بخشی از مقاله
چکیده
امروزه به منظور دستیابی به بازده اقتصادی بالا هدف مهم پرورشدهندگان گاومیش، افزایش ضریب تبدیل غذایی به گوشت و شیر با کیفیت بالا است. روندهای فیزیولوژیک مسئول تبدیل خوراک دام به شیر عضله، چربی و استخوان در گاومیش به طور روز افزونی مشخص شده است.
روشهای گوناگونی برای بهبود تبدیل خوراک مصرفی به محصولی هدفمند استفاده شود که یکی از روشها استفاده از افزودنیهایی مانند پری بیوتیکها و پروبیوتیکها است. یکی از راههای کاهش میکروارگانیسمهای مضر جلوگیری از جایگزین شدن آنها به جای میکروارگانیسمهای مفید است که گسترش افزودنیهای خوراکی زنده باکتریایی یا همان پروبیوتیکها را درپی داشت، یافتههای جدید مربوط به پروبیوتیکها منجر به توسعه مفهومی بنام پریبیوتیک شد.
پریبیوتیکها مواد غذایی هستند که نسبت به هضم در قسمت فوقانی دستگاه معدی-رودهای مقاوم بوده و بصورت دست نخورده به ناحیه تحتانی روده میرسند، در آنجا با اثر فیزیولوژیکی مستقیمی که دارند، همچنین بوسیله تحریک اختصاصی رشد و فعالیت ترکیبات پروبیوتیک میکروفلور دستگاه معدی رودهای از جمله بیفیدوباکتریوم ، اکوسیستم دستگاه معدی-روده ای را تحت تأثیر قرار می دهند. استفاده علمی از این افزدونیها به خوراک گاومیش میتواند منجربه افزایش ضریب تبدیل خوراک مصرفی، افزایش رشد و بهبود سلامتی این دام با افزایش مقاومت آنها در برابر بیماریها و بهبود شرایط تخمیر در شکمبه شود.
مقدمه
محققین به دنبال یافتن منابع غذایی غنی و ارزانتر جهت تغذیهی دامها میباشند. در دهههای گذشته مقدار بسیار زیادی آنتی بیوتیک برای پیشگیری از بیماریها و پیشرفت بازده رشد دامها بکار برده شده است. استفاده از بیش از
حد آنتی بیوتیکها باعث ایجاد مقاومت باکتریایی شده و همچنین موجب انتقال آنها از طریق تولیدات دامی به انسان میشود که این امر مقاومت باکتریهای بیماریزا را در انسان به آنتی بیوتیکها بالا میبرد
بنابراین محققان در صدد پیدا کردن افزدونیهایی به غیر از آنتی بیوتیکها برای مقابله با بیماریها و بالا بردن سطح ایمنی در دامها و همچنین تولید محصولات آنها بودند. واژه پروبیوتیک نخستین بار در سال 1965به کار گرفته شد که تحت عنوان مواد مترشحه توسط میکروارگانیسمها که باعث تحریک رشد در میکروارگانیسمهای دیگر میشدند معرفی شد
اینترکیبات کاملاً در مقابل آنتی بیوتیکها یا مواد پادزیست قرار گرفتند. با این وجود در دهه هفتاد میلادی از این واژه تحت عنوان عصارههای بافتی برای تحریک رشد میکروبی، نام برده شد. پروبیوتیکها، باکتریها و قارچهای زندهای هستند که مصرف آنها با تقویت و تعادل فلور میکروبی روده و پیشگیری از عفونتهای گوارشی اثر مثبتی روی بهبود عملکرد و افزایش رشد دام به همراه خواهد داشت. از مهمترین مزایای پروبیوتیکها این است که پس از وارد شدن به سیستم گوارشی دام در بافتهای بدن آنها باقی نمیماند و برخلاف آنتی بیوتیکها هیچگونه مقاومت میکروبی پس از مصرف آن ایجاد نمیشود.
