بخشی از مقاله
چکیده
در میان روش های مختلفی که برای کنترل قارچ عامل بیماری پوسیدگی یقه توتون به کار میرود استفاده از روشهای کنترل بیولوژیکی از جایگاه خاصی برخوردار است. بیماری پوسیدگی یقه توتون که توسط Sclerotinia sclerotiorum ایجاد میشود از مهمترین بیماریهای توتون در ایران و جهان است. از مجموع نمونههای آلوده جمعآوری شده از مزارع توتون استان گیلان، تعدادی جدایه قارچی جداسازی گردید و برای این منظور از محیطهای کشت PDA و آب - آگار استفاده شد.
اساس شناسایی خصوصیات مورفولوژیکی همچون شکل کلنی، رنگ کلنی، رنگ و اندازه کنیدیها و کنیدیوفورها، منفرد یا گروهی بودن کنیدیوفور و تعداد دیوارههای عرضی کنیدیها بود. در مطالعات بیماریزایی، بیماریزایی تمام جدایههای S. sclerotiorum به اثبات رسیده و در میان جدایههای قارچی دیگر،.Aureobasidium sp که در توتون ایجاد بیماری ننمود و شدت بیماری ایجاد شده بوسیله آن بسیار کم بود، برای بررسی کنترل بیولوژیک انتخاب گردید. ارزیابی خواص آنتاگونیستی Aureobasidium sp. علیه S. sclerotiorum از طریق روش کشت دوتایی، های فرار و روش کشت روی اسلاید انجام شد.
میانگین رشد جدایههای S. sclerotiorum در روش کشت دوتایی در غیاب 70Aureobasidium sp. میلیمتر بود - در پتریهای شاهد - در حالیکه میانگین رشد این جدایهها در حضور Aureobasidium sp.، 25 میلیمتر بود. این نتیجه نشان میدهد که Aureobasidium sp. باعث کاهش رشد میسلیومی S. sclerotiorum شده است. درصد مهار رشد S. sclerotiorum توسط sp. Aureobasidium، % 64/28 بود.
همچنین در روش متابولیتهای فرار، میانگین رشد جدایههای S. sclerotiorum در غیاب آنتاگونیست 69 Aureobasidium sp. میلیمتر بود - در پتریهای شاهد - در حالی-که میانگین رشد این جدایهها در حضور Aureobasidium sp.، 20 میلیمتر بود. این نتیجه نشان میدهد که . Aureobasidium sp باعث کاهش رشد میسلیومی S. sclerotiorum شده است. درصد مهار رشد S. sclerotiorum توسط Aureobasidium sp.، % 70/97 بود. در روش کشت روی اسلاید، ریسههای sp. Aureobasidium به ریسههای S. sclerotiorum رسیدند و باعث پیچش شدید و قطع ریسههای S. sclerotiorum شدند.
