بخشی از مقاله
-1 مقدمه
ناحیه مورد اکتشاف به شکل مستطیل با طول 1 کیلومتر و عرض 300 متر راستای شمال باختری- جنوب خاوری در محدوده طول جغرافیایی 51 ,33 ,1 تا 51 ,33 ,21 و عرض جغرافیایی 33"وَ 24ʼ و 30 تا 30 ,24ʼ , 23 می باشد. امکان دسترسی به محدوده شامل 150 کیلومتر جاده آسفالته شیراز - یاسوج بوده که از شهر سپیدان عبور مینماید و پس از طی 30 کیلومتر جاده آسفالته یاسوج به بابامیدان و عبور از دشت روم و سرگچینه جاده خاکی قرار دارد که محدوده مورد مطالعه را شامل می شود.
شکل :1 راههای دسترسی به محدوده مورد اکتشاف
کمپانی ژئوایندستریا برای نخستین بار 129 عدسی بوکسیت در همبری رسوبات سازند سروک و ایلام را اکتشاف کرد. طبق گزارشات شرکت مزبور بیش از %80 توده های بوکسیت در اثر عملکرد فرسایش در منطقه از بین رفته است. [1] بطور کلی مواد با درصد آلومین بالا شامل بوکسیت، رسهای آلومینا بالا، رسهای آهندار و بوکسیتهای کائولینیتی هستند. تشخیص آنها در دو گروه ممکن است:
-1رسوبات کرتاسه و قبل از شمشک.
-2رسوبات تریاس -پرمین.
هرگاه لاتریت تقریباً از هیدروکسید آلومینیوم خالص تشکیل شده باشد به آن بوکسیت گویند که کاسنگ اصلی آلومینوم است. مرغوبترین بوکیستها نمونههایی هستند که در آنها مقدار آلومین بیش از 50 درصد و مقدار سیلیس کمتر از 4 درصد باشد.
-2 روش مطالعه:
عملیات پیجویی مواد معدنی مورد نیاز با توجه به این موضوع که مواد معدنی مورد نیاز از نوع رسوبی و لایهای شکل - بوکسیت، رسوبی قارهای - است،برنامهریزی شد.
طبق اطلاعات موجود افق بوکسیتدار در مرز سازندهای سروک و ایلام نهشته شده پی جویی متوجه کلی نقاطی گردید که برونزدهای این دوسازند وجود داشت
شکل 2 نقشه زمین شناسی منطقه مورد اکتشاف
در تاقدیس کهیزک به دلیل پوشیده شدن بوکسیت توسط رسوبات اندازه گیری دقیق ضخامت بدون حفر چاه های اکتشافی میسر نیست. محل چاهکها بر اساس یک شبکه منظم تعیین گردید. 19 حلقه چاهک اکتشافی در کف کانسار حفر شد که عمیق ترین آنها 5 متر است. بیشترین ضخامت به دست آمده مربوط به چاهک شماره H1C و معادل 1/20 متر می باشد.
-3 مطالعات کانی شناسی:
برای تعیین ترکیب کانیشناسی نمونه های پودر شده به سازمان زمین شناسی ارسال و با دستگاه Zimens D5000 مورد مطالعه قرار گرفت. [1] اکثر بوکسیتهای مناطق مورد مطالعه از نظر کانیشناسی جزو بوکسیتهای پیزولیتی قرار میگیرند.
به نظر می رسد بوکسیت ها از رسوبات جوان تر سرچشمه گرفته و به وسلیه فرایند لاتریتی شدن یا بوکسیتی شدن تشکیل شده اند. اولین مرحله فرسایش بوکسیت قبل از رسوب گذاری سازند ایلام اتفاق افتاده است و با چین خوردگی سازندهای جوانتر خاتمه یافته است.
بعد از رخنمون، نخست بخش های بالایی و حاشیه زون های روشن رنگ بوکسیت در معرض فرسایش قرار می گیرند. بخش مرکزی توده های بوکسیتی در برابر هوازدگی بیشتر مقاومت می کنند. براساس مطالعات صحرایی بوکسیت-لاتریتی شامل دانههای پیزولیتی در درون خمیره ای از لاتریتها به رنگ قهوه ای، قرمز تیره و گاهی زرد می باشد. دانه های پیزولیتی به قطر 3 تا 8 میلی متر بوده و اکثر آنها دارای بافتی همگن و بعضی نیز دارای ساختمان داخلی می باشند.
براساس این مشاهدات میتوان بطور اجمال این ماده معدنی را در رده بندی کانی شناسی بوکسیت لاتریتی کارستی اعلام نمود. براساس آزمایش های X.R.D انجام شده بر روی سه نمونه سنگ معدن کانی اصلی سنگ در هر سه نمونه بوهمیت با فرمول AlOOH و در مرحله بعد هماتیت - Fe2O3 - و کائولینیت - Al2Si2O5 - OH - 4 - میباشد.
جدول :1 نتایج آنالیز XRD از نمونه های × تاقدیس کهیزک
-4ژئوشیمی:
با توجه به اینکه آستانه اقتصادی سنگ معدن 30درصد است که در صورتیکه که در شرایط مناسب قرار گیرند عیار اولیه آنها Al2O3 افزایش خواهد یافت. بنابراین در یاسوج تمام نمونه ها بیش از 30درصد Al2O3دارند که نشانه شرایط مناسب در یاسوج برای تولید بوکسیت است.
با بررسی شکل 3 مشخص میشود که در یاسوج Al2O3 تغییر زیادی نداشته و برای استخراج شرایط یکسان وجود دارد. عناصر به حالت خطی نزدیک هستند که نشان میدهد رسوبات تشکیل دهنده منشا واحدی دارند و در محیط رسوبگذاری فرایندهای مشابهی بر آنها اثر داشته است. میانگین Al2O3 درمحدوده مورد بررسی 43 درصد است و میتوان نتیجه گرفت شرایط مناسبتر برای تولید بوکسیت وجود دارد.
شکل :3 نمودار مقایسه درصد Al2O3 در نقاط مورد بررسی در یاسوج
میانگین درصد Fe2O3 در یاسوج 9/3 درصد می باشد که این درصد نیز به استانداردهای جهانی مورد استفاده در کارخانه سیمان و نسوز نزدیک میباشد.
شماره نمونه
شکل شماره :4 نمودار مقایسه درصد Fe2O3 در نقاط مورد بررسی در یاسوج
میانگین درصد SiO2 در نواحی مورد مطالعه %26 است که به استانداردهای پذیرفته شده در صنعت سیمان نزدیک میباشد.
