بخشی از مقاله
چکیده
ریز نمونههاي اپی کوتیل و هیپوکوتیل پرتقال سیاورز رشد یافته درشریط این ویترو، در محیط - MTموراشیگ و توکر، - 1969 با غلظتهاي مختلف هورمونهاي-6 بنزیل آدنین - BA - ، -6فورفوریل آمینو پورین - - Kinetin، -1نفتالین استیک اسید - - NAAو ایندول--3 بوتیریک اسید - - IBA کشت شدند. بعد از گذشت 4 هفته شاخه هاي نابجا از ریزنمونه ها تولید شدند.
بیشترین تعداد شاخههاي نابجا روي محیطی با - 4/4µM - BA 1 mgL-1و - 2/7 µM - NAA 0 /5 mgL-1 ایجاد شدند - میانگین 5/2 شاخه از هر ریزنمونه - ، در حالی که طویلترین شاخههاي نابجا در محیط فوق و محیطی حاويBA 1 mgL-1 بدون اکسینها ایجاد شدند - با طول متوسط . - 2 /1 cm شاخه هاي تولیدي سپس به محیطهاي ریشه زایی حاوي غلظتهاي مختلف IBA یا NAA منتقل شدند.
بیشترین تعداد ریشه در محیط با NAA 1 mgL-1 ایجاد شد، در حالی که ریشه هاي طویلتر و طبیعی در محیط هاي بدون اکسین یا NAA 0/5 mgL-1 تولید شدند. نتایج نشان داد که در فرآیند باز زایی، BA با غلظتهاي بیش از1 mgL-1 بازدارنده بود.همچنین کارایی بالاتر BA نسبت به کینتین در تحریک شاخه هاي نابجا به اثبات رسید. ریز نمونههاي اپیکوتیل در تمام تیمارها برتري محسوسی را از نظر باز زایی نسبت به هیپوکوتیل نشان دادند. با وجود اینکه ریشه زایی کمابیش در محیطهاي حاوي NAA و یا IBA انجام شد، بهترین ریشهها درمحیطهاي با غلظتهاي پایین - 0/5mgL-1 - NAA یامحیطهاي بدون هورمون تشکیل شدند.
مقدمه
رقم سیاورز یکی از انواع پرتقالهاي بومی ایران با خصوصیات ویژه و عطر و طعم مطلوب است که به شرایط آب و هوایی و بیماریهاي عمده منطقه شمال کشور سازگار می باشد. تاکنون بررسی دقیقی در مورد کشت بافت و نیازهاي رشد این ویترو این رقم صورت نگرفته است. معرفی روشی موثر و عملی جهت باززایی مستقیم گیاهچه از نمونه هاي اپی کوتیل و هیپوکوتیل رقم سیاورز هدف این تحقیق بود.
قابلیت تولید گیاهچه هاي کامل از ریزنمونه هاي مختلف مرکبات در شرایط آزمایشگاهی توسط گروههاي متعددي بررسی شده است - دوران ویلا و همکاران، - 4 - 1992؛ گوربل و همکاران،. - - 5 - 1998 ریزنمونه هاي اپی کوتیل و هیپوکوتیل به دلیل قابلیت باززایی بالا ، موضوع تحقیقات زیادي بوده اند - البهرانی، - 1 - 2002؛کوستا و همکاران، - 3 - 2004؛ هیرگودار و همکاران، - 6 - 2005 و یانگ و همکاران،. - - 10 - 2006 مجموعه تحقیقات انجام شده بیانگر وجود تفاوت چشمگیردر واکنش ژنوتیپ ها و ارقام مختلف مرکبات به کشت بافت است.
- گوربل و همکاران، - 5 - 1998؛ بوردون و همکاران، - 2 - 2000 ؛کوستا و همکاران، - 3 - 2004 و یانگ و همکاران، - - 10 - 2006 و انجام بررسی هاي دقیق براي تعیین نیازهاي رشدي در شرایط این ویترو براي ژنوتیپهاي مختلف را الزامی می نماید. در این مطالعه ترکیبات هورمونی موثر در تولید شاخه هاي نابجا و همچنین نیازهاي هورمونی تولید ریشه از این شاخهها در رقم سیاورز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
مواد و روشها:
بذرها از میوه هاي بالغ رقم سیاورز خارج شده و پس از جداسازي پوسته به مدت 30 ثانیه در اتانول %70 و سپس 12 دقیقه در کلرین %1 به همراه Tween20 % 0/1 ، ضدعفونی شده و سپس3 بار توسط آب مقطر استریل شستشو شدند. بذرهاي ضدعفونی شده در محیط پایه MS با نصف غلظت نمکها و 10 gL-1 ساکارز و 8 gL-1 آگار - در لولههاي - 150× 20 mm کشت شدند.
