بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از تجربه دپارتمان دفاعی استرالیا به عنوان یک سازمان دفاعی دانش بنیان ضمن احصاء مولفه های موفقیت این سازمان با استفاده از مدل ارائه شده این دپارتمان به طراحی مدل در اندیشه های رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی بپردازیم. به این منظور تلاش گردیده با توجه به منظومه فکری امام خامنه ای - مد ظله العالی - به باز تعریف مفهوم دفاع دانش بنیان پرداخته و ویژه گیهای سازمان دفاعی دانش بنیان احصاء گردد.
به نظر می رسد تقسیم بندی چهارگانه قابلیتهای پیشگیری ،حفاظت ،پاسخگویی و بازیابی ارائه شده توسط دپارتمان دفاعی استرالیا می تواند چارچوب مناسبی برای تدوین ویژگیهای سازمان دفاعی دانش بنیان در اندیشه های مقام معظم رهبری قرارگیرد. سپس تلاش گردیده مولفه های مورد تاکید معظم له استخراج و در هریک از تقسیم بندی های قرار گرفته سپس الزامات هر مولفه استخراج و ارائه گردیده است. نوع تحقیق توصیفی –تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانهای با رجوع اسناد و مدارک است.
مقدمه:
بی شک ورود به دهه سوم زعامت و رهبری حضرت امام خامنه ای - مدظله العالی - به عنوان سکان دار و تئوریسین انقلاب اسلامی بررسی و طراحی تفکرات و اندیشه های ایشان را اجتناب ناپذیر نموده است. طراحی و مدل سازی و تحلیل علمی اندیشه های معظم له خواهد توانست الگوی علمی مناسبی در اختیار اهل فضل و اندیشمندان قرار دهد.و می تواند مبنای مناسبی برای طراحی مدل های علمی در حوزه های مختلف از جمله حوزه های دفاعی قرار گیرد.
با وقوع انقلاب ارتباطات تغییرات اساسی و بنیادی در زندگی بشر اتفاق افتاده است.این مسئله تاثیرات شگرفی را در عرصه های اقتصادی ، سیاسی،اجتماعی و دفاعی و نظامی گذاشته است.در دنیای کنونی سازمانهای دفاعی موفق و پیروز سازمانهایی هستند که از طریق دفاع دانش بنیان بتوانند ضریب موفقیت خود را بالا برده و از فرصت مدیریت دانش در جهت برتری در صحنه نبرد بهره ببرند.
دانش بنیان شدن سازمانهای دفاعی باعث خواهد شد که فرایند بهره وری، رقابت پذیری و بهبود فرایند،و تجاری سازی و استفاده بهینه از منابع انسانی، برنامه ریزی و کنترل در این سازمانها روند علمی به خود بگیرد. لذا به نظر می رسد طراحی مدل بومی در زمینه سازمانهای دفاعی دانش بنیان به منظور تدوین بنیان های علمی در این زمینه ضروری به نطر می رسد. استفاده از فرمایشات مقام معظم فرماندهی کل قوا به عنوان استراتژیست نظام جمهوری اسلامی ایران نی تواند پایه و اساس بسیاری از تصمیم گیریها در سیستم دفاعی باشد.
