بخشی از مقاله
چکیده
ضرورت توجه به کیفیت وکارآمدی آموزش و بهره وری حاصل از آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا به عینه دریافت شده است که ارتقای کیفی عملکرد کارکنان، عامل اصلی ماندن در صحنه رقابت و توسعه سازمانی می باشد. در حال حاضر استمرار در کیفیت و کارآمدی آموزش تبدیل به یکی مسائل مهم واحدهای آموزشی به ویژه در سازمانهای صنعتی گردیده است.
کیفیت مفهوم وسیعی دارد که تمام بخشهای مختلف سازمان به آن متعهد هستند و هدف آن افزایش کارآمدی مجموعه سازمان است، به طوری که مانع پدید آمدن عوامل مخل کیفیت شود و هدف نهایی آن مطابقت کامل با مشخصات مورد نیاز مشتری با حداقل هزینه برای سازمان است که به افزایش قابلیت رقابت منجر می شود. کیفیت بخشی در فرایند آموزش باعث کارآمدی آن میگردد در این مقاله به بررسی کیفیت آموزش و برخی از مدلها و مؤلفه های بهبود کیفیت آموزش پرداخته شده است.
برنامه بهبود کیفیت آموزش - AQIP -
برنامه بهبود کیفیت آموزش - AQIP - برنامه ای است که با اعتبار سنجی مراکز آموزش از بهبودمستمرعملکرد آنان حمایت می کند. این برنامه در سال 1999 توسط کمیسیون یادگیری در سطح عالی ارائه شده و بخشی از انجمن مرکزی شمال است. برنامه مذکور تا مدتی پیش به صورت یک پروژه بود ولی به تازگی توسط هیأت امناء انجمن مرکزی شمال تأیید شده و به صورت یک برنامه در آمده است
برنامه - - AQIP بر اساس چندین پروژه که از بهبود کیفیت حمایت کرده اندتشکیل شده است:
الف- مدیریت کیفیت جامع
ب- شش سیگما-
ج- ایزو 2001/9000 آموزش و کار آموزی
د- جایزه ملی کیفیت مالکوم بالدریج
ه- برنامه پاداش کیفیت منطقه ای
ه- شبکه بهبودمستمر کیفیت
مدیریت کیفیت جامع 1 - TQM -
مدیریت کیفیت جامع فنی است برای مشارکت تک تک کارمندان و مدیران سازمان در امور مربوط به سازمان. این فن تغییری در فرهنگ سازمان و حتی مشتریان ایجاد می کند که اهداف ، آرمانها، طرز فکر و رویه های موجود در آن سازمان را در بر می گیرد. تأکید عمده جنبش مدیریت کیفیت بر این است که هر کارمندی و مدیری پاسخگوی بهبود مداوم کیفیت خدمات و محصولات شرکت باشد تا خواسته های مشریان تامین شود
بهبود کیفیت در جهان با کوشش های اولیه افرادی مانند شوارتز، دمینگ،جوران، کرازبی، بام، ایشیکاوا، شیبا، اکلند، شینگو، تاگوچی، فلود، راپدهی، از اواسط قرن بیستم شروع شده است. راهبرد آنان انتقال از بازرسی محصول ساخته شده به منظور کشف عیب، به پیشگیری از عیب بود. این راهبرد نوین، هزینه و ضایعات ناشی از دوباره کاری روی محصول معیوب را تشخیص داده و به نیاز بهبود فرایندهای بنیادی به کار گرفته شده در سازمان تأکید دارد
این روش درباره فراهم آوردن خواسته های مشتری و درباره اینکه آنها چه می خواهند، چه موقع و چگونه می خواهند، می باشد. آن شامل تحر کاتی می باشد که با تغییر انتظارات و مدلهای طراحی محصولات و خدمات تغییر می یابد. تنها خشنودی مشتریان سبب می گردد تا آنها باز گردند و ضمناً مبلّغخوبی نیز باشند. یافته ها وانتظارات مشتریان در رده مسائل کوتاه مدت و بی ثبات شناسایی شده و بنابراین سازمانها باید روشهایی را برای نگهداری خود در کنار مشتریان بیابند تا بتوانند پاسخگوی تغییرات، سلیقه ها و نیازها و خواسته های آنان باشند
مفهوم کیفیت
