بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با توجه به اهمیت روستاها و همچنین بکارگیري صحیح دستاوردهاي نوین علمی در کشاورزي نیاز به کارآفرینی بیش از پیش احساس میشود.کارآفرینی به عنوان یک عامل اساسی میتواند در توسعه پایدار روستایی نقش مهمی داشته باشد . هدف از توسعه بهبود معیشت مردم و افزایش کیفیت زندگی آنهاست در نتیجه کارآفرینی میتواند با مزیتهایی که دارد به عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین گزینه ها براي توسعهیافتگی باشد؛ بر این اساس، توجه به کارآفرینی روستایی از اهمیت بسیاري برخوردار است. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله به دنبال بررسی رابطه بین کارآفرینی و توسعه روستایی بود. بدین منظور از روش مطالعه کتابخانهاي با استفاده از پایگاههاي الکترونیکی آنلاین و آفلاین و همچنین مجلات استفاده شد. نتایج نشان داد که یکی از عوامل مهم که باعث توسعه روستایی میشود کارآفرینی روستایی است. کارآفرینی باعث کاهش بیکاري، افزایش بهرهوري منابع و افراد و در نهایت باعث افزایش درآمد مردم میشود.
واژههاي کلیدي: کارآفرینی روستایی، توسعه روستایی، توسعه یافتگی، بهره وري.
-1 مقدمه
با توجه به اینکه روستاها کوچکترین واحد اجتماعی در هر جامعه اي هستند [1] و همچنین کانون استقرار بخش وسیعی از جمعیت و نیروي فعال کشور میباشد و با توجه به نقش کلیدي آن ها در فرایند توسعه ملی به ویژه در زمینه تأمین موادغذایی، ارزآوري و تولید ناخالص داخلی، رشد و توسعه روستاها از اهمیت ویژهاي برخوردار است. .[2] به همین دلیل اندیشمندان و سیاستگذاران کشورهاي مختلف نسبت به توسعه روستایی و رفع مشکلات و معضلات آن ها توجه ویژهاي دارند .[2] توسعه روستایی یک عنصر کلیدي براي کاهش فقر و ایجاد درآمد و فرصت هاي شغلی به شمار میآید .[3]
روستا نیز به علت داشتن منابع طبیعی و انسانی بی شمار میتواند زمینهساز ظهور بسیاري از حرفههاي نو و کارآفرینانه شود .[1] تجربیات نشان میدهد که توسعه روستایی تنها با تزریق سرمایه و فناوري تحقق نمییابد بلکه توجه به روحیه کارآفرینی بین روستاییان مهمترین راهکار توسعه روستایی محسوب میشود [2]، اگرچه کارآفرینی تنها راهکار اشتغال زایی و افزایش درآمد مردم روستایی نیست اما بدون شک بهترین و بهرهورترین نوع آن است.[1] به عقیده بسیاري از اندیشمندان کارآفرینی موتور محرکه رشد و توسعه اقتصادي در عصر مدرن به شمار میرود.[4] شرط بقا در دنیاي پرشتاب کنونی استفاده از همه منابع و امکانات موجود و توان افزایی کلیه ظرفیت هاي در اختیار است.[5] در شکل 1 پیوند توسعه، کارآفرینی و کشاورزي در توسعه روستایی نشان داده شده است.