پروبیوتیکها ممکن است حاوی یک یا تعداد بیشتر - تا - 9 سویه میکروارگانیسمی باشند که میتوان آنها را از راههای مختلفی شامل پودر، قرص، مایع، کپسول، خمیر یا اسپری برای حیوان میزبان استفاده نمود. در مصرف پروبیوتیک ها باید بسیار دقت داشت زیرا عواملی مانند میزان کلر، دما، املاح معدنی موجود در آب و خوراک، وجود آنتی بیوتیکها و بعضی از داروها در خوراک و عوامل دیگر روی عملکرد این میکروبها مؤثر است . - 7 - پریبیوتیکها طبق تعریف رسمی در سال 1995 به کربوئیدراتهای غیرقابل هضمی - بتا 1 و 3 گلوکان و مانان الیگوساکاریدها - اطلاق میشود که بوسیله میزبان هضم نمیشوند اما از طریق تحریک انتخابی، رشد و یا فعال نمودن یک یا تعداد محدودی از باکتریها در دستگاه گوارش که عمدتا تولید کننده اسیدهایچرب با زنجیره کوتاهاند، اثرات مثبت بر روی میزبان میگذارند
از پریبیوتیک ها میتوان به اینولین، صمغهای فیبری، رافتیلین، پیرودکسترین، زایلان، استاکیوز، مالتودکسترین، لاکتیلول، اینولین، گزیلواولیگوساکارید، لاکتو سو کروز، رافیتلوز، لاکتولوز و فروکتوالیگوساکارید اشاره کرد. نکته اساسی در مورد پری بیوتیک ها این است که بایستی به مقدار جزئی در جیره استفاده گردد تا فرمول جیرههایی که بر اساس مقدار انرژی و پروتئین تنظیم شده اند بر هم نخورد. یکی از اصلیترین الیگوساکاریدهای پریبیوتیکی، مانان الیگوساکارید می باشد که محصول ActveMOS حاوی این الیگوساکارید است. برای جلوگیری از رسوب پریبیوتیکهای استفاده شده از نوع نوشیدنی، باید این مواد به صورت کامل در آب حل شوند.
خصوصیات میکروارگانیسمهای پروبیوتیک
در ابتدای شناخت پروبیوتیکها، انتخاب سویههای میکروبی به عنوان پروبیوتیک، عمدتاً به طریق تجربی وغیرعلمی صورت میگرفت. اخیرًا با افزایش آگاهی و دانش پیرامون پروبیوتیکها، توجه خاصی به خصوصیات و توانایی آنها شده است. پروبیوتیکها از لحاظ نوع سویه میکروبی مؤثرشان به دو گروه پروبیوتیکهای باکتریایی و پروبیوتیکهای غیرباکتریایی طبقهبندی میشوند . - 10 - باکتری های مورد استفاده در این فراورده بیشتر باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک می باشند.
با فعالیت این باکتری ها در روده اسید لاکتیک تولید می شود و در نتیجه pH محیط روده کاهش یافته و در نتیجه سبب توقف رشد باکتری های مضر از جمله باکتری اکولای می شوند. باکتری هایی که به عنوان پروبیوتیک استفاده شدهاند معمولاً به جنسهای لاکتوباسیلوس، انتروکوکوس وبیفیدوباکتریوم تعلق دارند . - 2 - برخی ویژگیهای فیزیولوژیک آنها مانند زندهمانی در مجرای معدی- روده ای، که به علت مقاومت آن-ها درpH پایین، یا صفرا و دامنه حرارتی رشد میباشد که برای نقش پروبیوتیکی مطلوب است. پروبیوتیک های غیر باکتریایی خود به دو گروه مخمر و قارچ تقسیم می شوند. این دو پروبیوتیک از نظر فعالیتی، مشابه می باشند. اساس کشت مخمر بر ساکارومیسس سرویسیه است
این ماده فراورده خشک از مخمر و محیط کشت آن است. بعد از خشک کردن سلول های آن قابلیت احیاء شدن و ظرفیت تخمیر را دارند. آسپرژیلوس اریزا یک فراورده قارچی است، تهیه آن بر اساس آسپرژیلوس نایجر و پنسلیوم است. پاسخ های حیوان به آسپرژیلوس اریزا و ساکارومیسس سرویسیه عموما مشابه بوده است. بطور کلی یک پروبیوتیک باید خصوصیات زیر را داشته باشد تا بتواند به عنوان افزودنی در خوراک دام مورد استفاده قرار بگیرد
-1 از میزبان منشاء گرفته باشد.
-2 باید غیربیماری زا، غیر توکسیک و غیر آلرژیک باشد
-3 قادر به زندهماندن و متابولیزه کردن ترشحات دستگاه گوارش باشد - مثلا به pH پایین، اسیدهای ارگانیک، شیره صفراوی، بزاق مقاوم باشد - .
-4 از لحاظ ژنتیکی پایدار و قادر به زندهمانی طولانی مدت در شرایط مزرعهای باشد.
-5 قادر به متعادل کردن پاسخ ایمنی باشد و از طریق بهبود ایمنی یا با تولید مواد ضد میکروبی در روده بتواند در برابر بیماریها مقاومت ایجاد کند
-6 خاصیت اتصال یا کلونیزه شدن خوبی در روده داشته باشد و بر نفوذپذیری مخاط روده اثر داشته باشد
