بخشی از مقاله
چکیده :
الگوی دولومیت زایی و کانی زایی سرب و روی در منطقه ایران کوه حاکی از شکل گیری سه سری دولومیت در ارتباط با پهنه های گسله و مناطق کارستی می باشد که در شرای مختلف ترمودینامیکی تشکیل شده اند . تزریق سیالات گرمابی به درون شکستگی ها و کارست های موجود در سنگ آهک ها عواملی می باشند که از شستشوی عناصرواحدهای لیتولوژی پایین نشات گرفته و دولومیت ها و نهشته های معدنی را ایجاد کرده است .
آزمایشات سیالات درگیر بروری این دولومیت ها نشان دهنده تشکیل این دولومیت ها در فشار پایین و محدوده دمایی 110 - 230 درجه سانتی گراد می باشد که توس شواهد پتروگرافی نیزقابل رویت و اثبات می باشد . در طی این فرآیند ما شاهد تغییرات و ناهنجاری ها درمیزان منیزیم موجود در دولومیت ها می باشیم که منجر به کاهش فراوانی در میزان کلسیم شده است و ارتباط حیاتی با تشکیل و فراوانی کانه زایی دارد.
مقدمه :
کانسارهای نوع دره می سی سی پی گروهی از کانسارهای سرب و روی با سنگ میزبان کربناته می باشند که اغلب ارتباط نزدیکی با گسلش دارند و از نوع اپیژنتیک می باشند
بیش از 120 رخداد کانه زایی سرب و روی در کمربند اصفهان - ملایر، واقع در بخش میانی زون سنندج- سیرجان گزارش شده است و به طورعمده به سنگهای آهکی- دولومیتی و شیلی و گاه ماسه سنگی کرتاسه محدود می شوند
دولومیت ها از نظر پترولوژی به طور کلی به دونوع تقسیم می شوند که عبارتند از : دولومیت های نوع اول که صرفا منحصربه محی های رسوبی و فرآیندهای رسوبی می باشد و دولومیت های ثانویه که این نوع دولومیت ها محصول فرآیندهای متاسوماتیک گرمابی در ارتباط با سنگ آهک می باشد. دولومیت های ثانویه خود نیز به دو سری اصلی تقسیم می شوند. سری اول به صورت پس ازرسوب گذاری سنگ آهک و سریعا در یک پهنه وسیع به گونه ای که در محی غیر دیاژنزی کف بستر شکل می گیرند ، درصورتی که دولومیت ثانویه سری دوم - پس آیند - بوسیله تزریق هیدرولیکی منیزیم انحلالی به درون حفرات کارستی ودرزه شکاف ها شکل می گیرند. شرای ترمودینامیکی تشکیل این نوع دولومیت زایی بسیار گزینشی و درعین حال مهم و کانسار ساز می باشد. عمده کانی زایی های این سری دولومیت زایی ها اغلب از نوع رگه ای ، رگچه ای وپرکننده فضای خالی می باشد.
زمین شناسی عمومی منطقه :
رشته کوه های ایران کوه به صورت یک نوار تقریبا ممتد در جنوب و جنوب غرب اصفهان قابل تعقیب می باشد ، از لحاظ ساختاری این منطقه، جزئی از پهنه ساختاری سنندج - سیرجان و از لحاظ تقسیم بندی زمین شناسی اقتصادی محدوده ای از پهنه کانساری اصفهان - ملایر می باشدشکل - - 1 ، مجموعه معادن موسوم به ایران کوه، حاوی کانسارسازی سرب و روی از نوع می سی سی پی بوده و این ارتفاعات نتیجه عملکرد فاز کوهزایی ژوراسیک پسین بوده که لیتولوژی عمومی منطقه شامل سنگهای کربناته کرتاسه زیرین برروی شیل های ژوراسیک بوده که به طور واضح برونزد خوبی از خود نشان داده است
در برخی نقاط دگرگونی تدفینی ضعیف در حد اسلیت تا فیلیت قابل رویت می باشد ، دولومیت های هیدروترمال به صورت های مختلف در سنگهای کربناته کرتاسه قابل رویت می باشد. منطقه ایران کوه شامل دوبخش اصلی شمالی و جنوبی می باشد، بخش شمالی شامل : گوشفیل ، گردنه و تپه سرخ در مقابل بخش جنوبی شامل گود زندان ، کلاه دروازه ، خانه گرگی و چشمه زر - عابدینی ، - 1382 براساس نقشه زمین شناسی ارائه شده توس معدن می باشد.
بحث:
کانیهای معدنی موجود در منطقه مورد مطالعه شامل : پیریت ، کالکوپیریت ، اسفالریت، گالن و محصولات تجزیه ای آنها شامل سروزیت و گانگ - باطله - های سولفیدی و سولفاته ، ارتباط دولومیت زایی با کانه زایی ها بسیار جالب و چالش برانگیز می باشد به گونه ای که انواع مختلف بافت های دولومیتی احتمالا در تعیین کمیت و کیفیت کانه زایی بسیار مهم و چشمگیر بوده است.