به طور کلی مشکلات و معضلات روستاها در نقاط مختلف جهان ناشی از دو مسئله کمبود امکانات اجتماعی و کمبود درآمد میباشد.[8] مطابق آمار منتشر شده از طرف سازمان ملل تقریبا 62 درصد از جمعیت کل دنیا را روستاییان تشکیل میدهند .[7] قشر عظیمی از فقیرترین مردم دنیا در مناطق روستایی زندگی میکنند بدن شک در ایران نیز عدم وجود اشتغال و کمبود درآمدها در مناطق روستایی وجود دارد که باعث افزایش مهاجرت روستاییان به شهر شده است. خالی شدن روستا از نیروي کار جوان هم باعث نابودي روستا و همنابودي تولید در سطح ملی خواهد شد.[8] با توجه به این مطالب باید به امر توسعه روستایی و ریشهکن کردن فقر توجه بیشتري شود در نتیجه باید به کارآفرینی که یکی از بهترین و بهرهورترین راه ها براي حل این معضلات است اهمیت داده شود [8] و لذا با توجه به مطالب گفته شده و اهمیت کارآفرینی و توسعه روستایی این تحقیق به دنبال شناخت رابطه کارآفرینی روستایی با توسعه روستایی است.
-2 مبانی نظري
-1-2 تعریف کارآفرینی روستایی
کارآفرینی به عنوان یک پدیده جدید در اقتصاد، نقش مهمی را در توسعه و پیشرفت یک کشور دارد.[9] واژه Entrepreneur به معنی کارآفرینی در حدود سال 1475 از واژه فرانسوي Entreprender به معناي متعهد شدن گرفتهشده و اولین بار توسط استوارت میل - John Stuart Mill - در سال 1848 وارد لغات انگلیسی شد .[9] واژه کارآفرینی حدود 200 سال است که مورد استفاده قرار میگیرد .[10] کارآفرینی نقطه عطف دانشاندوزي، تخصصگرایی و مهارتهاي کسب و کار است .[11] کارآفرینی اغلب نوآوري، خلاقیت، ایجاد سازمان ها و یا فعالیت هاي جدید تصور شده است.[3] کارتر - Carter - بر این باور است که کارآفرینی از طریق نوآوري، عدماطمینان، ریسکپذیري، کوچکی و تازگی قابل تشخیص است .[10]
جفري تیمونز - Jeffry-Timmons - میگوید: - - کارآفرینی توانایی خلق و ساختن یک چیز عملا از هیچ است - - و همچنین وي معتقد است که - - کارآفرینی مهارت پی بردن به یک فرصت در جایی است که دیگران آن را آشوب زده، متناقض و مبهم میبینند - - .[10] دانشکده بازرگانی هاروارد کارآفرینی را روش مدیریت فرصتهاي در حال گذر میداند .[7] یک تعریف جامع از کارآفرینی عبارتست از: - - کارآفرینی فرایندي است که فرد کارآفرین با ایده هاي نو و خلاق و شناسایی فرصتهاي جدید و با بسیج منابع به ایجاد کسب و کار و شرکت هاي نو، سازمانهاي جدید و نوآور و رشدیابنده مبادرت نموده که توأم با پذیرش مخاطره و ریسک است و منجر به معرفی محصول و یا خدمت جدیدي به جامعه می گردد - - .[12] از نظر ریگان - Reagan - کارآفرینی روستایی فراهم کننده زمینه اشتغال، افزایش درآمد و تولید ثروت، بهبود دهنده کیفیت زندگی و کمککننده به افراد محلی براي مشارکت در اقتصاد است .[11]
-2-2 اهداف و اهمیت کارآفرینی روستایی
اقتصاددانان معتقدند که کارآفرینی عامل توسعه روستا می باشد و همچنین دولتمردان آن را یک راهبرد کلیدي براي توسعه جوامع محلی میدانند، کشاورزي و روستاییان آن را ابزاري براي بهبود درآمد خود و زنان روستایی آن را مکانی براي اشتغال و فعالیت در کنار محل زندگی خود تصور می کنند.[8] کارآفرینی باعث به وجود آمدن محصولات، خدمات، روش ها، سیاست ها، افکار و راهکارهاي نو براي حل مشکلات جامعه می شود. کارآفرینی در جوامع روستایی از چند جهت حائز اهمیت است:
-1ایجاد اشتغال با سرمایه نسبتا کم
-2 توسعه یک سرمایهگذاري مشترك توسط کارکنان ماهر
-3 تجارت هاي کوچک یک منبع نوآوري در محصولات، خدمات و تکنیکها هستند.
