بخشی از مقاله
چکیده :
در این مقاله ابتدا تعاریفی جدید از هزینه های تولید تحت عنوان هزینه های آشکار و هزینه های پنهان ارائه
میگردد و در ادامه سعی می شود ؛ علل بروز هزینه های پنهان را در دو رویکرد کارائی ، اثربخشی ، بهره وری و رویکرد مدیریت پروژه ریشه یابی نماید و سپس برای کم کردن هزینه های پنهان که تولید را غیر بهینه - غیر اقتصادی - میکند.
پیشنهاد تفکر سیستمی در تولید و سیستم گذاری را به ویژه سیستم مدیریت پروژه را مطرح می نماید. سپس به معرفی سیستم و فواید وجود آن و تفکر سیستمی می پردازد و برای نمونه به مطالعه سیستم مدیریت پروژه در شرکت توزیع نیروی برق شهرستان اصفهان در قالب اقدامات صورت گرفته در راستای کنترل عوامل چهارگانه پروژه می پردازد. مشاهده اجرای این سیستم بیانگر رشد کمی و کیفی چشمگیری در اجرای پروژه های این شرکت می باشد.
مقدمه :
براساس آمار ارائه شده از سوی معاونت نظارت و برنامه ریزی راهبردی ریاست جمهوری : در سال 1388 فقط در پروژه های کلان فازهای 8،7،6 پارس جنوبی به ازای هر روز تاخیر در بهره برداری از پروژه ، کشور زیانی معادل 5.190.000 دلار محتمل می گردید.همچنین خسارت سالانه ناشی از تاخیر در راه اندازی طرحهای ملی در سال گذشته 4.600 میلیارد ریال بوده است.
زیانها و هزینه هایی از این دست چه نوع هزینه ای هستند؟ آیا هزینه های ضروری و پیش بینی شده برای انجام فعالیت می باشند؟ آیا می توان این هزینه ها را به حد صفر رساند و از میان برداشت؟ علل وجود چنین هزینه های چه می باشد؟
در این مقاله سعی بر این شده است که این هزینه ها را شناسایی و معرفی کرده و عوامل ایجاد آن را مشخص نموده و برای سوالات فوق پاسخی ارائه نماید.
ابتدا به معرفی هزینه های تولید محصول از رویکردی متفاوت از گذشته می پردازیم. قیمت تمام شده یا هزینه های تولید کالا یا خدمت را می توان به دو قسمت زیر تقسیم نمود.
-1 هزینه های آشکار
-2 هزینه های پنهان که مجموع این دو هزینه قیمت تمام شده محصول را رقم می زند. جهت روشن شدن مطلب به معرفی این دو نوع هزینه می پردازیم.
-1 هزینه های آشکار
مجموع هزینه هایی که جهت تولید محصول - کالا یا خدمت - در شرایط بهینه انجام می گیرد. اعم از هزینه های مستقیم شامل مواد اولیه ، نیروی انسانی و ... وهزینه های بالاسری و سربار تولید اعم از مدیریت ، مکان تولید و تجهیزات فنی
-2 هزینه های پنهان
مجموع هزینه هایی که برای تولید محصول - کالا یا خدمت - در شرایطی غیر از شرایط بهینه انجام می گیرد. - هزینه های ناشی از غیر بهینه بودن تولید محصول -
هزینه های آشکار همانگونه که از نامش مشخص است ؛ نمایان می باشد و در حسابداری و اقتصاد صنعتی بسیار مورد بحث قرار گرفته است و نیازی به توضیح مجدد و تکراری نمی باشد . اما نیاز می باشد در مورد هزینه های پنهان توضیحاتی ارائه نماییم. هزینه های پنهان که حاصل محیط تولید غیر بهینه - اقتصادی - است شامل موارد بسیاری می باشد که برخی از این موارد را ذکر می نماییم.
-1 هزینه های مربوط به تولید محصول معیوب و ناسالم که در مرحله نهایی تولید و قبل از عرضه محصول به مشتریان ، متوجه معیوب بودن محصول شده و محصول توزیع نمی گردد. هزینه تولید صورت گرفته ولی سود فروش محصول حاصل نمی گردد. هزینه تولید این محصول معیوب جزء هزینه های پنهان تولید می باشد.
2 - هزینه هایی که مربوط به تولید محصول سالم می باشد ؛ اما در تولید این محصول از میزان بیشتر از مقدار بهینه
مواد اولیه استفاده گردیده است . میزان مازاد هزینه تولید از هزینه بهینه به عنوان هزینه پنهان می باشد.
3 - هزینه های مربوط به تولید محصول که در تولید آن زمان بیشتری از مقدار زمان استاندارد مصرف می گردد
4 - هزینه های مربوط به تولید محصول که در تولید آن ، انرژی مصرفی بهینه نمی باشد.
5 - هزینه های دوباره کاری و اصلاح قطعات یا محصول که برخی از عملیات های تولید آن صحیح نبوده و نیاز به
اصلاح دارد.
6 - شاید از مهمترین موارد هزینه پنهان بتوان به هزینه نارضایتی مشتریان اشاره نمود که باعث تحمیل هزینه های
بسیاری به مجموعه تولید می شود ومشتریان با تبلیغات منفی و عدم خرید محصول تاوان بسیاری را تولید کننده تحمیل می نماید. این مورد درباره مصرف کنندگانی که به صورت مداوم از مجموعه خدمت نمی گیرند؛ بسیار با اهمیت می باشد برای نمونه مسافرینی که از یک شرکت مسافربری بین شهری ناراضی می گردند ، در سفرهای آتی خود از شرکتهای رقیب خدمت گرفته و دیگر حاضر به مسافرت با شرکت مسافربری قبلی نمی باشند و شاید بتوان گفت ؛ یک محصول نامطلوب و یک نارضایتی مشتری برای همیشه ماندگار می باشد. البته در فضای رقابتی این نمونه بیشتر قابل طرح است.
-7 از دیگر موارد مهم هزینه پنهان، هزینه های ناشی از حوادث کار میباشد که سالانه علاوه بر هزینه های مادی بسیار از لحاظ معنوی نیز بر بهره وری منابع انسانی تاثیرگذار می باشد.
شرح مقاله
می توان علل وجود هزینه های پنهان را از یک منظر به سه عامل کارایی ، اثربخشی و بهره وری تولید مربوط دانست که در ادامه در مورد این سه عامل توضیحاتی بیان می گردد و تعریف و ارتباط آنها را مطرح می نماییم.
مفهوم اثربخشی:
عبارت است از درجه رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده
مفهوم کارایی :
الف- کارایی به اجرای درست کارها در سازمان مربوط می شود. یعنی تصمیماتی که با هدف کاهش هزینه ها ، افزایش مقدار تولید و بهبود کیفیت محصول اتخاذ می شوند.
ب- کارایی نسبت بازدهی به بازدهی استاندارد است.
