بخشی از مقاله
خلاصه
گردشگری امروزه یک صنعت جهانی است که چه در داخل و چه در خارج مرزها، باعث جابه جایی ملیونها تن می-شود. ایران سرشار از جاذبههای توریستی مختلف است. اما متاسفانه به دلیل اینکه ممکن است جاذبه دور افتاده یا ناشناخته باشد نه تنها استفاده گردشگری از آن نشود، بلکه ممکن است مورد استفاده گروههای سودجو قرار بگیرد و مردم بومی منطقه نیز که میتوانستند از محل درآمدزایی این جاذبه اوضاع مطلوبی داشته باشند، چه بسا در کنار یک منبع درآمدزای عظیم، حتی با فقر زندگی خود را بگذرانند.
نمود ادعای مطرح شده بالا خصوصا در جاذبههای طبیعی - اکوتوریسمی - بشدت به چشم میخورد. متاسفانه علیرغم پتانسیل چشمگیر و منحصربفرد روستاهای استان خراسان جنوبی در زمینه گردشگری تاکنون پژوهشی در زمینه معرفی این روستاها انجام نشده است. این در حالی است که چناچه از طریق پژوهش و سایر روشها زیباییهای این روستاها معرفی شوند میتواند نقش چشمگیری در زمینه جذب گردشگربه این استان مرزی کشور داشته باشد و باعث پویایی اقتصادی این استان شود.
پژوهش حاضر از نوع توصیفی و کاربردی میباشد که بصورت مقطعی بهار و تابستان سال 1395 انجام شده است. تمامی کارشناسان شاغل در سازمانهای دخیل در توسعه گردشگری استان - ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداریها، فرمانداریها، ادارت منابع طبیعی، محیط زیست، هتلدارها و مالکان موسسههای بخش خصوصی گردشگری - جامعه آماری طرح را تشکیل میدهند.
با توجه به محدود بودن جامعه پژوهش از روش سرشماری استفاده شد و تعداد 130پرسشنامه بین کارشناسان شاغل در صنعت گردشگری استان خراسان جنوبی توزیع شد و تعداد 121 پرسشنامه که بهدرستی تکمیل شده بود جمعآوری شد.
بهمنظور گردآوری دادهها در این پژوهش از پرسشنامه استاندارد بومی شده مربوط به مدل SWOT و ماتریس QSPM استفاده شده است. نتابج پژوهش حاکی از آنست که اتصال مرکز استان به خط آهن و جذب سرمایه گذار بخش خصوصی مهمترین اولویتهای توسعه گردشگری روستایی در استان میباشد.
.1 مقدمه
گردشگری امروزه یک صنعت جهانی است که چه در داخل و چه در خارج مرزها، باعث جابه جایی ملیونها تن می-شود.
جوامع و دولتها نسبت به گذشته از فواید مثبت گردشگری از قبیل اشتغالزایی و درآمدزایی آگاهتر شدهاند و درنتیجه برای توسعه آن اهمیت بیشتری قائل هستند.
مقاصد گردشگری* نیز برای کسب بیشتر عایدات سرشار گردشگری پیوسته در تلاشاند که خود را نسبت به سایر مقاصد متنوع سازند. چرا که دردههای اخیر در کنار سایر صنایع اقتصادی، گردشگری نقش چشمگیری در اقتصاد جهانی ایفا کرده است
باتوجه به مطالب فوق برنامهریزی و رواج گردشگری در نواحی کمتر توسعه یافته از اهمیت فراونی برخوردار است. زیرا میتواند به عنوان یک نیروی اقتصادی محرک فرآیند توسعه باشد.
در حقیقت، مهمترین دلیل برای پیشبرد صنعت گردشگری، سهم بالقوه آن در توسعه، بویژه در مناطق در حال توسعه است.> 6 ] همچنین چناچه گردشگری بصورت کنترل شده و هدفمند در یک منطقه رواج یابد در کنار فواید اقتصادی که برای منطقه به ارمغان میآرود، باعث اشتغالزایی نیز میشود
از طرف دیگر، آندسته از پتانسیلهای گردشگری - طبیعی، تاریخی و ... - که در معرض آسیبهای ناشی از گردشگری انبوه قرار دارد، در صورت رواج برنامهریزی شده گردشگری نه فقط در امان خواهد ماند، بلکه دارای ارزش اقتصادی نیز خواهد شد. توسعه گردشگری می-تواند حفاظت از محیط زیست را نیز ترغیب کند، منجر به ساخت و ارتقای پارکهای حفاظت شده شود و تاثیرات مثبتی در آنها داشته باشد .بنابراین مزایایی که از صنعت گردشگری بدست میآید، شامل مؤلفههای فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و محیطی است.
