مقاله لیتوفاسیس و محیط رسوبی نهشته های ائوسن زیرین برش دهن رود ، شرق ایران

بخشی از مقاله

چکیده

برش دهن رود درشهرستان بیرجند از استان خراسان جنوبی واقع است. این برش به ضخامت 180 متر به سن ائوسن زیرین است . نتایج حاصل از بررسی57 نمونه مقطع نازك میکروسکپی این برش ، منجر به تعین 8 ریزرخساره در محیطهاي بالاي جزرومدي - سوپراتایدال - ، درپهنه جزر ومدي یا اینتراتایدال ،لاگون، سد ودریاي باز گردید . مدل رسوبی ارائه شده بخشی از یک پلاتفرم کربناته نوع رمپ با شیب یکنواخت است

مقدمه

برش دهن رود واقع در موقعیت جغرافیایی58درجه و43دقیقه طول شرقی و32درجه و52دقیقه عرض شمالی واقعاست. - شکل. - 2 مرز زیرین برش کنگومرایی ومرزبالایی آبرفت است. - شکل. - 1 برش دهن رود درحومه روستاي دهن رود واقع است .این روستا درشهرستانبیرجند و استانخراسانجنوبیواقعاست.راه دسترسی به منطقه از شهرستان خوسف است. از بیرجند 20 کیلومتربه سمت غرب رفته تا به شهرستان خوسف میرسیم وپس از طی 30 کیلومتر به سمت شمال ،به روستاي دهن رود میرسیم - شکل. - 3 استان خراسان جنوبی در حاشیه شرقی بلوکل وتقرار دارد و جزو حوضه فلیشی خاور ایران میباشد.

تکامل ساختمانی زون زمین درز سیستان درز مانکرتاسه - آپتینپیشین - پیشین آغاز شد - بابازاده، - 2004 و تا انتها یائوسن به توسعه ادامه داده است و در اشکوبهاي بعدي توسط ضخامت بزرگی از فیلیش هاي ائوسن درمنطقه سراوان ،جنوب اقیانوس سیستان پرشده است

درانتهاي شرقی ایران میانی درحدفاصل دوگسل نهبندان درغرب وهریرود درشرق انباشته هاي ضخیمی از نهشته هاي فلیش گونه وجوددارد که پی سنگ افیولیتی وابسته به پوسته اقیانوسی دارد

مطالعات چینه شناسی و فسیل شناسی در شرق ایران توسط - پرتوآذر و همکاران - 1367 انجام شد. همچنین منطقه سهل آباد از شرق ایران توسط - بابازاده از2003 تاکنون - مطالعه شده است . همچنین بیواستراتیگرافی برش ماهرود براساس گونه Ranikotaliasidensis - Davies - توسط - بابازاده، - 2011 مورد مطالعه قرارگرفته است.

منطقه شرق ایران به علت نزدیکی با مرز افغانستان بسیار نا امن و خطرناك بوده و بسیاري از زمین شناسان براحتی نمی توانند در این منطقه کار کنند و از طرف دیگرگونهCuvillierina curmaeکوویلیرینا کورمه از خانواده Rotalidae توسط - بابازاده، - 2006 براي اولین بار در اینجا کشف شد . لذا بر آن شدیم تا به طور دقیق تر این منطقه را مورد مطالعه قرار دهیم.

مطابق تعریف ، یک رخساره رسوبی داراي خصوصیات مشخص سنگ شناسی و فسیل شناسی است ، به طوري که می توان آن را از سایر رخساره ها شناسایی کرد . در تحلیل رخساره ها ، داده هاي رسوب شناسی ، دیرینه شناسی و سنگ شناسی اطلاعات با ارزشی در باره محیطهاي رسوبی دیرینه در اختیار ما قرار می دهند.

هدف از این مقاله :

- 1 توصیف انواع میکروفاسیس هاي موجود به همراه اجتماع فرامینیفراهاي کربناته کم عمق ائوسن زیرین .

- 2 ارائه یک مدل رسوبگذاري و تفسیر آن - 3 ترسیم پراکندگی رخساره ها در ستون چینه شناسی .

روش تحقیق

مطالعات کتابخانه اي:بامطالعه نقشه زمین شناسی منطقه وتصاویر ماهواره اي ، بهترین رخنمون سطحی منطقه تعیین گردید و با مطالعه نقشه راههاي کشور بهترین مسیر جهت دستیابی به منطقه بررسی گردید

مطالعات صحرایی:تعداد45 نمونه سنگی از منطقه جهت تهیه مقاطع نازك میکروسکپی برداشت گردید. ضخامت حقیقی برش 180 متر ونمونه ها بافواصل متوسط 3متري وعمودبرلایه ها برداشت گردید. - فواصل نمونه برداري بر مبناي تغییرات لیتولوژي ، ضخامت لایه ها و میزان توزیع و فراوانی بایوکلاستها و رنگ طبقات صورت گرفت -

مطالعات آزمایشگاهی : ازنمونه هاي سنگی مقاطع نازك میکروسکوپی تهیه شد و جهت مطالعه دقیق رخساره ها ، تعیین محیط دیرینه و تشخیص مدل رسوبگذاري مورد مطالعه قرار گرفت .