تاریخچه سازمانهای دفاعی دانش محور:
به دنبال سقوط دیدار برلین در سال 1989 و متعاقب آن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در چند سال بعد، طراحان آمریکایی از طرح نظامی که تجاوز به سرزمین اصلی اروپا را خنثی میکرد و باعث ایجاد بازدارندگی می شد رو نمایی کردند. در حقیقت ارتش ایالات متحده از سال 1991 به طور موفقیت آمیزی در عملیات طوفان صحرا1 پیروز شد و به نظر میرسید که میراثدار دوران جنگ سرد باشد. تحولات سریع در ارتباطات منطقهای و جهانی و استراتژیهای اقتصادی و رسانهای منجر به تحولات شگرف شد همچنین افزایش حجم زیادی از خطرات باعث تغییر استراتژی های نظامی شد
این مسئله تجدید نظر در عملیاتهای نظامی آینده را اجتناب ناپذیر می نمود. در این شرایط طراحی سازمانهای دفاعی دانش محور به منظور افزایش قابلیت سازمانهای دفاعی با توجه به تهدیدهای در حال ظهور،ضروری به نظر می رسید. به همین دلیل دیدگاه جدیدی تحت عنوان طراحی سازمانهای دفاعی دانش بنیان در استراتژی نظامی ایالات متحده ظهور کرد در واقع این استراتژی مبتنی بر طراحی یک سازمان با تواناییهای نامتقارن 2 است که می تواند در سطح جهان در صحنه های مختلف بر علیه دشمنان متفاوت استفاده شود
پس از منسوخ شدن استراتژی های کلاسیک در حوزه سازمانهای دفاعی ، دولت بوش پدر تلاش کرد ساختار نیروی انسانی پس از جنگ سرد را ترمیم نماید به همین دلیل شاهد یک کاهش 25 درصدی در ساختار نیرویی و یک کاهش 10 تا 25 درصدی در صنایع دفاعی و نیروی انسانی هستیم . پس از جنگ سرد وزیر دفاع ریچارد چنی نیروی مبتنی بر تمرکز منطقه ای3 را در طیف وسیعی از درگیری ها طراحی کرد که بر مبنای آن نیروها با طیفی از درگیری ها، طیفی از صلح و طیفی از بحرانهای منطقهای مواجه هستند
هزینه های هنگفت نظامی از یک طرف و عدم توانایی بکار گیری تاکتیکهای تهاجم سطح وسیع از طریق پیاده نظام زرهی که باعث تحلیل رفتن منابع دفاعی و باعث شکاف بین استراتژی و ساختار نیرویی شد باعث شد که کولین پاول رییس ستاد مشترک ایالات متحده یک بازنگری جامع در استراتژی دفاعی ملی، نوسازی ساختار انسانی، زیر ساختها و بنیادها انجام دهد. با روی کار آمدن دولت بیل کلیتون شاهد کاهش 6 میلیارد دلاری هزینههای دفاعی برای حمایت از طرحهای اقتصاد داخلی هستیم - همان : - 3 ا ین امر باعث کاهش نیرو و در نتیجه منجر به ذخیره 112 میلیارد دلاری از سال 1994 تا 1998 شد . بنابراین این امر تدوین استراتژی سازمان دفاعی دانش بنیان را اجتنابناپذیر مینمود.
استراتژی های نظامی دولت بیل کلینتون برای دستیابی به 4 هدف نظامی تدوین شد:
-1 شکست دادن مهاجمان در درگیریهای نظامی بزرگ
-2تامین بازدارندگی منطقهای4 از طریق حضور در خارج از کشور
-3حفظ توانایی به انجام مداخلات در مقیاس کوچکتر
-4 جلوگیری از کاربرد سلاحهای کشتار جمعی بر علیه منافع ایالات متحده
ویژگیهای سازمانهای دفاعی دانش بنیان:
برنامه ریزی دفاعی دانش محور مبتنی بر نوعی نگاه آیندهنگر است که برروی افزایش شایستگیها و توانمندیها تمرکز دارد. یکی از ویژگیهای سازمانهای دفاعی دانش بنیان این است که طراحی و کنترل باید متمرکز باشد، در حالی که برنامه ریزی و اجرا باید غیر متمرکز باشد
یک سازمان دفاعی دانش بنیان کارآمد5 باید دارای یکپارچگی فرماندهی،سیستم یکپارچه و منسجم فرماندهی و کنترل ،اقدام سریع تر در دسترسی به اطلاعات ، دیدن و حس کردن سریعتر6 و سیستم اطلاعات نظامی مشترک باشد - همان: - 152 در این راستا یکپارچگی در راهبردها و برنامه ها در راستای تحقق اهداف،واقعی بودن متناسب با زمان،اعتبارات و ظرفیتها،توجه به تحولات در امور نظامی و رهنامه های جدید دفاعی ، نوسازی و توانمند سازی نیروهای مسلح با اتکا بر فناوریهای بومی ، مشارکت همگانی – شبکه مداری و همکاری سازمانهای دفاعی و غیر دفاعی و پایش مستمر روند اجرایی مبتنی بر اهداف کلی و شاخهای مطلوب .
در تشریح و تحلیل سازمانهای دفاعی دانش بنیان به حجم متنوع و گسترده ای از مولفه ها و شاخصها اشاره شده است.
اما به نظر می رسد علاوه بر شاخصها و ویژگیهای علمی و فنی سازمانهای دفاعی دانش بنیان ، این سازمانها باید دارای یکسری قابلیتهایی باشند که باعث تداوم و استحکام این سازمانها می شود یا به عبارت دیگر عوامل مُقّوِم این سازمانها می باشد. لذا به نظر می رسد قبل از بررسی سازمانها دفاعی دانش بنیان و بررسی عوامل تشکیل دهنده آن ، لازم است این عوامل بررسی شود
