بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت فضاهای سبز در محیط شهری تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع مطرح بوده و در عین حال معیاری برای ارتقای کیفیت فضای زندگی محسوب می شود . از این رو تعیین اولویت معیارهای مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری به منظور به حداقل رساندن خسارت های جانی ، مالی واثرات نامطلوب و ایجاد امنیت و آرامش در پارک ها از ضرورت های احداث پارک های شهری می باشد . مقاله حاضر قصد دارد بعداز شناسایی معیارهاو شاخص ها بر اساس نظر خبرگان و مستندات مرتبط، به اولیت بندی معیارها با استفاده از تکنیک AHP دست یابد
. در این راستا با استقاده از پرسشنامه و نظر سنجی از 10نفر از خبرگان و سپس استفاده از نرم افزار Super decision معیارهای مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری رتبه بندی شدند . از میان معیار ها وشاخص های شناسایی شده معیار آب آشامیدنی پارک ، نگه داری از محیط زیست پارک ، زمین بازی و تجهیزات به ترتیب بالاترین رتبه را در میان معیارهای عوامل بهداشت ، محیط زیست و ایمنی دارا می باشند.
-1مقدمه
بی تردید فضای سبز و پارک های شهری را باید در زمره اساسی ترین عوامل پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی یه شمار آورد، که اگر به صورت صحیحی برنامه ریزی شوند ، در سالم سازی جسم و روح تاثیرات مطلوبی خواهند داشت
پارک های شهری به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای عمومی - خدماتی شهر نقش زیادی در ارتقای شرایط اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و زیست محیطی نواحی شهری دارند . این فضاها به موازات رشد و متراکم شدن نواحی شهری در جوامع مختلف مورد توجه قرار گرفته اند
اهمیت فضاهای سبز در محیط شهری ، تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع مطرح است
پارک های شهری دارای نقش اجتماعی ، اقتصادی و اکولوژیکی هستند ، که مزایایی چون درمان بیماری های روحی ، محیطی مطلوب برای پرورش کودکان ،یکپارچگی اجتماعی ، حفظ آسایش و نظایر این ها را دارا می باشد . این محیط ها در عین حال معیاری برای ارتقای کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب می شوند
لذا رعایت ضوابط بهداشت ، ایمنی و محیط زیست در راستایظ حف سلامت پارک های شهری امری اجتناب ناپذیر است .از این رو دستیابی به ابزار مدیریتی هدفمند و بر پایه اصول و معیارهای هماهنگ و منسجم که بتواند مخاطرات بالقوه و بالفعل موجود در زمینه بهداشت ، ایمنی و محیط زیست مکان ها و فضا های شهری بویژه پارک های شهری را به گونه ای دقیق تعیین و به طور موثر کنترل کند ضروری به نظر می رسد
در اموری همچون اداره و مدیریت پارک های شهری نیز می توان از شیوه رایج در صنایع استفاده کرد و موضوعات بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری را در فالب سامانه مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست - HSE - طرح ریزی نمود
بر این اساس شناخت شاخص های مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست در پارک های شهری و تعیین اولویت و رتبه بندی آنها حایز اهمیت فراوان بوده و می تواند یاریگر کارشناسان این امر در بالا بردن سطح بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری باشد.در این پژوهش تلاش خواهیم کرد پس از شناسایی شاخص ها و معیارهای مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست ، نسبت به رتبه بندی این شاخص ها اقدام کنیم .
-2 پیشینه تحقیق
تحقیقی تحت عنوان »استقرار سیستم مدیریت ایمنی ، بهداشت و محیط زیست درپارک های شهری مطالعه موردی پارک های منطقه یک شهرداری تهران « به ارائه شاخص های مربوط به هرکدام از موارد ایمنی ، بهداشت و محیط زیست و بررسی عوامل موثر بر آنها و ارایه راهکارهای مدیریتی پرداخته است .در این تحقیق از طریق بررسی های میدانی ، از روش پرسشنامه جهت دریافت نظرات کارشناسان در مورد وضعیت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست تعدادی از پارک های منطقه یک شهرداری تهران استفاده گردید و نتایج بدست آمده حاکی از برتری گزینه محیط زیست برایمنی و سلامت می باشد
در تحقیق دیگری تحت عنوان »مدیریت HSE در پارک های شهری « انجام شد به اهمیت مسائل بهداشتی ، ایمنی و محیط زیستی در پارک های شهری پرداخته شده و سعی شده در قالب مدیریت یکپارچه و به دنبال آن سنجش وضعیت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری منطقه 6 تهران ، چهارچوب سنجش وضعیت این عوامل را در پارک های شهری مهیا و از سوی دیگر زمینه ارتقا کیفیت آنها و استفاده مثبت در تجارب بعدی را فراهم آورد .
