بخشی از مقاله
چکیده
محیط زیست یک امانت است که باید برای آیندگان به ارث بگذاریم اما رشد علوم و تکنولوژی و توسعه زندگی شهرنشینی همزمان با افزایش جمعیت متأسفانه منجربه بروز اختلالات و آلودگیهای فراوان زیست محیطی گردیده که برای حل معضلات بوجودآمده باید بطوراساسی راهکارهای اثربخشی اندیشید. مشکلات عدیده ای همچون تولید بی رویه پسماند و آلودگیهای ایجاد شده توسط پسماندها در خاک و آب و هوا نه تنها سلامتی بشریت را به خطر می اندازد بلکه هزینه های مضاعفی را به جهان تحمیل می نماید . اما این تمام ماجرا نیست و آلودگی آب و هوا و خاک تنها از طریق پسماندها صورت نمیگیرد بلکه صنعت کشاورزی هم به نوعی سلامت و محیط زیست را تهدید می نماید .
به گونه ای که با برنامه ریزی اصولی و منطقی با هدف کاهش اثرات نامطلوب بر سلامت انسان و محیط زیست می بایست اقدامات جدی در خصوص ساماندهی پسماندها و اجرای کشاورزی ارگانیک صورت پذیرد. برای حل معضلات مطروحه در بخش پسماند و کشاورزی دانشمندان ، متخصصان و کارشناسان راهکارهای گوناگونی را ارائه نموده اند که میتوانند تاحدودی مشکلات را رفع نمایند از آن جمله استفاده از کودهای ارگانیک که هم در حل مشکلات مربوط به پسماند مؤثرواقع شود و هم در بخش صنعت کشاورزی . این مقاله به بررسی موضوعی پسماند و کشاورزی ارگانیک میپردازد تا شاید بتواند در تشویق عموم مردم در استفاده از کودهای ارگانیک تأثیرگذارباشد.
.1 مقدمه
اگرچه کشاورزی در ایران سنی به قدمت تاریخ این مملکت دارد ، لیکن هیچگاه شاهد کشاورزی پیشرفته ای درایران نبوده ایم و همیشه درحسرت یک نگاه کارشناسانه و منطقی مانده ایم . بحرانهای بخش کشاورزی ازیک سو و مخاطرات زیست محیطی ناشی از ازدیادپسماندها و آلودگیهای ایجادشده توسط آنها ازسوی دیگر، موجب بروز مشکلاتی درحوزه سلامتی مردم گردیده است . به گونه ای که ضرورت تفکر جدی دراین مقوله و ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش مخاطرات عنوان شده را دوچندان می نماید. دنیا درحال حرکت به سمت و سوئی است که درآن به دلیل حفط سلامت مردم ، کودهای شیمیایی ازچرخه مصرف حذف وکودهای آلی وزیستی جایگزین شده است .
دستیابی به این چشم انداز مطلوب باید با اتخاذ سیاستها و راهکارهایی همراه شود تا همزمان با توسعه در بخش کشاورزی و تأمین موادغذایی مردم یک جامعه متناسب با روند افزایش جمعیت ، تعادل در اکوسیستم هم چنان برقرار بوده و با رفع عوارض ناخواسته ای چون آفات و بیماریهای گیاهی و نیز علفهای هرز درکشاورزی به تولید محصولات بیشتر دست یافت و همواره تلاش نمود تا تأثیر این عوامل را درمحصولات به حداقل رساند . یکی از روشهای نادرست برای افزایش تولید ، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی می باشد و با ادامه روند کنونی نه تنها تولید افزایش نخواهد یافت بلکه سبب ازبین رفتن مواد آلی خاک می شوند.
در طول سالهای متمادی که کشاورزان از منابع آب و خاک موجود برای کشاورزی و امرار معاش خود و همچنین تولید غذا وپوشاک برای مردمان غیر کشاورز و سایر ملزومات مورد نیاز چه در بخش خدمات و چه در بخش صنعت استفاده می کردند، بیشترین تمرکز دانشمندان به عملکرد و کارایی این سیستمها معطوف می شد. اما در طی سالهای اخیر با توجه به ظهور و پیدایش اتفاق و اجماع جهانی بر مفهوم پایداری در تمام بخشها، شاهد تغییر و تحولاتی برای سازگار کردن اهداف و اصول کشاورزی سنتی با بنیانها و اصول توسعه پایدار هستیم.
درکشاورزی پایدار استفاده ازکودهای زیستی به جای کودهای شیمیایی این امکان را می دهد که ضمن بهره مندی از محیط زیستی سالمتر و دستیابی به کشاورزی ارگانیک از مزایای اقتصادی تولید محصول نیز بهره مند شود . استفاده ازین کودهای کشاورزی آلی ، سطح موادآلی خاک را افزایش می دهد و باعث بهبود ساختمان خاک میشود. با استناد به نظرات کارشناسان و متخصصان محیط زیست وکشاورزی ، استفاده از کودهای شیمیایی آسیب زیادی به اکوسیستم و درنهایت سلامت انسان وارد می کند. کارشناسان برای دچارنشدن به این آسیبها راهکارهایی را پیشنهاد می کنند که کمپوست یکی از آنهاست. این مقاله با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تجربی در حوزه مدیریت پسماند ، مزایای استفاده از کود کمپوست و رفع بخشی از معضل پسماند و محیط زیست در ایران را بررسی نماید .