-4 با تجارتهاي کوچک در روستا، سرمایه گذاري ها و پسانداز محلی افزایش یافته و استفاده از منابع محلی تشویق میشود.[9]
چهار عامل اصلی لازم براي حیات بخشی به روح کارافرینی در مناطق روستایی عبارتند از: -1 ایجاد فعالیت متناسب با نیازهاي شناساییشده جامعه محلی -2تولیدات کافی متناسب با مقیاس، منابع و مهارتهاي محلی -3 تمرکز بر کارآفرینی -4 یادگیري مداوم از طریق تغییر آموزههاي قبلی .[11]
-3-2 تعریف توسعه روستایی
مفهوم توسعه روستایی یک مفهوم کلی و چندبعدي میباشد که هم شامل توسعه کشاورزي و فعالیتهاي وابسته به آن است و هم زیر بناي هاي اقتصادي، خدمات اجتماعی و تسهیلات مربوط و هم توسعه انسانی را شامل می شود .[9] دیاسین - Diasen - توسعه روستایی را راهبردي به منظور بهبود زندگی اقتصادي و اجتماعی گروه خاصی از مردم تعریف کرده است .[13] بانک جهانی توسعه روستایی را راهبردي میداند که به منظور بهبود زندگی اقتصادي و اجتماعی گروه خاصی از مردم به ویژه روستاییان فقیر طراحی و اجرا میشود. این گروه خاص شامل کشاورزان خردهپا، خوشنشینان و کشاورزان بیزمین است. پایداري برنامه هاي توسعه روستایی وقتی است که خود مردم روستا به اتکا به خود، آن را اجرا کنند .[13]
هریوتت - Heritot - توسعه روستایی را فرایند تشویق، کمک فنی و مدیریتی کارآفرینان روستایی، تجزیه و تحلیل سیاست هاي مزرعه، حمل و نقل روستایی، خدمات ارتباطی و سیستم هاي اطلاعاتی روستایی، مدیریت منابع طبیعی و سوابق مالی روستا و مدیریت خانواده تعریف می کند .[14] ورتن - Wortman - توسعه روستایی را برابر با صنعتی شدن، توسعه اقتصادي، توسعه اجتماعی و ارزیابی فرهنگی منابع روستایی میداند .[14] به طور کلی توسعه روستایی یعنی تغییر شکل اساسی در همه ابعاد اقتصادي، اجتماعی و روابط انسانی در روستاهاست که به تدریج شرایط زندگی روستاییان را بهبود داده و همه مردم از آن بهره مند میشوند .[9]
-4-2 جایگاه کارآفرینی در توسعه روستایی
اکثر صاحبنظران توسعه روستایی، یکی از دلایل عمده مشکلات روستایی را پایین بودن نرخ بهرهوري، کمبود سرمایه و منابع مالی، بیکاري و اشتغال ناقص، مهاجرت، فقر و تنگدستی میدانند.[9] بنابراین کارآفرینان در اجتماع، سبب پویایی و افزایش بهره وري شده و در سطح اجتماعی ارزش کار را افزایش می دهند و روحیه سعی و تلاش در بدنه جامعه را بالا میبرند .[9] کارآفرینان سبب تشویق جامعه به کارهاي خلاق و کارآفرین میشوند و همین امر سبب رشد و بالندگی در اجتماع می شود.[9] زمانی که کارآفرینی به عنوان یک شیوه زندگی توسط اکثریت افراد یک جامعه پذیرفته شود، آن جامعه بسیار سریع توسعه مییابد .[13] توسعه روستایی نسبت به گذشته، پیوند گستردهاي با مفهوم کارآفرینی یافته است .[9] کارآفرینی در توسعه روستا از آن جهت اهمیت دارد که فرد کارآفرین میتواند با شناسایی فرصت ها و مشکلات موجود، به ابداع راهکارهاي
