بخشی از مقاله
چکیده :
خلاصه طی سالهای اخیر، کشور های توسعه یافته، جهت بهبود شاخصههای زندگی شهری و آرامش ساکنین آن و برای ایجاد تعادلی معقول بین افزایش تقاضای سفر و بهبود عملکرد حوزه حملونقل و ترافیک از روش پیشرفته منطق فازی جهت رفع چالشهای جدی ترافیکی استفاده می کنند. امروزه با توجه به تاثیرگذاری مستقیم و غیر مستقیم فعالیتهای حوزه حملونقل بر روی بهبود شاخصههای زندگی شهری و آرامش ساکنین آن، برای ایجاد تعادلی معقول بین افزایش تقاضای سفر و بهبود عملکرد حوزه حملونقل و ترافیک نیاز به ایجاد یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب و تاثیرگذار برای رفع چالشهای جدی ترافیکی در جهت بهبود شرایط میباشد.
بدین منظور هدف از این تحقیق، بررسی کاربرد منطق فازی در ارزیابی عملکرد سیستمهای مختلف حملونقل انبوه؛ اتوبوس معمولی، اتوبوس سریع السیر و مترو با تاکید بر شاخص زمان فازی و با در نظر گرفتن ابعاد تسهیلاتی، اقتصادی و محیط AHPسفر میباشد.
بنابراین در این تحقیق با استفاده از تکنیک زیستی به اولویتبندی سیستمهای مورد نظر از حیث عملکردی پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که سیستم حملونقل. ارزیابی و مقایسه سیستمهای مختلف حملونقل انبوه از نظر عملکرد در خیابان آزادی تهران و دستیابی به اولویتبندی این سیستمها براساس عملکرد که عبارت است از: - 1 مترو با وزن - 0/461 - ، - 2 اتوبوس سریع السیر با وزن - 0/328 - × و - 3 اتوبوس معمولی با وزن . - 0/211 - در نتیجه سیستم حملونقل مترو با در نظر گرفتن تمامی پارامترهای تسهیلاتی، اقتصادی و محیط زیستی، بهترین عملکرد را از نظر متخصصان نسبت به سایر سیستمهای حملونقل انبوه - اتوبوس سریع السیر و اتوبوس معمولی - در خیابان آزادی تهران دارد.
.1 مقدمه
منطق فازی یا Fuzzy Logic برای اولین بار در سال 1960 توسط دکتر لطفی زاده ، استاد علوم کامپیوتری دانشگاه برکلی کالیفرنیا - Berkeley - ، ابداع شد. مقاله کلاسیک پرفسور لطفی زاده درباره مجموعه فازی که در سال 1965 به چاپ رسید، سرآغاز جهتی نوین در علوم و مهندسی سیستم و کامپیوتر بود. پس از آن پرفسور لطفی زاده به پژوهشهای خود در زمینه مجموعه فازی ادامه داد تا آنکه در سال 1973 طی یک مقاله کلاسیک دیگر تحت عنوان "شرحی بر دیدی نو در تجزیه و تحلیل سیستمهای پیچیده و فرایندهای تصمیم گیری" مفهوم استفاده از متغیرهای زبانی را در سیستم های حافظه و کنترل مطرح کرد. این مقاله اساس تکنولوژی کنترل بر مبنای منطق فازی است که در آینده اثرات عمیق در طراحی سیستم های کنترل هوشیار خواهد داشت.
گرچه منطق فازی کاربردی خیلی وسیع تر از منطق متداول دارد ولی پرفسور لطفی زاده معتقد است که منطق فازی اکسیر و نوشدارو نیست. وی میگوید "کارهای زیادی هست که انسان میتواند به آسانی انجام دهد در حالی که کامپیوترها و سیستمهای منطقی یک فرا مجموعه از منطق بولی است که بر مفهوم درستی نسبی، دلالت می کند. سیستم های فازی را می توان بعنوان کنترل کننده حلقه باز و یا کنترل کننده حلقه بسته مورد استفاده قرار داد
هنگامی که بعنوان کنترل کننده حلقه باز استفاده میشود سیستم فازی معمولا بعضی پارامترهای کنترل را معین کرده و انگاه سیستم مطابق با این پارامترها ی کنترل کار می کند. بسیاری از کار برد های سیستم فازی در الکترونیک به این دسته تعلق دارند. هنگامی که سیستم فازی بعنوان یک کنترل کننده حلقه بسته استفاده میشود در این حالت خروجی های فرایند را اندازه گیری کرده و بطور همزمان عملیات کنترل را انجام میدهد . کاربرد سیستم فازی در فرایندهای صنعتی به این دسته تعلق دارد.
بر اساس مبانی و اصول علم، همه چیز در الگویی دو مقداری قرار میگیرد. یا آن چیز درست است و یا درست نیست. این دو مقداری از همان ابتدا در کنار علم بوده است و از نظریات فلاسفه یونان و به طور خاص نظریات ارسطو سرچشمه میگیرد. این الگوی دو مقداری در بسیاری از موارد درست است. آیا آن ماشین حرکت میکند؟ جواب این سوال چه چیز غیر از بلی یا خیر میتواند باشد؟ تعداد کتابهای یک کتابخانه زوج است یا فرد؟ در چنین سوالهایی تنها دو مقدار وجود دارد، تعداد کتابها نمیتواند چیزی غیر از زوج یا فرد را داشته باشد. پس مشکل کجاست؟
نتایج بدست آمده از مواردی خاص که دارای دو مقدار هستند به تمام پدیدهها نسبت داده شد و در تمام شاخههای علمی گشترش یافت. این تفکر فلسفی نادرست پایهگذار ریاضیات کلاسیک شدو در ریاضیات کلاسیک هم پایهای برای تمام علوم مهندسی و علوم انسانی قرار گرفت.
