بخشی از مقاله
چکیده
هدف: با توجه به اهمیت کفایت اجتماعی در دوره بزرگسالی و امکان تعامل همه جانبه در موقعیت های اجتماعی, پژوهش حاضر با هدف بررسی کفایت اجتماعی کم توانان ذهنی آموزش پذیر و افراد عادی انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات پیمایشی-توصیفی است و به لحاظ هدف از نوع کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه افراد بزرگسال عقب مانده ذهنی آموزش پذیر ثبت نام شده در کارگاه های حرفه آموزی شهر تهران بودند که از بین آنها تعداد 110 نفر به تفکیک جنسیت به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحلهای انتخاب شدند.
برای گردآوری اطلاعات از آزمون چهار بعدی کفایت اجتماعی فنلرو همکاران - - 1990، استفاده شد. اعتبار این آزمون با روش آلفای کرونباخ برابر 0/88 و روایی آن نیز در سطح 99 درصد گزارش شده است. برای نتیجه گیری و تحلیل داده ها، از روشهای آماری t مستقل و رگرسیون استفاده شده است.
یافته ها و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که همه افراد عقب مانده ذهنی در مقایسه با همسالان عادی در همه مولفه های کفایت اجتماعی - یعنی؛ مهارتهای رفتاری، آمایه های انگیزشی، مهارتهای شناختی و مهارتهای هیجانی - بطور معنادرای - درسطح, - 000/1 تاخیر داشتند.
مقدمه
اصطلاح عقب ماندگی ذهنی، به نوعی مربوط میشود به کندی ذهنی که وضعیتی درونی و ساختاری تلقی میشود. کندی ذهنی و وضعیتی درون ساختاری، معنای ناامید کنندهای در اذهان متبادر میکند که بی شک روحیه هرگونه فعالیت و برنامه آموزشی و توانبخشی را تضعیف میکند. از این رو انجمن عقب ماندگی ذهنی آمریکا اصطلاح دیگری را تحت عنوان کم توانی ذهنی1 را جایگزین عقب ماندگی ذهنی نمود.
کم توان ذهنی برخلاف عقب ماندگی ذهنی که تاکید به وضعیتی ذهنی و درونی داشت، تاکید بر وضعیت کارکردی دارد. وضعیت کارکردی، تمامی کنشهای انسانی را در بر میگیرد. چه بسا کسانی هستند که در کنشها یا فعالیتهای مدرسه - تحصیلی - ضعف دارند درحالیکه در سایر فعالیتهای زندگی ضعف قابل ملاحظهای نداشته باشند
در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی - - DSM-5 نیز اصطلاح کم توانی ذهنی - اختلال رشدی ذهنی - 3، جایگزین اصطلاح قدیمی و پرکاربرد" عقب مانده ذهنی" گردید. این تغییر مهم به خاطر ماهیت این موضوع که از آن به عنوان اختلال تعبیر میشود انجام گرفته است. اختلال از این جهت که عملکرد - شناختی، اجتماعی و.. - فرد را متاثر میکند و معیاری برای ارزیابی جامع از فرد مبتلا در زندگی مستقلانه می باشد.
در ویرایش چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی - - DSM-IV، عقب مانده ذهنی در محور دوم طبقه بندی بیماریهای روانی، در بین اختلالهای روانی طبقه بندی میشد اما با تغییر این اصطلاح از عقب مانده ذهنی به کم توانی ذهنی در ویرایش پنجم، وزنی برابر با دیگر اختلال های مستقل داده شده و به عنوان اختلالی مستقل در یک محور مستقل طبقه بندی شده است
عقب ماندگی ذهنی، نقایص کلی در تواناییهای ذهنی هست که کارکرد سازشی فرد را در سه حوزه یا زمینه دچار مشکل میکند. این حوزهها تعیین کننده چگونگی سازگاری فرد با تکالیف و وظایف روزمره است
حوزه اول: حوزه کاملا مفهومی1 است و شامل مهارتهای مختلفی از جمله؛ زبان، خواندن، نوشتن، حساب کردن، استدلال کردن، حافظه، دانش و اطلاعات می باشد.
حوزه دوم: حوزه اجتماعی2 است. این حوزه معرف مهارتهایی مانند؛ همدلی3، قضاوت اجتماعی4، ارتباطات بین فردی5، توانایی دوست یابی، حفظ و توسعه روابط دوستی و سایر ظرفیت های اجتماعی است.
حوزه سوم: این حوزه، حوزه عملی و کاربردی6 است و مبتنی بر ظرفیتهای مهمی چون؛ خود-تنظیمی7، خود مراقبتی8، مسئولیت پذیری9، تعهد کاری و حرفه ای10، مدیریت پولی- مالی11، واکنش به موقع و متقابل، ساماندهی تکالیف درسی و کاری
اگرچه عقب ماندگی ذهنی محدود به سن مشخصی نیست ولی علایم و نشانه های آن در هر فردی بایستی در طی فرایند رشد پدیدار شوند و هرگونه تشخیص لزوما بایستی مبتنی بر شدت نقایص در کارکرد سازشی وی باشند. عقب ماندگی ذهنی یا اختلال رشدی ذهنی، اختلالی مزمن است و اغلب همراه با مشکلات ذهنی و روانی همبود مثل؛ افسردگی، اختلال نقص توجه/بیش فعالی، اختلالهای طیف اتیسم و.. می باشد. در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی - - 2013، تاکید بر این است که در ارزیابی و تشخیص عقب ماندگی ذهنی لازم هست دو روش ارزیابی بالینی و استفاده از آزمون های استاندارد هوش به طور همزمان استفاده شود. با استفاده از این دو روش امکان ارزیابی نقایص شناختی/ مفهومی، مشکلات اجتماعی/ سازشی و ناتوانی های کارکردی افراد مبتلا به نحو مطمئن تری میسر می شود. بر اساس تعریف, عقب مانده ذهنی آموزش پذیر فردی است که نمیتواند از برنامه های رایج تحصیلی که در مدرسه عادی ترتیب داده شده است بهره کافی ببرد اما اگر آموزش و پرورش مناسب باشد او ظرفیت رشد را دارد