»در لغت نامه دهخدا واژه کیفیت به معنای»چگونگی و حالت و وضعی که در چیزی حاصل آید« تعریف شده است. در لغت نامه معین کیفیت »چگونگی« معنا شده است که در مقابل کمیت به معنای »چندی و مقدار« آورده شده است. و در لغت نامه روبرت کیفیت - 1کوالیتی - از ریشه - 2کوالیتیت - یا - کوالیتیز - 3 از ریشه لاتین بر مبنای ریشه یونانی - پویوتیز - 4از ریشه - پویوز - 5 به معنایی یکی از مقوله های هستی - اِترِ - 6 که همانا نحوه بودن است معنا شده است«
مدیریت کیفیت جامع
کاتلر7مفهوم مدیریت کیفیت جامع رابه رویکردی اطلاق می کند که برای بهبود مداوم کیفیت فرآیندها، تولیدات و خدمات سازمان به کار می رود. به زعم تابین8مدیریت کیفیت جامع تلاشی همه جانبه برای فراهم کردن مزایای رقابتی از طریق بهبود تمام وجوه فرآیندهای سازمانی است
مدیریت کیفیت جامع آموزش
»مدیریت کیفیت جامع آموزش را می توان اقدامی هوشمند، آرام و مستمر که در تأمین اهداف و استراتژیهای آموزشی تأثیر»هم افزایی« دارد، تعریف کرد. این اقدام به رضایت فراگیران و اثر بخشی آموزشها منجر می شود - «
الگوی کاربردی TQM در سازمانهای آموزشی
» بونسلینگ« در کتاب خود با عنوان »انقلاب کیفیت در آموزش« چهارچوبی را با قواعد و اصول کاربرد TQMدر نظام های آموزشی مطرح نموده است و آنرا برای اجرا در نظام های تعلیم وتربیت تنظیم کرده است و این قواعد را در 4 ستون مدیریت کیفیت فراگیر تقسیم کرده است:
-1 ارتباط بر اساس تشریک مساعی:
بر اساس این اصل در نظام تربیتی هر فردی، هم مشتری و هم تهیه کننده محصول است. این امر بر این نکته تأکید دارد که کار ،یک فعّالیت طبیعی و نظامدار است که همه در آن درگیر هستند. به بیان دیگر کار گروهی و همکاری یک اصل ضروری در این نظام به شمار می رود.
-2 اصلاح مداوم و ارزیابی خود:
بر این اساس نظام مدیریت کیفیت فراگیر در تعلیم و تربیت مستلزم ارائه اطلاعات به کارکنان به منظور اصلاح مداوم شخصی و جمعی می باشد. در نظام آموزشی سنتی که محیط آموزش بر پایه آموزه های مدیریت علمی اداره می شود، کنترل مشاهده و سرپرستی مستقیم و بوجود آوردن ترس، تهدید و ارعاب به عنوان تنهارویکردی جهت حل مشکلات قلمداد می شود. اما در سازمانهای امروزی ارزیابی فرد از خود به عنوان بخشی از فرایند اصلاح مداوم فرض می شود.
-3 وجود یک فرآیند نظام دار:
بر اساس این اصل کلیه ی فراگیران و معلمان و حتّی مدیران بخشی از نظام آموزشی محسوب می شوند که برای تحقق اهداف مشترکی با هم کار می کنند.
-4 اصل رهبری در مدیرت کیفیت جامع - فراگیر - در نظام آموزشی، قابلیت پاسخگویی سطوح بالای مدیریت است
الزامات یا نیازهای قبل از اجرای مدیریت کیفیت جامع
پیش از اجرای مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزشی کارکنان لازم است موارد زیر در نظر گرفته شوند: -1 مدیر آموزشی باید کیفی سازی را به عنوان هدف اصلی خود قرار دهد و مسئولیت آنرا بپذیرد.
-2 مدیریت باید بر چالشهای پیشرو که اغلب موانع مدیریتی است، غلبه کند.
-3 باید درک کرد که کیفی سازی دورهها فقط به مشارکت اعضای نظام آموزشی بستگی ندارد، بلکه حضور کلیه عوامل ذی ربط و ذی نفع در فرآیند کیفی سازی الزامی است.
-4 برای استقرار کیفیت در آموزش نیاز است تا منابعی همچون زمان، سرمایه و نیروی انسانی در یک تلاش بلند مدت استفاده شوند.
-5 مدیریت کیفیت جامع نیازمند تغییر فرهنگی است