-1مقدمه
بیماری پوسیدگی یقه توتون از تمام مناطق توتونکاری دنیا گزارش شده است و به بیش از 400 گونه گیاهی حمله میکند
تمامی ارقام Nicotiana tabacum و Nicotiana rustica که واریتههای زراعی و تجاری توتون هستند، نسبت به این بیماری حساس بوده و حتی بسیاری از گونههای وحشی توتون در معرض حمله این قارچ قرار میگیرند. در مورد توتون، شدت بیماری و میزان خسارت در مرحله گیاهچهای و در خزانه نشاها به دلیل فرآهم بودن شرایط مساعد محیطی از نظر دما و رطوبت بالاخص در مناطق معتدله - در اواخر زمستان و اوایل بهار - حداکثر بوده و تحت چنین شرایطی عامل بیماری قادر است به سهولت و به سرعت به داخل بافت میزبان نفوذ کرده و در مدت زمان بسیار کوتاهی خسارت قابلتوجه و غیرقابل جبرانی را به محصول وارد سازد
قارچ عامل بیماری از خانواده اسکلروتیناسه و راسته لئوشیالس و شاخه آسکومیکوتا است
علائم بیماری پوسیدگی یقه در طی دوره رشد گیاهچهها در خزانه به صورت پوسیدگی نرم قهوهای رنگی در قاعده ساقه ایجاد میشود. این لکهها پس از نشاءکاری، بزرگ میشوند تا جایی که ساقه را احاطه کرده و گیاه را از بین میبرند. در اغلب موارد پوسیدگی نرم قهوهای رنگ، تا برگها توسعه مییابد و گیاهچهها به سرعت نابود میشوند .در زمان رطوبت نسبی بالا، میسلیومهای سفید پنبهای روی گیاهان پوسیده رشد میکنند و بعد از مدتی اسکلروتهای سیاه رنگ روی ساقه تشکیل میشود
اولین گزارش از بروز بیماری کپک سفید اسکلروتینیایی ناشی از Sclerotinia sclerotiorum در سال 1890، از منطقه Dela ware ایالات متحده آمریکا بر روی شبدر گزارش شد و بعد از آن در سال 1924، بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی از مجارستان گزارش شد - نجفی، . - 1383 کوک در سال 1931 اولین گزارش از بروز و مشاهده بیماری کپک سفید اسکلروتینیایی و در سال 1938 بیماری از پا افتادگی کاهو ناشی از Sclerotinia sclerotiorum را از ویرجینیا گزارش نمود
در سال 1942 اولین گزارش از بروز و مشاهده بیماری کپک سفید اسکلروتینیایی از ایالات متحده آمریکا بر روی محصول سویا گزارش شد - نجفی، . - 1383 در ایران قارچ Sclerotinia sclerotiorum اولین بار در مزارع کاهوی بین راه اندیمشک و اهواز مشاهده و جمع-آوری گردیده است
مشخص شد که Trichoderma viridae با فعالیت آنزیم گلوکاناز دیواره سلولی قارچ Sclerotinia sclerotiorum را تخریب نموده و باعث کنترل بیماری می شوند - Jones et al., . - 1974 اولین تلاش علمی در جهت کنترل بیولوژیکی عوامل بیماریزای خاکزاد براساس روش های جدید و شناخته شده علمی توسط هارتلی به عمل آمد که برای کنترل پوسیدگیهای سفید ریشه درختان جنگلی از آنتاگونیستهای مهم قارچی نظیر Peniophora sp. بهره گرفته است
چندین گونه جنس Trichoderma با پتانسیل عالی درکنترل قارچهای بیماریزای خاکزاد شناسایی شدهاند
آیرز و آدامز - Ayres and Adams, 1979 - با افزودن قارچ آنتاگونیستی Sporidesmium sclerotivorum با خاصیت میکوپارازیتیسم بسیار قوی به محیط خاک طبیعی توانستند قارچ Sclerotinia sclerotiorum را به صورت بیولوژیکی کنترل نمایند. در گزارشی دیگر از همین محققین در سال 1982 معلوم شد که اضافه نمودن مایکوپارازیت مزبور به خاک حتی برای یک نوبت توانسته است به میزان موثری علیه اسکلروت قارچ Sclerotinia sclerotiorumعمل نموده و تا مدتها جمعیت اسکلروتها و در نتیجه جمعیت پاتوژن را به خوبی در سطح پایینی نگه دارد
آنتاگونیست قارچی C. minitans همچنین برای کنترل بیولوژیکی قارچهای Sclerotinia sclerotiorum و Sclerotinia minor برروی محصولات مختلف اعم از آفتابگردان، گلرنگ، بادام زمینی، سویا، سیب زمینی، کاهو، لوبیا، با فرمولاسیون گرانول قابل انتشار در آب و نیز به صورت محلول پاشی نتایج رضایتبخشی را به دنبال داشته است.
