بخشی از مقاله
چکیده
دردهههای اخیر چالشهای رشد جمعیت، جهانی شدن و امنیت غذایی، موجب جلب توجه محققان به اقتصاد دانش بنیان مبتنی بر پایداری در کشورهای در حال توسعه شده است. بعالوه حجم نیروی انسانی موجود در این کشورها و لزوم ایجاد اشتغال برای آنها از طریق کسب و کارهای کوچک و متوسط سبز، نقش کارآفرینی سبز را نمایان نموده است. کارآفرینی سبز در واقع به مفهوم کسب و کار اکولوژیک یا دوستدار محیط زیست میباشد. بنابراین هدف این مطالعه مروری، بررسی مفهوم کارآفرینی سبز، ارتباط آن با توسعه پایدار و اقتصاد دانشبنیان، ویژگی کارآفرینان سبز و در نهایت ارائه پیشنهاداتی برای ترویج آن در شرایط ایران است.
مقدمه
در فضای رقابتی کنونی، رشد تولیدات و تثبیت نوسانات اقتصادی، از مهمترین اهداف اقتصاد کلان هر کشور می باشد. استفاده از شاخصهای اقتصاد مبتنی بر دانش یا دانشبنیان به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای توسعه میتواند در تحقق این مهم نقش موثری ایفا نماید. در واقع هدف اصلی ازتوجه به اقتصاد دانش-بنیان نهایتا دستیابی به توسعه پایدار ، خصوصا در کشورهای فقیر و در حال توسعه میباشد - ناظمان و اسلامیفر، . - 1389
در کشورهای پیشرفته مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان اضافه شدن عامل دانش به سایر عوامل تولید تحولی را به وجود آورد که به آن اقتصاد دانشبنیان، اقتصاد شبکه و در تلفیق با جهانی شدن، اقتصاد نوین گفته میشود - باصری، . - 2011 اقتصاد دانشبنیان اقتصادی است که در آن خلق دانش و استفاده و بهرهوری از آن در جهت ایجاد ثروت و به تبع آن رشد و توسعه اقتصادی نقش غالب را ایفا مینمایند - دستگوپتا و دیوید، . - 1994
نتایج تحقیقات بهبودی و امیری - 1390 - نشان داده است که بین محورهای مختلف دانش - سرمایه انسانی و آموزش، ساختارهای نهادی و اقتصادی و زیرساختهای اطلاعاتی - رابطه بلندمدت وجود دارد و تمام محورهای دانش تاثیر مثبت بر رشد اقتصادی ایران داشته است. از طرفی، در طول دو دهه اخیر توجه به کارآفرینی و کسب و کارها در بین دولتها و مجامع علمی و دانشگاهیان رواج یافته است.
علت این توجه، تأثیر کارآفرینی بر رشد اقتصادی، افزایش بهرهوری، پویایی اجتماع و شبکههای تولید است. کارآفرینی به هویت منطقهای حیات دوباره میبخشد و فرآیند نوآوری را پویاتر میکند و فرصتهای کاری جدید را ایجاد میکند - سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، . - 2011 در شرای کنونی ایران که بر اثر فعالیتهای شدید تولیدی، فشار زیادی به منابع زیست محیطی وارد میشود بیشتر فعالیتهای اقتصاد دانش بنیان در راستای حفظ محی زیست و توسعه پایدار است و از آنجا که یکی از اهداف و ادبیات اصلی کارآفرینی سبز هم توسعه پایدار است بنابراین میتوان کارآفرینی سبز را راهی به سوی اقتصاد دانشبنیان در راستای توسعه پایدار دانست. این پژوهش از نوع مروری است که در آن برای جمعآوری اطلاعات، از مطالعات کتابخانهای استفاده شده است.
در نهایت بر اساس مرور پیشینهها و ادبیات موجود یک مدل مفهومی برای ارتباط بین کارآفرینی سبز، توسعه پایدار و اقتصاد دانشبنیان ارائه گردید و بر اساس آن پیشنهاداتی عنوان شد. مرور ادبیات موضوع: بیان مفاهیم کارآفرینی سبز کارآفرینی واژه ای است که به طور واقعی از سال 1960 مورد توجه محققان قرار گرفته شده است - احمدپور و مطلبی، . - 1390 از آن سالها تا به امروز درتحقیقات زیادی جهت معرفی آن انجام شده و انواعی از آن را بیان نمودهاند. بهعنوان مثال کریمی و موحدی - 1393 - ، کارآفرینی را عامل کلیدی برای دوام کشاورزی خردهپا در اقتصاد جهانی کنونی دانستهاند که بسیار متغیر و پیچیده است.
