بخشی از مقاله
چکیده
در روزگاري که هویت ملی به عنوان تجلی خودآگاهی تاریخی یک ملت، مورد بی اعتنایی غافلان و هجوم بیگانه پرستان واقع گردیده، شناختن و شناساندن دست آوردها و میراث افتخار برانگیز تمدن، یکی از روشهاي ممکن براي احیاء و تقویت هویت ملی و در نتیجه برقراري روح خودباوري و میهن دوستی است.
در این راستا استان کرمانشاه همچون دیگر نقاط کشور کهنسال ایران، آثاري از روزگار مجد و عظمت ایران را در سینه کوه ها و پهن دشت هاي خود محفوظ کرده است. اما متأسفانه تاریخ و پیشینه این استان که گاه بدترین شهر درگسسته ي کوهستان شمرده شده و گاه بهترین، کمتر شناخته شده است. این پژوهش با استفاده ازروش توصیفی و کتابخانه اي ضمن تشریح پیشینه و تاریخ استان کرمانشاه به شناساندن فرهنگ و تمدن آن پرداخنه است. نتایج تحقیق نشان دهنده قدمت تاریخی و والاي این استان است که بایستی با انجام تحقیقات گسترده تر این تاریخ و تمدن والا به همگان معرفی گردد.
مقدمه
ایران این سرزمین کهنسال با تمدنی بزرگ و شکوفا در طول تاریخ شاهد و گواه پیدایش قوم ها و تمدن هاي گوناگونی بوده است که برخی از آنها با وجود تحولات زیاد هنوز پابرجا هستند. در اعصار مختلف، این سرزمین به سبب برخورداري از دولتهاي سرآمد، مدبر، مدارا گر و سرمایه ها و فرآورده ها ي ساکنان بومی، تمدنی پویا، بزرگ و بالنده را بنیان نهاده و به جهان عرضه داشته و در فراسوي مرزهاي خویش چه بسیار مردمانی را که وامدار اندیشه ها و شیوه هاي فرهنگی و دینی و مدنی خود ساخته است.
استان کرمانشاه نیز که از شهرهاي تاریخی و فرهنگی ایران به شمار میرود. از عصر پارینه سنگی و نوسنگی تا عصرهاي آتش و آهن و تا اولین تمدنهاي بشري و اولین حکومت مادها با آن همه علم و صنعت و فرهنگ و مردمانی باهوش و ذکاوت و با تمام جنگ ها و غارت ها و چپاول ها، پر از گنجینه هاي بزرگ و نفیس است ولی بیشتر مردم اطلاعات کمی نسبت به تاریخ و گذشته آن دارند.
از آنجایی که بهترین راه شناخت سرزمین و مردم هر خطه اي آشنایی با گذشته و پیشینه اآنهاست در این تحقیق سعی شده است که تا حدودي این مهم تحقق یابد.
موقعیت محدوده ي مورد مطالعه
استان کرمانشاه با وسعتی در حدود 24434 کیلومتر در میانه ضلع غربی کشور بین 33درجه و 36 دقیقه تا
35 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و24 دقیقه تا 48 درجه و 30 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است و تقریبا 1/5درصد از کل مساحت ایران را به خود اختصاص داده است. این استان از شمال به استان کردستان، ازجنوب به استان هاي لرستان و ایلام، ازشرق به استان همدان و از غرب به کشورعراق محدود شده است
این استان داراي11شهرستان، 19شهر، 24بخش، 83دهستان و2793 آبادي داراي سکنه می باشد و شهرستان هاي این استان عبارتنداز: کرمانشاه، قصرشیرین، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، جوانرود، اسلام آباد غرب، پاوه، هرسین، گیلان غرب و کنگاور. امروزه کرمانشاه از شهرهاي تاریخی و فرهنگی ایران به شمار میرود و بهدلیل قرارگرفتن در تقاطع دو محور شمال به جنوب و شرق به غرب و نیز همجواري با کشور عراق و واقعشدن بر سر راه شهرهاي زیارتی کربلا و بغداد از اهمیت بسیاري برخوردار است.
