بخشی از مقاله
چکیده
آفلاتوکسین ها متابولیت هاي ثانویه با وزن مولکولی پایین و داراي خواص سمی هستند . که توسط قارچ هاي رشته اي به ویژه آسپرژیلوس فلاووس، آسپرژیلوس پارازتیکوس و آسپرژیلوس نومیوس تولید می شوند و توزیع گسترده اي در مواد غذایی دارند.سمی ترین آفلاتوکسین شناخته شده آفلاتوکسین B1 می باشد که پس از بلع خوراك آلوده به آن توسط حیوانات اهلی مانند گاوها ، در کبد به آفلاتوکسین M1 تبدیل می شود.
آفلاتوکسین M1 یک متابولیت هیدروکسیله است و وارد بافت ها ، مایعات بیولوژیکی و شیر حیوانات می شود. از این نظر کاهش آلودگی آفلاتوکسین در شیر نقش مهمی در سلامت آن ها دارد. آفلاتوکسین ها داراي اثرات کاهش ایمنی ، جهش زایی، ناقص الخلقه زایی، و سرطان زایی هستند. به همین دلیل می توانند نگرانی اصلی سلامت عمومی باشند. روش هاي مختلف فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی براي از بین بردن آلودگی و کنترل آلودگی مواد غذایی به آفلاتوکسین ها شناخته شده است.
در حالت ایده آل بهترین راه ، جلوگیري از آلودگی زنجیره غذایی توسط آفلاتوکسین با بهبود فعالیت هاي کشاورزي و کنترل شرایط ذخیره سازي محصولات است. با این حال ، وجود موانعی در جلوگیري از آلودگی، به دلیل خاصیت پایداري آفلاتوکسین در شرایط فرآوري مواد غذایی منجر به تحقیق در روش هاي ضدعفونی براي محصولات غذایی شده است، که می توانند بی خطر، مؤثر ، سازگار با محیط زیست و مقرون به صرفه باشند. شایع ترین روش در صنعت تغذیه، گنجاندن مواد جاذب در خوراك است که به طور مؤثر باعث جذب سموم در دستگاه گوارش می شوند. از روش هاي دیگر افزودن آنزیم ها یا میکروارگانیسم ها ي قادر به سم زدایی در مواد غذایی است.
مقدمه
مایکوتوکسین ها متابولیت هاي ثانویه سمی با مولکول هاي کوچک و پایدار هستند که به طور طبیعی توسط قارچ ها - آسپرژیلوس، فوزاریوم، پنیسیلیوم - تولید و به سختی زدوده می شوند. که ممکن است محصولات کشاورزي را زمانی که شرایط محیطی براي رشد قارچ ها مساعد باشد، آلوده کنند. مایکوتوکسین ها می توانند در دامنه اي از حبوبات،بادام زمینی ها، ادویه جات ، میوه ها و سبزیجات ، خوراك حیوانات، گوشت، شیر، تخم مرغ و بسیاري از محصولات مشتق شده دیگر یافت می شوند.
به طور عمد 3 امکان براي رفع اثرات مضر آلودگی غذا و خوراك توسط آفلاتوکسین ها وجود دارد:
-1 جلوگیري از آلودگی
-2 رفع آلودگی از غذاها و خوراك حاوي آفلاتوکسین
-3 مهار جذب آفلاتوکسین غذاهاي مصرفی در دستگاه گوارش آفلاتوکسین ها گروهی از ترکیبات با ساختمان سمی هستند که توسط زنجیره هاي معینی از قارچ هاي آسپرژیلوس فلاووس، آسپرژیلوس پارازتیکوس و آسپرژیلوس نومینوس تولید کنند.
آسپرژیلوس ها اثرات حاد، تحت حاد و مزمن مثل سرطان کبد، هپاتیت مزمن، یرقان ، بزرگی کبد و سیروز کبد در انسان دارند و باعث کاهش بازده شیر، مصرغ خوراك و عملکرد هاي کلی می شوند. آسپرژیلوس پارازتیکوس چهار آفلاتوکسین عمده شامل آفلاتوکسین B1 ، آفلاتوکسین B2، آفلاتوکسین G1 و آفلاتوکسین G2 تولید می کند.که آفلاتوکسین B1 سمی ترین آن ها می باشد.آفلاتوکسین M2 و آفلاتوکسین M4 نیز شناخته شده اند،اما تحقیقات کم تري در رابطه با این در نوع آفلاتوکسین وجود دارد.
