بخشی از مقاله
دزفول
دزفول یکی از شهرستانهای استان خوزستان است که از طرف غرب به اندیمشک از شرق به مسجد سلیمان و شوشتر و از جنوب به شوش و از شمال به استانهای اصفهان و لرستانمحدود میباشد . اراضی دزفول مسطح و هموار به طور کلی مرغوب است جنس خاک آن رسی ، شنی ، شنیرسی ، رسوبی و سیاه خاکی است . حداقل حرارت دزفول در حدود صفر و قدری پائینتر و حداکثر 58 درجه سانتیگراد است .
بارندگی متوسط سالیانه آن 380 میلی متر است. شهر دزفول در وسط جلگهای از اراضی مزروعی آبی و دیم که تقریبا به طول و عرض 24 کیلومتراست بنا شده است. - 1 - این منطقه در حوزه آبریز رودهای دز ، کرخه ، شاهپور و چشمههای بالا رود ، سبز آب و بوره قرار دارد . دزفول به نامهای دزفیل ، دزپیل ، دزپوهل ، و دزپل هم نامیده شده است.
عبداالله جزائری میگوید : » دزفول لغت فارسی است به معنی قلعه باقلا ، چه دز قلعه را و فول باقلا را نامند - دز =قلعه و فول= باقلا - و چون در آن شهر کشت و زرع باقلا و سایر واکل باقلا نیز در آن دیار زیاده ازسایر بلاداست به این اسم موسوم است - 2 - «که این مطلب سندیت چندانی ندارد میر عبدالطیف خان شوشتری هم عین همین عبارات را در تحفه العالم آورده است - - 3 بیشتر مورخین دزفول را معرب دژپل مینامند و علت آن را وجود قلعهای در کنار رود دزمیدانند که دارای پلی بوده است .
برخی میگویند که در قرن چهارم ، دزفول به شهر » روناش« یاقصرروناش یا » رعناش« مشهور بود . اما بعضی عقیده دارند که » روناش« شهر دیگری بود درسمت غرب رودخانه دز . مقدسی آنها را به صورت دو شهر جداگانه و یاقوت هر دو را یک شهرنوشته است - - 4 مقدسی در قرن چهارم نام شهر دزفول را قنطره یعنی شهر پل ذکر میکند. - - 5 عبداالله جزائری علت نامیده شدن این شهر به رعناش را نام موضعی در خارج شهر دزفولمیداند که نام خود را از رعناش حاکم دزفول در زمان شاه اسماعلیل صفوی گرفته است. - - 6 حمداالله مستوفی این شهر را اندیمشک گفته است و بانی آنرا اردشیر بابکان میداند.
هرچندپل دزفول را اصطخری در قرن چهارم» پل اندامش « نامیده است - - 8 ولی نام شهر دزفول از قرنهشتم است که به اندامش تغییر یافته است. - - 9 دزفول را » دسبول« نیز نوشتهاند . - 10 - بعضی اعتقاد دارند که دزفول صورت تغییر یافته دزپوهل میباشد و میگویند که : » واژه پل در زبان پهلوی پوهل بوده است و بدین قرار پلی را که بر روی دز در زمان شاهپور اول 242 - تا 271میلادی - ساختهاند دزپوهل خواندهاند و این نام بصورت دزفول درآمده است ... و در زبان لرهای منطقه به آن دزفیل و دزپیل میگویند - 11 - «
پل دزفول
پل دزفول داخل شهر دزفول بر روی رودخانه دز ساخته شده است و هنوز رفت و آمد برروی آن جریان دارد این پل در مرکز دارای 2 دهانه بتونی است که در سال1316ه . ش به هنگام مرمت پل توسط انگلیسیها - که در آن زمان در خوزستان حضور داشتند - به آن الحاق شده است . امروزه در محل به پل قدیم معروف میباشد . - تصویر ش - 1
نامهای گوناگون پل دزفول در طول تاریخ:
همانطور که قبلا اشاره کردیم دزفول قسمتی از نام خود را از این پل به عاریت گرفتهاست.مقدسی گاهی آنرا شهر قنطره ، یعنی شهر پل نامیده است . اسامی دیگر هم بر این شهر و پل آن نهادهاند . چنانکه ابن سرابیون آنرا پل روم نامیده و اسم دز را به رودخانه جندیشاپور داده است و ابنرسته آن را » پل رود گفته است - 12 - « و ابنخردادبه، » پل زاب« نامیده است . زیرا به عقیدهابنخردادبه نام رودخانه دز رود جندیسابور است که پل زاب را بر روی آن بستهاند. - - 13 حمدااللهمستوفی در قرن هشتم گوید : » دزفول ، آن را اندیشمک گفته اند ، آنجا را اردشیر بابکان ساخت ، بر دوجانب آب جندیشاپور نهاده است و پلی بر آن بسته اند 000 آنرا پل اندیمشک خوانند و آن شهر را بدان پل باز خوانند - 14 - «