بررسی های پتروگرافی مقاطع نازک میکروسکوپی نشان دهنده سه سری دولومیت هیدروترمال در منطقه به شرح زیر می باشد.
سری اول دولومیت ها :
دولومیت هایی با اندازه نسبتا درشت به صورت بی شکل تا نیمه شکل دار همراه با خاموشی موجی و رخ های منحنی شکل که به دولومیت های زین اسبی موسوم اند . اینگونه دولومیت ها در دمای حدود 130 درجه سانتی گراد شکل گرفته اند که احتمالاورود سیالات گرم به درون سیستم توس یک سامانه فعال هیدروترمال صورت گرفته است. جایگزینی کربناتها و تشکیل دولومیت زین اسبی درمرحله کانه زایی می تواند در همان سیال تحت شرای حرارتی بالاتر رخ دهد.سیالات گرمی که باعث رسوب دولومیت زین اسبی شده اند سنگهای آهک قبلی را دولومیتی کرده اند و دچار دگرسانی شده اند. دولومیت های زین اسبی این سری حاکی از شکل گیری و کانه های سولفیدی و دولومیت ها در زمانی متفاوت بوده اند زیرا همراهی کانه ها با این نوع دولومیت در مقاطع مشخص می باشد
سری دوم دولومیت ها :
این دولومیت ها اندازه های بسیار متفاوتی ازریز تا درشت دارندهمراه باماکل های متقاطع و سطح پیشرفته دولومیتی شدن سنگ آهک در منطقه را به ما نشان می دهد به گونه ای که هیچ اثری از سنگ آهک اولیه در آن مشخص نمی باشد .
وجود مجاری باریک در کنار این نوع دولومیت ها و سایزبندی متفاوت آنها به همراه اختلاف در سری رنگهای تداخلی وسایر ویژگی های نوری نشانگر تغییر ژئوشیمیایی شدید از نوع اسیدی و منجر به هضم این دولومیت ها وسپس تبلور مجدد آنها و تغییر در اندازه این دولومیت ها شده است . این سری از دولومیت ها به صورت لکه ای ورگه ای شکل - - 3 در نمونه دستی به آسانی قابل مشاهده و تشخیص می باشد.
سری سوم دولومیت ها :
این دولومیت ها شدیدا تحت تاثیر فعالیت های تکتونیکی قرار گرفته است شکل - 4B - و درآن بلورها غالبا ریز بلور هستند اما به طور خیلی واضح در ارتباط با سولفیدها می باشد ، بگونه ای که بلور های اسفالریت به خوبی در آن قابل تشخیص می باشد
در کانه نگاری های مقاطع نازک به این نتیجه رسیدیم که اسفالریت به عنوان کانی مهم که تقریبا در اکثر مقاطع دیده می شود نشانگراین می باشد که ابتدا منیزیم زده و سنگ آهک را دولومیتی کرده و پس از آنها اسفالریت تشکیل شده است. در بعضی از مقاطع همراهی پیریت و اسفالریت شکل - 5 - کاملا رویت می شود وحتی نشانه های از ناپایداری این دوکانی و فرآیند جانشینی درآن به خوبی قابل تفکیک است همچنین در بعضی از موارد به طور کامل اسفالریت ها توس فرآیند دولومیتی زایی ثانویه از بین رفته است.
الگوی دولومیت زایی در این منطقه طبق شواهدبررسی شده دارای چهار مرحله به شکل زیر می باشد که به منشا و چگونگی تشکیل دولومیت زایی و کانه زایی اشاره دارد
مرحله اول : وجود یک بستره لیتولوژی به صورت شیل و آهک که آهک ها به طور عمده تحت تاثیر فرآیندهای تکتونیکی از جمله شکستگی ها و گسل ها که باعث ایجاد فضای خالی در واحد آهکی شده است.
مرحله دوم : انحلال در سنگ آهک باعث ایجاد یک سری حفرات انحلالی و کارستی شده که عمدتا سایز آن ها توس شکستگی های کنترل می شود.
مرحله سوم : هجوم سیالات در این واحدها که منجر به دولومیتی شدن و تغییر در ترکیب آهک ها شده است .
مرحله چهارم : مرحله دولومیت زایی و تشکیل نهشته های معدنی .
مطالعات میانبارهای سیال
در هنگام تبلور کانیها، مقداری از سیال که بلور از آن تبلور یافته است، در داخل بلور به دام میافتد. این سیالات به دام افتاده در داخل بلور میانبارهای سیال نامیده میشوند. میانبارهای سیال در همه کانیها وجود داشته اما آنچه قابل بررسی است، میانبارهای سیال محبوس در کانیهای شفاف میباشند. مطالعه میانبارهای سیال در رابطه با شرای تشکیل کانسارها بسیار سودمند بوده و اطلاعات با ارزشی در باره دما، چگالی، فشار و ترکیب شیمیایی سیالات کانه ساز به دست میدهد
