بخشی از مقاله
چکیده
کانسار مس چاهگبری در90 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان ، استان سمنان، بخش شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی بر روی نوار آتشفشان -رسوبی، ترود- چاهشیرین واقع شده است. توالی لیتولوژیکی محدوده مورد مطالعه شامل: گدازههای زیردریایی با ترکیب آندزیت- بازالت، آندزیت و مجموعه آذرآواری از جمله توف، کریستاللیتیکتوف، توف-برش دگرسان شده، دارای قطعات بازالتی به سن ائوسن میانی میباشند. مادهمعدنی بصورت رگهای و پرکننده فضای خالی در میزبان آندزیت -بازالت و آندزیت و سنگهای آذرآواری جایگیر شده است.
براساس مطالعات کانیشناسی کانیهای تشکیل دهندهی کانسار در 4 گروه: سولفیدها - کالکوسیت، کالکوپیریت، پیریت و کوولین - ، کربنات - مالاکیت - ، اکسیدهای آهن - هماتیت، لیمونیت و گوتیت - و کانیهای باطله - کلسیت، کوارتز و باریت - دسته بندی شدند. عمدهترین بافتهای مادهمعدنی شامل: رگه-رگچهای، پرکننده فضای خالی، جانشینی، کلوفرمی و دانهپراکنده است. دگرسانیهای مشاهده شده در منطقه عبارتند از: کلریتی، کربناته، سیلیسی و آرژیلیتی شدن. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی، این کانسار احتمالاً یک کانسار گرمابی و دیرزاد است که درزهها، شکستگی و گسلها کنترلکنندههای اصلی تشکیل و تمرکز آن میباشند.
مقدمه
کانسار مس چاهگبری در استان سمنان، 90 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در مختصات جغرافیایی 54 20 تا 54 26 طول شرقی و 35 17 تا 35 23 عرض شمالی، بر روی نقشه زمینشناسی 1 :5000 چاهگبری، واقع شده است - شکل . - 1 از نظر موقعیت زمینشناسی محدوده مورد نظر در بخش شمالی پهنه ایران مرکزی - آقانباتی، - 1383، بر روی نوار آتشفشان-رسوبی، ترود-چاهشیرین قرارگرفته است. میزبان اصلی مادهمعدنی گدازهها و سنگهای آذرآواری با سن ائوسن میباشند.
در این کانسار ماده معدنی بصورت پرکننده فضای خالی در امتداد درز و شکافها و همچنین بصورت پراکنده و جانشینی در پیکره واحدهای گدازه و آذرآواری رخ داده است. در منطقه تعدادی سینهکار و حفریات قدیمی مشاهده میشوند که ارتباط کانهزایی با سنگ میزبان را بخوبی به نمایش میگذارند - شکل 2، الف - . در این تحقیق به بررسی خصوصیات کانیشناسی، ساخت و بافت کانسار میپردازیم.
زمین شناسی
نوار آتشفشانی- رسوبی ترود- چاهشیرین با روند شمالشرقی - جنوبغربی بین دو گسل اصلی ترود در جنوب و انجیلو در شمال قرار گرفته است. مهمترین واحدهای سنگی در منطقه که مرتبط با کانهزایی مس میباشند، واحدهای آتشفشانی- رسوبی با سن ائوسن هستند که به ترتیب شامل: گدازههای زیردریایی با ترکیب آندزیت - بازالت، آندزیت و مجموعه آذرآواری از جمله توف، کریستاللیتیک توف، توفبرش دگرسان شده و آگلومرا همراه با رگه و رگچههای کلسیتی میباشند - شکل2، ب - . شکل - 2 الف- نمایی از سه کار اکتشافی - حفریات - ، دارای کانهزایی مس در منطقه - دید به سمت جنوب غرب - . ب- تصویر صحرایی از واحدهای آندزیت و توف به همراه کانهزایی رگهای مس. - آندزیتAn - ، - توف - Tuff
سنگ شناسی منطقه
بر اساس مشاهدات صحرایی و آزمایشگاهی واحدهای لیتولوژیکی در دو گروه قرارگرفتهاند:
الف - گدازههای زیردریایی
ب- آذرآواری
الف - گدازههای زیردریایی: این مجموعه از دو واحد آندزیت- بازالت و آندزیت تشکیل شده است که هر یک به اختصار شرح داده خواهد شد. این مجموعه شامل سنگهای آندزیتی و آندزیتی- بازالتی میباشند که در مشاهدات صحرایی به صورت مورفولوژی برجسته و تیرهرنگ و متناوب با واحدهای آذرآواری - معمولآ زرد و روشن - ، در سطح تازه به رنگ خاکستری تیره و گاهی متمایل به قهوهای تا قرمز - به علت آغشتگی با اکسیدآهن - مشاهده میشوند.
آندزیت- بازالت: قدیمیترین واحد دربرگیرنده مادهمعدنی است که با مورفولوژی خشن و به رنگ سبز، خاکستری و گاهی قرمز در زیر واحد آندزیتی مشاهده میشود. کانیهای قابل مشاهده در نمونه-دستی پلاژیوکلاز و هورنبلند هستندکه به صورت درشت بلور در زمینهی دانهریز مشاهده میشوند . در زیر میکروسکوپ بافت غالب این سنگها پورفیری است که از درشت بلورهای پلاژیوکلاز و پیروکسن در زمینه میکرولیتیجریانی تشکیل شده است.
گاهی در نتیجه تجمع بلورهای پلاژیوکلاز بافت گلومروپورفیری نیز مشاهده میشود - شکل3، الف - ، که در نتیجه رشد تجمعی درشت بلورهای پلاژیوکلاز در زمینه میکرولیتی -جریانی تشکیل شده است - شکل 3، ب - . حضور بافت پورفیری در گدازهها نشان دهنده تبلور دو مرحلهای میباشد معین وزیر - . - 1383 پلاژیوکلازها در نمونههای مورد مطالعه به صورت خودشکل و کشیده با ماکل پلیسنتتیک دیده میشوند که در برخی از نمونهها کاملآ سالم ولی در برخی دیگر دگرسانی شدیدی نشان میدهند که به کانیهای ثانویه مثل کلسیت، سرسیت، کلریت و کانیهای رسی تبدیل شدهاند.
