بخشی از مقاله
چکیده
آمارهای رسمی کشور نشان می دهد 61/6 درصد کشته های تصادفات سالانه کشور مربوط به جاده های برون شهری است و چیزی حدود 10 درصد از این تصادفات و کشتههای رانندگی در جاده های روستایی اتفاق می افتد. در این زمینه یکی از مهمترین عوامل که منجر به ترددهای روستا- شهری و ایجاد گره های سخت ترافیکی و افزایش تصادفات رانندگی می گردد سفرهای مکرر و روزانه روستاییان به شهرها جهت انجام کارهای اداری و خدماتی می باشد.
اگر در روستاهای کشور ما دفاتر ICT به نحو شایستهای بتواند نقش خود را ایفا نماید شاهد اینهمه مشکلات ترافیکی و تصادفات رانندگی نحواهیم بود. شکل گیری این پدیده ارزشمند در کشور ما هر چند دیرتر شروع شده است اما تأکید اساسی سند چشم انداز بیست ساله کشور بر دانایی محوری نقطه عطفی شد تا در جهت دانش محوری روستاها که دفاتر ICT یکی از مهمترین این کریدورها جهت رسیدن به این هدف متعالی است اقدام شود.
در این مقاله با انجام یک پژوهش میدانی در روستاهای شهرستان نورآباد ممسنی و شهرستان رستم از توابع استان فارس، نقش حیاتی فناوری اطلاعات را در مناسبات شهر و روستا و کاهش رفت و آمدهای شهر و روستا به تحلیل می کشیم. نتایج مطالعه پیشرو حاکی از وجود رابطه معناداری میان کاهش میزان مراجعت روستاییان به شهر جهت انجام فعالیتهای خدماتی و اداری کاهش تصادفات رانندگی از زمان تأسیس دفاتر ICT روستایی دیده میشود. مقاله که خلاصه یک طرح مطالعاتی - پژوهشی می باشد در 14 صفحه و در پی از نظر صاحب نظران همایش خواهد گذشت.
.1 مقدمه
امروزه با توسعه شهرها و گسترش کالبدی آن ها، تقاضای سفرهای شهری ابعاد گسترده تری به خود گرفته است. هر روز بخش عظیمی از بهترین اوقات شهروندان و روستاییان در شهرهای بزرگ و متوسط در صف اتوبوس، تاکسی و راهبندان ها تلف می شود. منابع اقتصادی زیادی نیز در نتیجه استهلاک وسایط نقلیه شخصی و مصرف سوخت به هدر می رود. آسیب های روانی، جسمی و زیست محیطی چنین وضعیتی کمتر از جنبه های اقتصادی آن نیست. متأسفانه تقاضای سفر در شهرهای ایران و خصوصاً شهرهای بزرگ بیش از آن چیزی است که انتظار می رود. ایران در مقایسه با کشورهایی که تقاضای سفر مشابه با آنها را دارد دارای درآمد سرانه ی پایین تری است. از سوی دیگر برآورد شده است که هر شخص با حذف چهار سفر کوتاه درون شهری با خودرو شخصی طی یک هفته می تواند از انتشار 100 کیلوگرم دی اکسید کربن در طول سال جلوگیری کند
در این رابطه، رویکرد بهره گیری از فناوری های جدید اطلاعات و ارتباطات که از اواسط دهه 80 میلادی در رشته ی حمل و نقل مورد استفاده قرار گرفته مورد توجه می باشد - گیانوپول،. - 302:2004 توسعه فضایی یا به عبارتی" کاهش شکافهای مکانی " به عواملی هم چون کاهش شکاف امکانات و خدمات بین شهر و روستا، کاهش فقر، امنیت غذایی، مشارکت و حفظ محیط زیست بستگی دارد.که خود نشان از بالندگی فرهنگی، رشد اقتصادی، ارتقاء آگاهی، افزایش تعداد تحصیل کردگان آنان جامعه دارد. روستا بدون این عوامل نمی تواند قدم به عرصه توسعه و یا توسعه پایدار بگذارد
اگرچه ایجاد یا مهیا کردن همهی اینها در زمانهای گذشته هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ نیروی انسانی سخت بوده است. ولی امروزه با پیشرفت فن آوری به ویژه 26ICT این مشکل تا حدی حل شده و یا به عبارتی زمینه های متعددی جهت فراهم کردن توسعه روستا و مناسبات بین شهر و روستا را در آینده ساماندهی خواهد کرد. اگرچه ایجاد یا مهیا کردن همهی اینها در زمانهای گذشته هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ نیروی انسانی سخت بوده است. ولی امروزه با پیشرفت فن آوری به ویژه ICT این مشکل تا حدی حل شده و یا به عبارتی زمینه های متعددی جهت فراهم کردن توسعه روستا و مناسبات بین شهر و روستا را در آینده ساماندهی خواهد کرد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات روستائی RICT به عنوان پدیده هزاره سوم، رویکرد دانش محوری است که دانایی را به توانایی مبدل میسازد، ICT زندگی بشر را دچار تحول کرده است و در آینده نه چندان دور اداره بخش اعظمی از امور بشر بدون استفاده از این فناوری مقدور نخواهد بود. به همین دلیل در دومین اجلاس سران کشورهای جهان در موضوع جامعه اطلاعاتی که در آبان ماه 1384 در کشور تونس برگزار گردید بخش اعظم مباحث مربوط به یافتن راه حل های برای دستیابی افراد فقیر و ساکنین مناطق دور افتاده روستائی به اطلاعات و دانش بود
چشم انداز بیست ساله توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نظام بر اساس دانش محوری تعیین شده است، لذا الزاماً دولت مکلف شده است که دسترسی عموم را به اطلاعات فراهم نماید. از دیدگاه ملی تجهیز روستاهای کشور به دفاتر ارائه خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهره گیری از آنها در راستای توسعه پایدار آنها مورد توجه قرار گرفته است که شواهد این امر در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور و سند راهبردی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات ملی به چشم می خورد. پروژه ده هزار روستای به دفاتر دولت می باشد که از سال 1384 آغاز شده وتا پایان برنامه پنجم توسعه کشورادامه مییابد
در این دفاتر خدمات ارتباطی - بانکی، پستی، خدمات فناوری اطلاعات ارائه می گردد که با ایجاد پیشخوان دولت در روستا شرایطی به وجود می آورد که رفت و آمد روستاییان به شهرها برای امور اداری، بانکی و دولتی را کاهش می دهد حتی در آینده این دفاتر می توانند به مراکز کسب و کار و محل دسترسی به آموزش الکترونیکی تبدیل شوند.
در عصر ارتباطات، میتوان با جایگزینی حرکتهای مجازی و دسترسی مجازی به جای حرکتها و دسترسی فیزیکی حجم تقاضای سفرهای شهری را تا حد بسیار زیادی کاهش و ساماندهی کرد و جابجایی را روز به روز ساده تر کرد - شهیدی . - 30 : 1383 فناوری ICT این امکان را به ما می دهد که هر لحظه و هر مکان جهت رفع نیاز و انجام فعالیتهای اداری خود، بدون داشتن حضور فیزیکی در شهر، با مکانهای مورد نظر ارتباط مستقیم و پیوسته داشته باشیم. اصولأ ترکیب این دو نوع فناوری و سازماندهی زندگی مردم و کار را با کمک روشهای جدید و ارتباط با زمان و مکان امکانپذیر ساخته اند و در روابط شهر و روستا تحولی جدید و بوجود آورده است.