فرناندو و همکاران - Fernando et al., 2006 - گزارش نمودند که کنترل پوسیدگی ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum در سطح مزارع کلزا از طریق محلول پاشی در سطح گلبرگها توسط باکتریهای Bacillus sp. و Pseudomonas spp. موفقیتآمیز بوده است. هوآنگ و همکاران - Huang et al ., 2000 - طی سالهای 1992-1994 ، برای بیوکنترل بیماری کپک سفید در مزارع لوبیا با عامل Sclerotinia scleroriorum از سوسپانسیون اسپور چهار قارچ Coniothyrium minitans، Trichoderma roseum، Trichoderma virens و Epicoccum purpurascens در زمان گلدهی استفاده کردند و همه آنها به طور معنیداری شیوع بیماری را کنترل کردند.
نجفی و همکاران - 1388 - در قالب طرح پژوهشی گزارش نمودند که جدایه - Tr-6a - و تریکودرمین - بی از کارآیی متوسطی در کنترل بیماری پوسیدگی یقه توتون در سطح خزانه نشاها برخوردارند. نظر به اینکه کنترل بیولوژیک از نقطه نظر مسائل زیست محیطی روشی سالم و طبیعی می باشد، موضوع تحقیق مذکور کنترل بیولوژیکی Sclerotinia sclerotiorum عامل بیماری پوسیدگی یقه توتون با استفاده از قارچهای . Aureobasidium sp در آزمایشگاه انتخاب شد. امید است نتایج این تحقیق بتواند در کنترل بیولوژیکی قارچ S. sclerotiorum عامل بیماری پوسیدگی یقه توتون، در قالب یک مدیریت تلفیقی موفق و مفید واقع شود.
روش تحقیق
این پژوهش در استان گیلان و در سال ×1394الی ×1395انجام پذیرفت. جمعآوری نمونهها بهصورت تصادفی از خزانههای توتون استان گیلان انجام گرفت. نمونههای جمعآوری شده از اندامهای آلوده گیاهی به طور جداگانه در کیسههای پلاستیکی قرار داده شدند و با چسباندن برچسب روی کیسهها، محل و تاریخ جمع آوری آنها مشخص گردید. سپس به آزمایشگاه منتقل شده و در حرارت 4-5 درجه سانتیگراد در یخچال نگهداری شدند.
برای کشت، خالصسازی و نگهداری جدایههای قارچی از محیطهای کشت PDA - سیب زمینی، دکستروز، آگار - و آب؛ آگار - بسته به نوع قارچ جدا شده - استفاده گردید. از حد فاصل بین بافت آلوده و سالم برگهای بیمار برشهایی به اندازه 0/5-1 سانتیمتر تهیه گردید.
سپس این برشها با کلراکس ًٌ% - محصول تجارتی هیپوکلریت سدیم×ِ درصد - به مدت×ًَ ثانیه تا یک دقیقه ضدعفونی سطحی گردیده و پس از شستوشو با آب مقطر استریل به مدت×ًَ ثانیه، این برشها روی تشتکهای پتری استریل حاوی PDA در زیر هود استریل قرار داده شدند - صفری مطلق،×ٌََُ - . پس از نگهداری تشتکهای پتری در انکوباتور با دمای×ٍّ درجه سانتیگراد به مدت 2-3 روز، جداسازی کلنیهای قارچی انجام گرفت و تکهای از هر کلنی در شرایط استریل به وسیله سوزن انتقال استریل به تشتک پتری دیگری حاوی PDA انتقال یافت.
پس از انتقال مجدد به انکوباتور و نگهداری به مدت 2-3 روز، به دلیل آنکه بسیاری از قارچها روی محیط کشت PDA خوب اسپور نمیدادند، قطعهای از کلنی قارچی به محیط کشت آب-آگار 1/5 درصد انتقال یافت و پس از 2-3 هفته - بسته به نوع قارچ - و تولید اسپور، عملیات خالصسازی قارچ با روش تکاسپور کردن انجام گرفت، بدین معنی که با استفاده از 4 لوله آزمایش و روش آزمایش سری رقتها، در نهایت جدایه تک اسپور به دست آمد