نتایج وبحث :

معرفی رخساره ها:

نتایج حاصل از بررسی مطالعه میکروسکوپی مقاطع نازك منجر به شناسایی 8 میکروفاسیس کربناته گردیده که در 4 محیط بالاي جزر و مدي - Superatidal - ، لاگون - - lagoon،سد - - Barrierودریاي باز در محدوده ابتداي سراشیب قاره در دریاي باز - upper fore slope - نهشته شده اند . این محیطها بخشی از یک پلاتفرم کربناته نوع رمپ با شیب یکنواخت در قسمتهاي رمپ داخلی و میانی می باشند . - شکل - 4 رخساره هاي برش دهنرود از کم عمق ترین قسمت به عمیقترین قسمت به شرح زیر است.

‐    رخساره هاي محیط جزر و مدي - : - Superatidal
این گروه شامل چهار رخساره است که فاقد فونای جانوری میباشند

۱: MF دولومیت مادستون - دلومیکرایت -

این رخساره به ضخامت12متر و بطور عمومی به رنگ کرم تا خاکستري روشن دیده می شود . این میکروفاسیس یک مادستون دولومیتی شده می باشد . ویژگی عمده این میکروفاسیس فوق العاده ریز بودن آن می باشد . این نوع از دلومیت از نوع دلومیتهاي اولیه محسوب می شود . گاهی کانیهاي تبخیري همراه آن وجود دارد . عدم حضور آلوکمهاي زیستی و وجود میکرایت به عنوان لیتوکلاست اصلی سنگ نشان دهنده محیط سوپرتایدالیا حد بالایی پهنه جزر و مدي می باشد که تنها در مواقع طوفانی توسط آب دریا پوشیده می شود.

همچنین در رخسارهاي فوق ، آثار چشم پرندهاي مشاهده شده است . که نشان دهنده محیط سوپرتایدال می باشد . این ساخت فابریکویژه محیطهاي بین جزر و مدي و بالاي مد - اینترا تایدالتا سوپراتایدال - است که گسترش و اندازه آنها به سوي خشکی بیشتر می شود

۲:MFدولستون - دلومیت -

این رخساره به ضخامت 32 متر و به رنگ کرم و قهوه اي روشن دیده می شود و حالت متبلور و درجه سختی بالایی دارد . شامل بلورهاي ریز دولومیت به همراه کانیهاي تبخیريعمدتاً انیدریت و ژیپس می باشد . در این رخساره تخلخل بین بلورین و تخلخل حفره اي که توسط کانیهاي تبخیري پر شده اند ، وجود دارد . بر اساس مشخصات میکروسکوپی معادل میکروفاسیس هاي استاندارد شماره 22 فلوگل - ۴٢٠٠ - flugel است

انیدریت ۳: MF

انیدریت بصورت متبلور در مقطع به ضخامت 4 متر و به رنگ سفید تا شیري رنگ می باشد . رسوبات رخسارهاي فوق نشان دهنده مناطق با آب هواي خشک می باشند . که بر اثر تبخیر زیاد سلنیت ، انیدریت و ژیپس تشکیل می شوند و به صورت نودول تبخیري مشاهده می شود و به دلیل بالا بودن شوري آب این منطقه فاقد فوناي جانوري می باشد

۴:MF سندي لایم استون:A

. این رخساره به ضخامت متر وبه رنگ قهوه اي است ویک مادستون آهکی داراي ذرات تخریبی با جورشدگی بد می باشد . همچنین فاقد آثار فسیلی بوده و به دلیل وجود آثار چشم پرندهاي ، سیمان ژیپس و اندریت در تخلخلهاي موجود در محیط بالاي جزر و مدي قرار می گیرد .

رخساره هاي محیط لاگون : - lagoon -

بیوکلاست هاي اصلی را در رخساره هاي لاگون ، فرامینیفراهایی با پوسته پورسلانوزي تشکیل می دهد .

۵MF :پورسلانوز , پلوئیدال , پکستونتا گرینستون:

آهک تودهاي به رنگ خاکستري و به ضخامت --- متر داراي لیتوکلاست اسپارایتیت امیکرایتی بوده و دراین رخساره فرامینیفرهایی باپوسته هیالین مشاهده نشده و همچنین داراي پلوئید به مقدار زیاد می باشد .

حضور میکروفسیلهاي شاخص لاگون و عدم حضور فرامینیفرهاي با پوسته هیالین نشان دهنده محیط لاگون می باشد و با توجه به لیتوکلاست اسپارایتی این میکروفاسیس که مربوط به قسمتهاي پر انرژي می باشد این میکروفاسیس در لاگون باز قرار دارد. تنوع و فراوانی فرامینیفرهاي بدون منفذ تائید کننده آن می باشد.

میلیولیدها در آبهاي بسیار گرم کم عمق نیمه شور تا فوق شور با آشفتگی کم زندگی می کنند و نشانگر محیط لاگون می باشد - فلوگل . - 2004 میلیولیدها معمولترین موجود در محیطهاي مردابی هستند . فراوانی موجودات بنتیک نشان می دهد که رسوبات در آبهاي کم عمق سکوهاي محصور شده تشکیل شده اند