بخشی از مقاله
چکیده:
اقلیم یکی از عوامل مؤثر بر مرگ و میر انسان است. تغییرات فصلی و روزانه مرگ و میر ارتباط مستقیمی با پارامترهای اقلیمی دارند. این ارتباط برای قرن هاست که شناخته شده است. تاکنون در ایران مدلسازی مکانی اثرات عوامل اقلیمی بر بیماریهای تنفسی مورد توجه قرار نگرفته است. با مدلسازی مکانی می توان عوامل تأثیر گذار اقلیمی بر بروز بیماریها را در فضا مشخص و تعیین نمود. یکی از روشهای جدید برای دستیابی به دقت بالاتر در تحلیل روابط متأثر از فضا روش رگرسیونی وزندار جغرافیایی است.
روش رگرسیونی وزندار جغرافیایی کاربردهای متنوعی از جمله آشکار کردن و تحلیل متغیرها در فضای محلی دارد. در تحقیقات مرتبط با فضا در رشته های همانند محیط شناسی، جغرافیا، پزشکی مورد استفاده قرار گرفته است. بین تعداد مراجعین ناشی از بیماریهای تنفسی با عناصر اقلیمی مورد مطالعه ارتباط وجود داشت؛ بنحوی که عناصر اقلیمی رطوبت نسبی، بارش، فشار هوا، جهت باد در مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی - - GWR بیشترین تأثیر گذاری را بر روی مراجعات بیمارستانی در استان ایلام داشته است که بیشترین تأثیر این پارامترها در مراجعات بیمارستانی شهرستان ایلام بوده است، که آن هم شاید بدلیل تمرکز زیاد جمعیت و نزدیکی به مراکز ارائه دهندهی خدمات بهداشتی درمانی بیشترین مراجعات بیمارستانی در این شهرستان ثبت شده است.
در بین سایر شهرستانها بیشترین اثر گذاری متغیر اقلیمی رطوبت نسبی در شهرستان ایلام و کمترین میزان تأثیر گذاری این عنصر اقلیمی طبق نقشه ها در شهرستانهای جنوبی استان بوده است. عنصر اقلیمی فشار هوا در شهرستانهای شمالی و شرقی استان که از میانگین فشار هوای کمتری برخوردارند، کمترین تأثیر را بر میزان مراجعات بیمارستانی داشته است.
مقدمه:
اقلیم از مؤثرترین عوامل ساختاری سیارهی زمین است و بدون شک طبیعت، انسان و بطور کلی مظاهر حیات در سطوح گستردهای متأثر از شرایط اقلیمی میباشد. بی شک جنبه های مختلف تندرستی نسبت به اقلیم و آب و هوا حساس است
مرگ و میر و بیماریهای انسان تا حد زیاد و به روشهای گوناگون به الگوهای هوا ارتباط دارد. هوا بر بیماریهای واگیر مانند آنفلوآنزا و سینه پهلو - پنومونی - و حساسیت هایی چون آسم مؤثر است. ارتباط آب و هوا و سلامت، موضوعی قدیمی است نخستین اثر مهم نوشته شده در مورد آب و هوا و سلامت مربوط به هیپوکرات فیزیکدان مشهور یونانی است که در حدود 400 سال پ.م نوشته شده است او در کتابش با عنوان »هوا، آبها، مکانها« به واکنش انسان در برابر بادهای گرم و سرد اشاره کرده است
محمدی - 1383 - در تحقیقی نشان داد که بین عناصر آب و هوایی بخصوص دما و رطوبت نسبی و مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و تنفسی همبستگی معنی دار و قوی وجود دارد بویژه این ارتباط بین میانگین ماهانه این عناصر با میانگین ماهانه تعداد فوت شدگان بیماریهای قلبی وجود دارد. ارتباط بین دما با مرگ و میر ناشی از این بیماریها بصورت مستقیم است.
