي فلسفه آموزش فناوري
-1فناوري امري طبیعی- خنثی:
در این دیدگاه ، فناوري همچنان که طبیعی است به لحاظ ارزشی ، خنثی نیز تلقی می شود. خنثی بودن فن آوري مقتضی آن است که تخریب کنندگی آن ناشی از اختلال در بکارگیري مناسب آن دانسته شود؛ بنابر این احساس مسئولیت به معناي استفاده مناسب از فناوري خواهد بود. - باقري، 1381 ،ص - 78 -2فناوري امري فرهنگی – تک ارزشی:
در این رویکرد نظر بر این است که فناوري بر بستر مفروضات فرهنگی معینی شکل می گیرد. این مفروضات فرهنگی چنان هستند که تسخیر و تصرف طبیعت را ارج می نهند و این جهت گیري ارزشی است که فناوري را دردامن می پرورانند. به علاوه از آنجا که به طور عمده همین جهت گیري ارزشی است که فعالیت فناورانه را هدایت می کند، می توان این دیدگاه را جانبدار تک ارزشی بودن فناوري دانست
3فناوري امري طبیعی – فرهنگی- چند ارزشی:
گونه سوم از فلسفه فناوري ، به فناوري چون امري طبیعی – فرهنگی – چند ارزشی می نگرد.در این رویکرد ،فناوري از ویژگی هایی برخوردار است از جمله: فناوري ریشه در طبیعت و اندیشه آدمی و نیز فرهنگ اجتماعی دارد.فناوري و فرهنگ دو منطق و هستی شناسی منفک و متمایز ندارند بلکه ارزش ها و علایق مختلف بشري ، به درجات مختلف هر دو آنها را در بر می گیرند. تأثیر تخریبی یا سازنده فناوري ، ناشی از منطق ذاتی در آن نیست، بلکه نتیجه تهی شدن یا بارور بودن از خصیصه چند ارزشی خویش است. مسئولیت در ارتباط با فناوري هم در تولید و هم در مصرف مورد نظر است و این امر بیش از هر چیز در گرو تأمین خصیصه چند ارزشی آن است
با مبنا قرار دادن گونه سوم از فلسفه فناوري که قابل قبول تر به نظر می رسد ، آموزش فناوري از ویژگی هاي متناسب با آن برخوردار خواهد بود. بر این اساس ، آموزش فناوري الف - مهارت آموزي صرف نیست . ب - مستلزم فراهم آوردن نگرشی جامع نسبت به ماهیت فناوري است. ج - مستلزم اطلاع از دانش هاي مرتبط با فن آوري است. د - مستلزم فراهم آوردن گرایش هاي اجتماعی ، اخلاقی و جهان شناختی است . ه - مستلزم فراهم آوردن توانایی هایی براي ارزیابی نتایج بسط فناوري است
باورها و ارزش هاي مربوط به فن آموزش یا روش تدریس معلم، نقش مهمی در شکل دادن به فرصت هاي یادگیري از طریق فناوري ایفا می کند. بررسی سوابق تحقیقاتی به روشنی بیان نمی کند که آیا این باورها و ارزش ها سبب خواهند شد تا از فناوري به عنوان وسیله اي جهت تقویت رویکردهاي رایج تدریس استفاده شود یا اینکه فناوري هاي جدید باعث ایجاد تحول در شیوه تعامل معلمان با دانش آموزان و فعالیت هاي آنها می شود.معلمان به دانش وسیعی از فناوري اطلاعاتITنیاز دارند تا بتوانند منابع مناسب را انتخاب و از آنها در تدریس خود به نحو مناسب استفاده کنند.
به منظور استفاده از فناوري هاي جدید در آموزش، نیازمند شرایط زیر می باشیم:
- فراهم کردن ساختار هاي مناسب فناوري اطلاعات و ارتباطات افزایش میزان سرمایه گذاري در فناوري اطلاعات و صنایع وابسته رعایات اصول اخلاقی مرتبط به قانون حق مؤلف و قانون هاي آن
- وضع قوانین و استاندارد هاي آموزشی به منظور ارزیابی از دانشجویان و اساتید وضع قوانین براي حضور در دوره هاي آموزشی ضمن خدمت براي مسئولین، کارمندان و اساتید
- استفاده کردن از نیروهاي انسانی مناسب جهت راه اندازي و پشتیبانی از سیستم هاي آموزشی سرمایه گذاري دولت و بخش هاي خصوصی در زمینه فناوري فرهنگ سازي در زمینه آموزش و تغییر طرز تفکّر سنتی جامعه در رابطه با آن
- هماهنگی و ارتباطات گسترده در سطح بین المللی به منظور ارائه گواهینامه معتبر جهانی
بخشی از مزایاي استفاده از آموزش فناوري در آموزش و پرورش:
افزایش سرعت انتقال یادگیري و بازدهی:
محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و انتقال فوري آن، زمان انجام کار را کاهش و در نتیجه بهره وري را افزایش می دهد. تکنولوژي اطلاعات امکان جست و جو و دستیابی سریع به اطلاعات را براي دانش آموزان فراهم می کند.
افزایش دقت یادگیري تکنولوژي اطلاعات دقتی بالا و ثابت را براي دانش آموزان تأمین و تضمین می کند. در انواع فعالیت هاي پردازشی و محاسباتی دقت کامپیوتر به مراتب بیشتر از انسان است.
کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات با توسعه تکنولوژي اطلاعات و بکارگیري آن دیگر لزومی به حمل و نگهداري حجم زیادي از کتاب هاي درسی و کمک درسی وجود ندارد. به راحتی می توان در هر دیسک فشرده اطلاعات چندین کتاب را ذخیره نمود.
جلوگیري از اعمال نظرهاي سلیقه اي معلمان، استفاده از تکنولوژي اطلاعات شفافیت در انجام کارها را افزایش می دهد و بسیاري اعمال نظرها را حذف می کند. این مزیت کلیدي منجر به رفع تقلب هاي استانی از طرف دانش آموزان می گردد.
ایجاد امکان کار تمام وقت به کمک تکنولوژي اطلاعات بسیاري از استعلام ها و مراجعات دانش آموزان و اولیاي آنان از طریق شبکه هاي کامپیوتري و به صورت خودکار انجام می گیرد.
ایجاد امکان همکاري از راه دور براي معلمان و دانش آموزان مخابرات، تلفن، تله کنفرانس، ویدئو کنفرانس و همچنین سیستم هاي همکاري مشترك،EDI و ... نمونه هایی از کاربردهاي تکنولوژي اطلاعات در این زمینه هستند.