اما هنوز مطالعات زیادی پیرامون کارآفرینی سبز انجام نشده است. بنابراین تحقیق در این زمینه دیدگاههای ارزشمندی را در اهمیت فعالیتهای کارآفرینی سبز جهت رشد اقتصادی بیان می-کند. کارآفرینی سبز یک پدیده جدید توسعهای است اما هنوز نیاز به مطالعات زیادی دارد. در حالیکه نابرابریهای جهانی و بیکاری و فقر و سیاستهای نامتعادل بازار، حفظ منابع طبیعی و غیره اخیرا از چالشهای پیش روی دولتهاست، کارآفرینی سبز میتواند راهحلی تعادلی باشد.
زو - 2014 - در تحقیق خود عنوان کرد که کارآفرینی سبز یا پایدار در سالهای اخیر بعنوان یک حرکت جهانی که هدفش تشویق کسب و کارها به توجه بیشتر به اثرات اجتماعی و زیست محیطی فعالیتهایشان است، شدت یافت. تعریف کارآفرینی سبز کار دشواریست زیرا این مفهوم جدید است و از دهه 1990 توجه افراد را به خود جلب کرده است. واژه-های کارآفرینی اکولوژیک، کارآفرینی زیست محیطی، کارآفرینی پایدار و کارآفرینی محی زیست را میتوان بجای کارآفرینی سبز یا در توصیف آن بکار برد.
یک تعریف کارآفرینی سبز میتواند کاربرد تکنولوژی سبز برای تولید در بخش های اقتصادی با تکیه بر برونداد باشد - سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، . - 2011 تعریف کارآفرینی سبز در کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته متفاوت است. در کشورهای توسعه یافته تأکید بر کلمه سبز در فرصتهای بازاریابی است اما در کشورهای در حال توسعه تأکید آن بر کارآفرینی با توجه به نیاز بازار است - خانا، . - 2011
در کشورهای توسعه یافته سرمایهگذاری زیادی برای نوآوریهای سبز میکنند حتی اگر کارآفرین این ایده هرگز نتواند از سطح خرد به سطح کلان تجاری ارتقاء یابد اما در کشورهای در حال توسعه تجاری شدن محصول و ایده یکی از اهداف اصلی کارآفرینی است - مسیلوان، . - 2011 کارآفرینی سبز و فناوریهای سبز که به صورت شبکههای رسمی و غیررسمی فعالیت میکنند مثل کسب و کارهای کوچک و متوس ، در واقع موتورهای تغییر هستند و میتوانند تغییرات و نوآوریها را بسیار سریع، انعطافپذیر و کاربردی نمایند چراکه در سطح کوچک فعالیت میکنند و ریسک آنها در مقابل صنایع بزرگ کمتر است - آدرتس و همکاران، . - 2008
کارآفرینی سبز یعنی ایجاد کسب و کار سبز با استفاده از فناوریهای سبز در راستای توسعه پایدار و حفاظت محی زیست - سیلادزیک و همکاران، . - 2015 کارآفرینی سبز سیستمی است که می تواند کسب و کار سازمانهای اجتماعی روبه نابودی را با مشارکت افراد خلاق اجتماع به نوآوری تبدیل میکند - ایساک، . - 2002 فرآیند بهرهبرداری از فرصتهای اقتصادی موجود با در نظر گرفتن محدودیتهای زیستمحیطی را کارآفرینی سبز گویند.
- دین و مک مولین، . - 2007 کارآفرینی سبز فعالیت شروع کسب و کار جدید با توجه به شناسایی فرصت برای کسب سود، حداکثر کردن مزایا و حداقل سازی زیانهای زیستمحیطی است - همانتا و آرون، . - 2012 کارآفرینی سبز به فرآیندها، فعالیتها و روشهای دوستدار محی زیست در ایجاد کسب و کار گفته میشود که هدف آن حفاظت از محی زیست است. در واقع کارآفرینی سبز به دنبال ایجاد کسب و کارهای سبز است - درنوسک و همکاران، . - 2010
کارآفرینی سبز، کارآفرینی است که در آن از ابزار کسب و کار جدید برای حفظ حیات وحش و گونههای در حال انقراض و در نهایت تقویت کیفیت محی زیست استفاده میشود - تیلور و همکاران، . - 2003 کارآفرینی سبز پدیدهایست که دیدگاه زیست محیطی را در کارآفرینی ادغام میکند، افراد و سازمانهایی که فعالیتهای کارآفرینانه جهت ایجاد منافع زیستمحیطی دارند در این رهیافت تولید محصول یا خدمات سبز میکنند - اسکاپر، . - 2005