در این راستا بر اساس نتایج حاصل از انتظارات شهروندان و خدمات شهرداری در قالب روش برنامه ریزی QFD و مقایسه تطبیقی نتایج با تحلیل وضع موجود پارک های تحت مطالعه به تدوین مدل ویژه سنجش وضعیت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست در پارک های شهری می پردازد. در این مقاله برای هر چه بالاتر بردن سطح اعتبار نتایج ، معیار های رده بندی از خروجی روش AHP و روش پیمایشی دلفی برگرفته شده است
در تحقیقی دیگر نیز تحت عنوان» کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - در رتبه بندی شاخص های ارزیابی جاذبه های توریستی « با بیان اینکه تحقیق در عملیات به عنوان یک روش علمی ریاضی تبدیل به یک ابزار مناسب جهت استفاده در بسیاری از حوزه های تصمیم گیری و مدیریتی شده است با نظر سنجی به روش دلفی به مهمترین شاخص های ارزیابی جاذبه های توریستی و رتبه بندی آنها با استفاده از تکنیک AHP پرداخته است .
نگارندگان در این مقاله ابتدا با استفاده از مستندات مرتبط و سپس با نظر سنجی از خبرگان شاخص های ارزیابی ، معیارها و زیر معیارها ی اولیه را رتبه بندی ، شناسایی و تدوین کرده و به طراحی ساختار سلسسه مراتبی اقدام ورزیده اند. . در پایان با استفاده از دو پرسشنامه طراحی شده وسپس با استفاده از نرم افزار Export Choice شاخص های ارزیابی جاذبه های توریستی با توجه به معیار های تعیین شده رتبه بندی شدند.
-3 روش تحقیق
در این تحقیق در ابتدا از نشریات، کتب و پایان نامههای مرتبط در این زمینه استفاده شده است. به این ترتیب مجموعهای از معیارها و شاخص ها برای هریک از این معیارها شناسائی گردید و بر اساس نظر سنجی از خبرگان و تعیین درجه اهمیت آنها معیارها و شاخص های شناسایی شده نهایی شدند.
سپس با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسلهمراتبی اقدام به اولویتبندی معیارهای اصلی و شاخصهای شناسائی شده برای مدیریت محیط زیست، ایمنی و بهداشت گردیده است. پنل مورد نظر براساس ترکیبی از خبرگان با تخصصهای گوناگون تعیین گردید و از نمونهای به حجم 10 نفر استفاده شده است. این تحلیل براساس دیدگاه 10 نفر از خبرگان و براساس مقایسههای زوجی با استفاده از پرسشنامه خبره با مقیاس ساعتی صورت گرفته است
-4 نتایج و بحث
-1-4 شناسائی شاخصهای نهائی
در ابتدا معیارها و زیرمعیارهای موثر بر مدیریت HSE انتخاب می شود. معیارهای اصلی مدیریت HSE عبارتند از: عوامل بهداشتی، عوامل محیط زیستی و عوامل ایمنی. برای هریک از این معیارها، زیرمعیارهائی درنظر گرفته شده است و هریک از زیرمعیارها نیز براساس شاخصهای دیگری مورد سنجش قرار گرفته است. مجموعه معیارها، زیرمعیارها و شاخصهای نهائی شناسائی شده ،در جدول - 1 - آمده است.
دراین جدول معیار بهداشت دارای 8 زیر معیار بوده و فاقد زیر معیارهای فرعی می باشد،معیار محیط زیست هم دارای 9 زیر معیار بوده و فاقد زیر معیارهای فرعی می باشد،معیار ایمنی نیز دارای 3 زیر معیار ، زمین بازی و تجهیزات ، مسیرها و موقعیت پارک و تسهیلات ایمنی است که به ترتیب هر کدام دارای 9 ،8 ،6 زیر معیار فرعی می باشد.