تفاوت سیستم های هوشمند و سیستم فازی در این است که سیستم های هوشمند بر اساس تعدادی از دستور العمل های از پیش تعیین شده عمل می کند حال آنکه در سیستم کنترل فازی خود سیستم بر مبنای متغیر های ورودی تصمیم گیری میکند. به عبارتی دیگر سیستم کنترل فازی بصورت فوق هوشمند عمل می کند. در واقع سیستم هوشمند فازی بر اساس اتفاق هایی که می افتد درست مانند یک انسان خبره باید عکس العمل نشان دهد. پس هر قدر فرایند های اتفاقی بیشتر پیش بینی شود سیستم مطمئن تر عمل می کند. برای رسیدن به این مقصود سیستم های کنترل فازی بر مبنای " اگر و آنگاه " کار می کند.
کنترل و ارزیابی عملکرد جزء لاینفک هرگونه فعالیت و کار اجرایی به شمار میرود. این ارزیابی عبارت است از یک سیستم بازخورد که در برگیرنده ارزیابی مستقیم عملکرد اشخاص یا سازمانها است.
سیستمهای حملونقل انبوه شهری به عنوان اصلیترین عامل حملونقل در شهرهای جهان به شمار میرود، که افزایش مطلوبیت آن، باعث افزایش سهم حملونقل همگانی از سفرهای درون شهری خواهد شد که اثرات مثبت فراوانی را برای شهرها به دنبال خواهد داشت . این افزایش مطلوبیت در سایه اطلاع کارشناسان، مدیران میانی و ارشد سازمان ارائه دهنده خدمات حملونقل عمومی از وضع موجود و مطلوب آن در شهرها حاصل میشود. جهت اطلاعرسانی مناسب، نیاز به ابزار کارآمدی برای تعیین شرایط مطلوب محلی و یافتن فاصله بین وضع موجود تا مطلوب دارد که به وسیله ارزیابی عملکرد سیستمهای مختلف حملونقل انبوه حاصل میشود.
بر این اساس و به منظور شناخت وضع موجود، نیاز به یک مجموعه شاخص عملکردی است که وجوه مختلف عملکردی آن، سیستم حملونقل عمومی را به صورت کمی بیان کند. این مجموعه شاخصها که در سطوح مختلف به بررسی عملکرد سیستمهای حملونقلی میپردازند تحت عنوان سیستم ارزیابی عملکرد در سازمانها قابل پیادهسازی است. هر سازمان ارائه دهنده خدمات حملونقل عمومی با برداشت اطلاعات و محاسبه شاخصها و مقایسه آنها با حد مطلوب، میتواند وضعیت فعلی خود را شناخته و به سمت اهداف خود گام بردارد. هر چند شناخت وضعیت مطلوب نیز علیرغم داشتن یک سری معیارهای مشخص، با توجه به نیازها و فرهنگ مردم هر منطقه متفاوت بوده و تحت تأثیر این عوامل است. همچنین شرایط محیطی و غیره نیز در تعریف مطلوبیت و کارآیی سیستم حملونقل عمومی مؤثر هستند.
علاوه بر شناخت وجوه عملکردی سیستم ارائه دهنده خدمات حملونقل عمومی، سازمان نیازمند آن است که عملکرد هر زیر بخش و یا عملکرد افراد را مورد ارزیابی قرار دهد که در این راستا نیز نیازمند چنین سیستم ارزیابی خواهد بود. در واقع تعریف یک سیستم جامع و کامل ارزیابی عملکرد برای سیستمهای مختلف حملونقل انبوه که در این تحقیق بر روی سیستمهای اتوبوس معمولی، اتوبوس سریع السیر و مترو تکیه شده است، به عنوان ابزار سنجشی در اختیار گردانندگان این سیستم قرار خواهد گرفت تا بتوانند به وسیله آن، وضعیت عملکرد فعلی تمامی شاخصها را با توجه به افق طرح و اهداف بلند مدت در نظر گرفته شده، محک بزنند لذا هدف از این تحقیق، بررسی کاربرد منطق فازی در ارزیابی عملکرد سیستمهای مختلف حملونقل انبوه؛ اتوبوس معمولی، اتوبوس سریع السیر و مترو با تاکید بر شاخص زمان سفر در خیابان آزادی شهر تهران می باشد.
هدف اصلی از انجام تحقیق، بکارگیری منطق فازی در تجزیه و تحلیل عملکرد سیستمهای مختلف حملونقل انبوه؛ اتوبوس معمولی، اتوبوس سریع السیر و مترو میباشد. هدف دوم شناسایی معیارهای تاثیرگذار در ارزیابی گزینهها میباشد. هدف سوم از انجام این تحقیق مقایسه سیستمهای یاد شده از حیث شرایط عملکردی، شرایط زیست محیطی و اقتصادی میباشد.
در فصل دوم به کاوش در متون مرتبط در زمینه سیستمهای مختلف حملونقل انبوه و علیالخصوص روشهای مختلف ارزیابی عملکرد آنها، در انواع مقاله، پایاننامه، کتاب و سایر اطلاعات پرداخته شده است.