بخش عمده اي از آفلاتوکسین B1 در شکمبه گاوهاي شیري بازجذب شده و در کبد به آفلاتوکسین M1 متابولیزه می شود که مهم ترین جنبه صدمه آلودگی آفلاتوکسین B1 می باشد.در حدود 0.3 تا 6.2 درصد از آفلاتوکسین B1 در بدن حیوان تبدیل به آفلاتوکسین M1 می شود. تبدیل آفلاتوکسین B1 به آفلاتوکسین M1 طی واکنش هیدروکسیلاسیون انجام می شود.
آفلاتوکسین M1 نسبتا پایدار بوده و بعد از گردش در خون در شیر، ادرار و صفرا ترشح می شود. ترشح در شیر می تواند از حیوانی به حیوان دیگر و از روزي به روز دیگر متفاوت باشد.
حضور آفلاتوکسین M1 در شیر به طور طبیعی ناپایدار بوده و می تواند پس از 12 تا 24 ساعت در شیر ردیابی شود و در طی 2 روز پس از مصرف محصول آلوده به میزان حداکثر برسد. با توجه به مصرف زیاد شیر و محصولات شیري می تواند تهدیدي براي سلامتی مصرف کننده باشد.
میزان مجاز آفلاتوکسین در شیر در کشور هاي مختلف متفاوت است. آلودگی با آفلاتوکسین می تواند در خوراك رایج حیوانات مثل ذرت، پنبه دانه و بادام زمینی اتفاق افتد. این آلودگی می تواند در تمام مراحل شامل رشد گیاه، ذخیره سازي و هنگام تغذیه در صورت مناسب بودن شرایط براي رشد قارچ رخ دهد. بیش ترین حد مجاز آفلاتوکسین مصرفی در خوراك گاوهاي شیري 20 ppb است . و میزان آن در شیر مصرفی انسان نبایستی بیش از 0/5 ppb باشد.
به علت فعالیت هاي مسمومیت کبدي و سرطان زایی آفلاتوکسین M1 ، سازمان سلامت جهانی آن را به عنوان گروه 1 سرطان زا طبقه بندي می کند. فروپاشی آفلاتوکسین در 3 روش اصلی اتفاق می افتد: روش هاي فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی.
بسیاري از راه کارها شامل کنترل بیولوژیک، کنترل آفات وغیره موجب مدیریت آفلاتوکسین در محثولات می شود.کنترل آفلاتوکسین در محصولات شامل دو مرحله پیش از برداشت و پس از برداشت می باشد. سم زدایی شیمیایی آفلاتوکسین ها شامل اسید، قلیا، بی سولفیت ، هیپوکلریت، آمونیاك و ازون می باشد.
کنترل بیولوژیکی نیز از راه کار هاي شناخته شده کاهش آفلاتوکسین ها در محصولات می باشد. استفاده از مواد جاذب نیز از روش هاي رایج است. مواد جاذب موادي قادر به اتصال به سطح سایر مواد بدون انجام واکنش شیمیایی هستند. افزودنی هاي جاذب بایستی در دستگاه معدي روده اي به آفلاتوکسین ها متصل شده و جذب آفلاتوکسین ها را توسط حیوان کاهش دهند.
روش هاي مختلف کنترل آفلاتوکسین ها
قارچ ها می توانند هنگام پرورش یا ذخیره گیاهان توسعه یابند. بر اساس شرایط محیطی برخی از این قارچ ها ممکن است آفلاتوکسین تولید کنند که منجر به نتایچ آسیب زننده به مصرف کننده خواهد شد. آلودگی بنابراین نخستین راهکار باید تلاش براي حذف آفلاتوکسین با کاهش تکثیر قارچ در طی پرورش و ذخیره گیاهان باشد. بنابراین کنترل آفلاتوکسین ها در محصولات شامل دو مرحله پیش از برداشت و پس از برداشت می باشد.
در قدم اول اسفتاده از تکنیک هاي پرورش مناسب می تواند ریسک آلودگی قارچی را کاهش دهد. براي مثال زدودن مواد زاید کشاورزي در جلوگیري از آلودگی گیاهان موثر است.