.2 بیا ن مسئله :
امروزه حفظ محیط زیست درگیر مسائل و مشکلات فراوانی است که پسماندهای تولید شده ناشی از فعالیتهای گوناگون انسانی دارای سهم چشمگیری در این زمینه می باشد که روز به روز دارای ابعاد تازه تری می گردد و مدیریت غیر اصولی این مواد مشکلات بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی فراوانی را برای کشور به وجود می آورد. امروزه درجهان پیشرفته ، نگاه به موضوع پسماند تغییرات چشمگیری داشته است و از آن بعنوان فرصتی برای تولید انرژی ، کودهای ارگانیک ، بازیافت منابع و ... یادمیشود . اما در کشور ما تولید 40 هزارتن پسماند درروز یک معضل بزرگ و بدون برنامه است که علیرغم تحمیل هزینه های سنگین جمع آوری و دفع که عموما بصورت غیربهداشتی می باشد ، هنوز برنامه ی کاربردی و غیر شعاری برای مدیریت آن وجود ندارد.
با نگاهی گذرا به زندگی روزمره خود متوجه می شویم که روزانه چقدر پسماند به محیط زیست خود تحویل میدهیم . سالانه میلیاردها دلار در جهان صرف تولید کاغذ، پلاستیک ، قوطی های فلزی و . . . می شود ، با یک بارمصرف آن ها به پسماند تبدیل شده و دور ریخته می شوند. میلیاردها دلار نیز صرف جمع آوری و از بین بردن این پسماندها می شود که مخاطرات بسیاری را به محیط زیست وارد می کند.تولید این همه پسماند نه تنها نیاز به مساحت زیادی از زمینهای جهان برای دفن دارد بلکه دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که مراکز دفن از مهمترین منابع تولید گاز متان است . بنابراین با تولید پسماند ودفن آنها علاوه برصرف هزینه های سنگین تحمیل شده ، متأسفانه تأثیرمستقیم بر گرمایش جهانی خواهیم داشت .
از طرفی یکی دیگر از مخاطرات زیست محیطی جهان موضوع کشاورزی و استفاده از کودهای شیمیایی است که با اضافه کردن کودهای شیمیائی به محیط ، سلامتی انسان ، خاک و گیاه مورد تهدید واقع میشود .
راهبرد دهههای آینده در جهان استفاده از روش های مناسب، همزمان با کاهش آثار زیست محیطی و حفظ یا افزایش تولیدات کشاورزی است. به نظر میرسد نیازمند انقلاب سبزی دیگر با هدف کاهش سطح آلودگیهای زیست محیطی، افزایش سلامت غذای تولیدی، افزایش تنوع زیستی زیست بوم های کشاورزی همراه با حفظ یا افزایش تولید هستیم .
پایداری دربخش کشاورزی امروزه با مطرح شدن مقوله پایداری درتمام موضوعات مربوط به انسانها و کشاورزان مورد توجه بسیاری از اندیشمندان وسیاست گذاران قرارگرفته است . کشاورزی پایدار درواقع رهیافتی است که دربلند مدت به کشاورزان کمک می کند تا تولید وسودمندی خودرا حفظ ویا افزایش دهند. تا به امروزراهکارهای متعددی برای حصول به اهداف کشاورزی پایدار و مواجه با چالشهای پیش روی آن بیان شده است که متأسفانه با اهمیتی که کشاورزان بعنوان یک بخش بزرگ اقتصادی درکشور ما دارد ونقشی که رویکرد کشاورزی پایدار می تواند درحل مشکلات کشاورزی کشور وایجاد پایداری بلند مدت و حل معضلات فعلی داشته باشد بحث کشاورزی پایدار درحد تعاریف و مقالات مربوط باقیمانده است
کمپوست با توسعه پایدار کشاورزی مرتبط است و توسعه کشاورزی پایدار با بهره گیری از کود کمپوست اقدامی است حیاتی برای حفظ محیط زیست وبقایای خاک که با استفاده ازهمین منابع طبیعی حاصل خواهدشد.آنچه درتولید محصولات ارگانیک مهم است استفاده از کودهای کمپوست است و چنانچه این اقدام حمایتی از سوی دولت صورت گیردوسرمایه گذاری دراین زمینه گسترش یابد، میتوان تولید کمپوست را افزایش داده ودربخش ارز صرفه جویی و واردات کودهای شیمیایی را کاهش داد
.3 پسماند
به مواد جامد، مایع و گاز - غیر از فاضلاب - گفته می شود که به طور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می شود . پسماندها به پنج گروه تقسیم می شوند:
.3.1 پسماندهای عادی
به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به صورت معمول از فعالیتهای روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها تولید می شود از قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی.
.3.2پسماندهای پزشکی - بیمارستانی -
به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها، مرا کز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می شود . سایر پسماندهای خطرناک بیمارستانی از شمول این تعریف خارج است.
.3.3 پسماندهای ویژه:
به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک ازقبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد و آن دسته از پسماندهای پزشکی و نیز بخشی از پسماندهای عادی، صنعتی، کشاورزی که نیاز به مدیریت خاص دارند جزء پسماندهای ویژه محسوب می شوند.
.3.4 پسماندهای کشاورزی
به پسماندهای ناشی از فعالیتهای تولیدی در بخش کشاورزی گر فته می شو د از قبیل فضولات، لاشه حیوانات - دام، طیور و آبزیان - محصولات کشاورزی فاسد یا غیر قابل مصرف -