ارتباط بین پارامترهای اقلیمی با مرگ و میر در فصل زمستان نسبت به دیگر فصول سال بیشتر و مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی حساسیت بیشتری نسبت به دیگر بیماریهای مورد مطالعه نشان می دهد - فرج زاده و دارند،. - 2003 از میان عناصر اقلیمی مؤثر، دو عنصر دما و بارش از مهمترین متغیرهایی هستند که در زمینهی پزشکی تأثیر بسزایی بر بیماریهای انسانی دارند. در واقع، هر گونه تغییر در مقدار این دو عامل میزان میتواند بیماریهایی نظیر بیماریهای قلبی عروقی، تنفسی، گوارشی و ... را کاهش یا افزایش دهد
با مدلسازی مکانی می توان عوامل تأثیر گذار اقلیمی بر بروز بیماریها را در فضا مشخص و تعیین نمود. یکی از روشهای جدید برای دستیابی به دقت بالاتر در تحلیل روابط متأثر از فضا روش رگرسیونی وزندار جغرافیایی است. رگرسیون وزن دار جغرافیایی رابطهی خطی میان متغیرهای مستقل و وابسته - زمانی که مقوله فضا در روابط متغیرها اهمیت می یابد - بعنوان جایگزینی برای رگرسیون فضایی موفق تر عمل می نماید.
رگرسیون وزن دار فضایی با تولید داده های فضایی این امکان را بوجود می آورد. تا تغییر فضایی در روابط بین متغیرها مورد بررسی قرار گیرد. نقشه هایی که از این داده های فضایی حاصل می شوند نقش کلیدی در تحقیق و تغییر شرایط موجود بازی می کنند. نقشه های ضرایب محلی در این مطالعه نشان می دهند که که تأثیر متغیر مورد مطالعه در مدل به میزان قابل توجهی در مناطق مورد مطالعه تغییر می کند دارای جهت خاصی می باشند. دامنه ضرایب محلی این متغیرها در بین مناطق شمالی و جنوبی قابل توجه است که حاکی از تغییرات عناصر اقلیمی - تفاوتهای اقلیمی - مورد مطالعه در این مورد می باشد.
دهقانی و همکاران - - 1386 با بررسی ارتباط بین عناصر اقلیمی و آلاینده های هوای شیراز با مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و تنفسی به این نتیجه رسیدند که میان مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی با آلاینده so2، دمای هوا و فشار هوا ارتباط معنی داری مشاهده شده است، بعلاوه میان مرگ و میر ناشی از بیماریهای تنفسی و رطوبت نسبی هوا نیز ارتباط معنی داری وجود دارد.
فرج زاده و همکاران - - 1388 در مطالعهای به بررسی ارتباط بین پارامترهای اقلیمی با مرگ و میر جمعیت شهر تهران پرداختند نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بین پارامترهای اقلیمی با مرگ ومیر ناشی از بیماریهای مورد مطالعه در فصول مختلف به صورت کلی ارتباط معنی داری وجود دارد. ارتباط بین دما با مرگ و میر به صورت مستقیم است، در حالی که عامل بارش تأثیر معکوسی بر میزان مرگ و میر دارد. از این رو می توان گفت که دما نسبت به بارش تأثیر بیشتری بر مرگ و میر دارد.
سارایی و همکاران - - 2011 در مطالعهای به بررسی میزان بستری شدن در بیمارستان برای آسم و برونشیت در شهرستان اِل پاسو - تگزاس - در شمال آمریکا پرداختند و به این نتیجه رسیدند که گروههای - - 17-1 ساله - با فاصله اطمینان1/9 - ./.95 برابر بیشتر احتمال دارد که یک روز بعد از یک واقعه بادی کم برای آسم در بیمارستان بستری و 1/3 برابر با فاصله اطمینان - ./.95 - بیشتر و با احتمال زیاد برای برونشیت حاد یک روز بعد از یک واقعه گردوغباری در یک روز روشن در بیمارستان بستری شوند.
دختران از حساسیت بیشتری نسبت به پسران برای بستری شدن در بیمارستان برای برونشیت حاد بعد از وقوع گردوغبار برخوردارند - sarae و همکاران،2011؛. - 1148 عرفانیان و همکاران - - 1392 در تحقیقی با عنوان مقدمهای بر روشهای رگرسیونی چند متغیره GWR در مدلسازی مکانی اثرات کاربری اراضی بر کیفیت آب پرداختند که نتایج مطالعه آنها نشان می دهد که با این روش نواحی یا مناطق آلوده کننده در سطح حوزه قابل شناسایی و مدیریت می باشد و مدل GWR یک ابزار ساده و مفید در تشخیص میزان همبستگی مختلف مکانی می باشد. سلطانی و همکاران - - 1389 در تحقیقی با عنوان کاربرد مدل رگرسیونی وزن دار فضایی - - GWR در بررسی روابط بین متغیرهای فضایی در یک پهنه شهری، نمونه موردی: منطقه 7شهرداری تهران پرداختند نتایج این تحقیق نشان بیانگر دقت بالاتر و برتری نسبی روش رگرسیون وزن دار فضایی در تحلیل تراکم شهری است.