ایران سرشار از جاذبههای توریستی مختلف است. اما متاسفانه به دلیل اینکه ممکن است جاذبه دور افتاده یا ناشناخته باشد نه تنها استفاده گردشگری از آن نشود، بلکه ممکن است مورد استفاده گروههای سودجو قرار بگیرد و مردم بومی منطقه نیز که میتوانستند از محل درآمدزایی این جاذبه اوضاع مطلوبی داشته باشند، چه بسا در کنار یک منبع درآمدزای عظیم، حتی با فقر زندگی خود را بگذرانند. نمود ادعای مطرح شده بالا خصوصا در جاذبههای طبیعی - اکوتوریسمی - بشدت به چشم میخورد
متاسفانه علیرغم پتانسیل چشمگیر و منحصربفرد روستاهای استان خراسان جنوبی در زمینه گردشگری تاکنون پژوهشی در زمینه معرفی این روستاها انجام نشده است. این در حالی است که چناچه از طریق پژوهش و سایر روشها زیباییهای این روستاها معرفی شوند میتواند نقش چشمگیری در زمینه جذب گردشگر به این استان مرزی کشور داشته باشد و باعث پویایی اقتصادی این استان شود. از طرفی با ایجاد اشتغال برای جوانان روستایی و مناطق دورافتاده باعث کاهش نرخ مهاجرت از این روستاها به مناطق شهری خواهد شد . باتوجه به مطالب فوق هدف پژوهش حاضر تدوین راهبردهای توسعه گردشگری روستایی در استان جنوبی با استفاده از ماتریس برنامهریزی راهبردهای QSPM است. تا در عین اینکه یک پژوهش علمی در زمینه برنامهریزی گردشگری برای این استان باشد کمکی به معرفی جاذبههای گردشگری این استان کمتر توسعه یافته باشد. بنابراین اهداف زیر برای پژوهش حاضر در نظر گرفته شد:
هدف اصلی
تدوین راهبردهای توسعه گردشگری روستایی در استان جنوبی با استفاده از ماتریس برنامهریزی راهبردهای
QSPM
اهداف فرعی
-1 شناسایی و رتبهبندی مهمترین نقاط قوّت گردشگری روستایی در استان جنوبی
-2شناسایی و رتبهبندی مهمترین نقاط ضعف گردشگری روستایی در استان جنوبی
-3 شناسایی و رتبهبندی مهمترین فرصتهای پیشرویگردشگری روستایی در استان جنوبی
-4 شناسایی و رتبهبندی مهمترین تهدیدهای پیشرویگردشگری روستایی در استان جنوبی
.2 مواد و روشها
پژوهش حاضر از نوع توصیفی و کاربردی میباشد که بصورت مقطعی بهار و تابستان سال 1395 انجام شده است. محیط پژوهش شامل 13 روستای هدف گردشگری استان خراسان جنوبی است.
جدول :1 روستاهای هدف گردشگری استان خراسان جنوبی
تمامی کارشناسان شاغل در سازمانهای دخیل در توسعه گردشگری استان - ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداریها، فرمانداریها، ادارت منابع طبیعی، محیط زیست، هتلدارها و مالکان موسسههای بخش خصوصی گردشگری - جامعه طرح را تشکیل میدهند. با توجه به محدود بودن جامعه پژوهش از روش سرشماری استفاده شد و تعداد 130پرسشنامه بین کارشناسان شاغل در صنعت گردشگری استان خراسانجنوبی توزیع شد و تعداد 121 پرسشنامه که بهدرستی تکمیل شده بود جمعآوری شد. بمنظور گردآوری دادهها در این پژوهش از پرسشنامه استاندارد* بومی شده مربوط به مدل SWOT و ماتریس QSPM استفاده شده است.
.2-1مدل SWOT و کاربرد آن در صنعت کردشگری
این ماتریس یکی از ابزارهای مهمی است که مدیران بدان وسیله اطلاعات را مقایسه میکنند. تکنیک SWOT راهی مناسب بهمنظور جمعآوری و تحلیل اطلاعات برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای سازمان میباشد. در این روش نقاط قوّت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدهای خارجی سازمان مورد بررسی قرار میگیرند.