شکل :1 موقعیت جغرافیایی استان کرمانشاه
وجه تسمیه کرمانشاه
کرمانشاه در دورههاي مختلف داراي نامهاي مختلفی بوده که معمولاً با تغییر از حکومتی به حکومتی دیگر صورت میگرفتهاست. در قدیمیترین شکل خود اولین بار در دوران باستان و در زمان فرمانروایی گوتیها و کاسیها کرمانشاه را با نام الیپی میخواندند. و در دوران هخامنشیان از کرمانشاه با نامهاي کامبادن، کارمیسین، کارمیشین، کرمینشان یاد میشد. کرمانشاه در متون کهن پهلوي از جمله کارنامه اردشیر بابکان که مهم ترین سند پهلوي جهان است به نام کردان شاه آورده شده است.
کردان شاه نامی است که بهرام چهارم ساسانی برآن گذاشته است. پس از اسلام، اعراب نام کرمانشاه را به قرمسین تغییر دادند و در دورههاي بعدي کرمانشاه با نام کرمانشاهان و کرمانشاه خوانده میشد.[6] نام کرمانشاه پس از پیروزي انقلاب اسلامی به قهرمانشهر و چندي بعد به باختران تغییر پیدا کرد؛ اما چندي بعد با تلاشهاي اسماعیل ططري و با تصویب قانونی نام شهر به نام قدیمی خود یعنی کرمانشاه تغییر یافت
دکتر معین در فرهنگ فارسی خود احتمالا با استنادي به گفتهي حمداالله مستوفی در ذیل واژهي کرمانشاه چنین مینویسد: »این شهر در زمان ساسانیان بنا شده و بانی آن بهرامچهارم - ملقب به کرمانشاه - بوده است.« مرحوم "دکتر مهرداد بهار" در قسمت یادداشتهاي بند هشن آورده است: »باید توجه داشت که نام واژهي کرمانشاه محتملاُ تبدیلی است از کرمینشان.
کرمیشان و کرماشان، نام کهن این سرزمین در دورهي میانهي تاریخ ماست و کرمانشاهیها خود را کرماشانی میخوانند.« دکتر محسن ابوالقاسمی در کتاب تاریخ زبان فارسی کتیبهي داریوش را به 3 واژه kara یعنی مردم ارتش؛ madai حالت مفعول فیه مفرد مذکر از mada به معنی ماد و siyan در زبان عیلامی در کتیبهي بیستون به معنی مکان مقدس، معنی کرده و می نویسد که مجموع این سه واژه به معناي »مکان مقدس مردم ماد« می باشد که در درازاي زمان به گونههاي مختلف از جمله: »قرمیسین، قرماسین، قرماشین، کرماشین، کرمیشان، کرماشان، نوشته شده است.
کرمانشاه در گذر زمان - پیش از تاریخ
کرمانشاه که در میانههاي رشته کوه زاگرس قرار دارد به دلیل وضعیت آب و هوایی، کوهستانی بودن و وجود پناهگاه و غارهاي طبیعی همواره مورد توجه انسان هاي عصر سنگ بودهاست. کرمانشاه از لحاظ بقایاي سکونتهاي پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است. قدیمیترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به دوره ي دیرینهسنگی است که شامل چند تبر دستی سنگی است که در منطقهٔ گاکیه و غرب هرسین یافت شدهاست.
این آثار دستکم حدود 200 هزار سال قدمت دارند. آثار مهمی از دوران عصر سنگ در غارهاي کرمانشاه کشف شدهاست که بیشترآنها مربوط به دوره ي پارینه سنگی است؛ غار شکارچیان بیستون نکات جالبی را درباره سابقه زندگی بشري در دوران پارینه سنگی در ایران روشن می دارد.
مردم کرمانشاه در دوران باستان بسیاري از نخستینهاي تاریخ را به نام خود ثبت کرده اند؛ پس از این دوره در حدود 9 هزار سال پیش به علت گرم شدن هوا انسان غار را ترك کرده و روي به یکجانشینی می آورد که این حرکت موجب زراعت و دامپروري و براثر آن روستا نشینی می شود که بدون شک نخستین روستاي خاورمیانه در دروان نوسنگی از 9800 ق.م تا 7400 ق.م در این مکان شکل گرفتهاست؛ که از جمله آنها می توان به گنج دره هرسین ، گاکیه و تپه سراب اشاره کرد. انسانهاي پیش از تاریخ گنج دره جزء نخستین انسانهایی هستند که در ایران سفالگري را اختراع کرده و روي به فعالیت هاي صنعتی آورده اند.