قطعات اپی کوتیل و هیپوکوتیل به طول تقریبی 1cm از گیاهیچههاي 4-5 هفته اي جدا شد و در محیطهاي پایه MT - موراشیگ و توکر، - 8 - - 1969 با غلظتهاي مختلف هورمونهاي BA و کینتین 0 - ، 0/5 ، 1 ، - mgL-1 2 همراه با IBA و0 - NAA، 0/1 ، 0/5 و - mgL-1 1 کشت شدند. شاخه هاي نابجاي تولید شده پس از 6 هفته از نمونه اصلی جدا شده و پس از ثبت داده ها در محیطهاي ریشه زایی با غلظتهاي مختلف از هر یک از دو اکسین IBA و NAA وا کشت شدند. آزمایشات با 3 تکرار - پتري دیش - براي هر تیمارو دو ریز نمونه در هر پتري دیش - اپی کوتیل و هیپوکوتیل - انجام شدند. تجزیه هاي آماري داده ها با نرم افزار آماري
MSTATC انجام شد.
نتیجه و بحث
باززایی شاخه هاي نابجا پس از گذشت 3 هفته شروع شد. در کلیه تیمارها قطعات اپی کوتیل از قدرت باز زایی بهتري برخوردار بودند.. بهترین پاسخ باززایی در تیمار با BA 1 mgL-1 وNAA 0 /5 mgL-1 مشاهده شد - با میانگین 5/2 شاخه در هر ریز نمونه - - شکل - 1، همچنین طول شاخه هاي تولیدي در تیمار فوق و تیمار با BA 1 mgL-1 بدون اکسین حداکثر بود - میانگین 2/1 سانتیمتر - .
نتایج نشان داد که باززایی در تمام غلظتهاي BA انجام شد، اما در غلظتهاي پایین کینتین 0 - و - mgL-1 0/5 باز زایی بسیار ضعیف بود - میانگین0/16 و 0/33 شاخه درهر ریز نمونه - . هیرگودار و همکاران - 2005 - در تحقیقی روي لیمو، BA را به تنهایی براي تولید شاخه هاي نابجا کافی دانستند - - 6 که این نتیجه در این پژوهش نیز مشاهده شد، با این تفاوت که غلظتهاي پایین BA باززایی ضعیفی را نشان دادند. همچنین در گزارشهاي متعددي سیتوکینین BA به عنوان کاراترین هورمون موثر در باززایی شاخه هاي نابجا در مرکبات معرفی شده بود - ماگون و سینگ، - 7 - 1995و کوستا و همکاران، . - - 3 - 2004 کاهش میزان تولید شاخه هاي نابجا و طول شاخه هاي حاصله ، بیانگر اثرات بازدارندگی BA در غلظتهاي بالا 2mgL-1 - و بالاتر - میباشد.
اثر بازدارندگی BA در غلظتهاي بالا، توسط محققین دیگر مورد اشاره قرار گرفته است - سیم و همکاران، - 9 - 1989؛ ماگون و سینگ، 1995 - 7 - و کوستا و همکاران، . - - 3 - 2004 همچنین در بعضی مطالعات اثرات کالوسزایی BA در غلظتهاي بیش از 2mgL-1 مشاهده شد - - 10، اما در بررسی حاضر در غلظت BA 2 mgL-1 هیچگونه کالوسی در ریزنمونهها مشاهده نشد.
اکسین هاي NAA و IBA هر دو غلظت هاي حداکثر - 2mgL-1 - بازدارنده بودند. این موضوع با گزارشهاي یانگ و همکاران، - 10 - 2006 و کوستا و همکاران - 3 - - 2004 - که غلظتهاي بیش از mgL-1 NAA 0/2 را بازدارنده گزارش کرده بودند همخوانی دارد، در عین حال البهرانی - - 1 - - 2002غلظتmgL-1 NAA 1 را جهت باز زایی شاخه هاي نابجا از لیموترش، میزان اپتیمم گزارش کرده بود.
حداکثر تعداد ریشه در محیط NAA 1 mgL-1 مشاهده شد - متوسط 4/1ریشه درهرشاخه - این ریشهها تعدادشان بیشتر و ضخیم بوده و 3 هفته پس از انتقال به محیط ریشه زایی شروع به رشد کردند - شکل. - 2 طویل ترین ریشه هادر محیط هاي بدون هورمون یا در محیط هاي با حداقل اکسین 0 - و - mgL-1 0/5 تولید شدند. در سایر گونه هاي مرکبات ریشه زایی توسط NAA ، IBA و IAA گزارش شده است. تحقیقات مختلف نتایج متفاوت و گاهی متضاد را نشان می دهند.
در حالی که هیرگودار و همکاران، - 6 - 2005، NAA را در تولید ریشه موثرتر از IBA و IAA دانسته بودند، البهرانی NAA - 2002 - را در غلظت1 mgL-1 موجب کاهش تولید ریشه دانست - . - 1 همچنین البهرانی همبستگی مستقیم بین کاهش طول ریشه با افزایش غلظت اکسین ها را گزارش کرده بود. در بررسی حاضر برتري NAA نسبت به IBA در تولید ریشه مشخص شد. تحقیق حاضر پرتوکلی موثر و قابل اعتماد جهت باز زایی گیاه کامل از ریز نمونه هاي اپی کوتیل و هیپوکوتیل به منظور استفاده در تکثیر کلونی و انتقال ژن به رقم سیاورز ارائه میدهد.
