بخشی از مقاله
چکیده
وقتی به نسخ حکمای طب سنتی قدیم نظر می افکنیم دارویی با نامی آشنا یعنی کاسنی زیاد به چشم می خورد که به دلیل کم عارضه بودن واثر روی اعضاء مسئول در تولید مواد مورد نیاز برای حیات می باشد. بر این اساس مروری بر خواص آن در کتب طب سنتی می تواند روزنه هایی در درمان بسیاری از بیماری ها بگشاید.
کاسنی با نام علمی cichorium intybus همان کاسنی بستانی است و نوعی که زیاد مورد غفلت واقع می شود کاسنی برّی یا گل قاصد است با نام علمی - taraxium - dandelion خاصیت مهم کاسنی را می توان در سه کلمه خلاصه کرد: تفتیح ,تقویت و تبرید.
مهمترین خاصیت کاسنی، تفتیح یا باز کردن انسداد در کبد وکیسه صفرا است به خصوص درنوع مورد غفلت واقع شده آن یعنیکاسنی برّی یا گل قاصد .یک سری داروها مثل رازیانه وکشوث این خاصیت را تقویت می کنند. دومین خاصیت آن تقویت قلب ومعده گرم وتقویت کبد است که شاید بسیاری از کاربردهایی که در طب جدید برای کاسنی وجود دارد از این خواص گرفته شده است. - ضد دیابت -ضد سموم -
سومین خاصیت کاسنی برّی است که موجب قابلیت های مختلف می شود - 1: تب بر -2 هر جا افزایش خلط گرم مثل صفرا داریم باعث تسکین آن می شود - دفع صفرا در طب جدید برای آن ذکر شده - -3. هرجا نیاز به تسکین حرارت داشتیم مثل سوختگی و التهاب وانواع ورمها -4 تسکین درد به دلیل خاصیت قبض موجود در گیاه با توجه به اینکه این داروبسیار کم عارضه است واز طرفی باعث تقویت سه عضومهم بدن از جمله قلب وکبد ومعده میشود - چون منشا اکثر بیماریها درطب سنتی از بدی هضم است ومیدانیم عمده هضم در معده وکبد صورت میگیرد و می توان به وسیله آن بسیاری از امراض را درمان نمود. -
مقدمه
نام بسیاری از گیاهان دارویی آن قدر برایمان آشناست که اهمیت واقعی آن ها را تحت الشعاع قرار داده است. پیشرفت دانش بشری و فاصله گرفتن از درمان با گیاهان دارویی باعث شده به جای آن که با دید علمی مورد استفاده قرار گیرند فقط بر اساس توصیه اطرافیان و به طور عامیانه در کنار داروی های شیمیایی مصرف شوند، غافل از آن که در کتب قدما درباره ی خواص آن ها به طور مفصل و ریزبینانه صحبت شده است و طریقه ی درست مصرف آن ها که خود کلید گشایش خواص شگرفشان می باشد، بیان شده است.
چه بسا مقدار زیادی از این داروها با روش غلط مصرف می شود و نه تنها نتیجه ای حاصل نمی شود بلکه به خاطر مصرف زیاد، عارضه نیز ایجاد می گردد. در حالی که شیوه ی صحیح مقدار کم آن طبق نظر حکما نتیجه بخش باشد کاسنی از جمله گیاهانی است که نفوذی عمیق در فرهنگ و گذشته ی ایرانیان دارد و کمتر خانواده ای است که نام آن را نشنیده باشد و یا به کار نبرده باشد اما در وجود آن حقایقی است که مورد غلفت واقع شده است. در این مقاله کاسنی را از نظر حکمای طب سنتی ایرانی مورد بررسی قرار می دهیم و به معرفی طریقه ی صحیح مصرف و آثار آن می پردازیم.
بحث و بررسی
کاسنی، گیاهی علفی است که در تمام ایران وجود دارد. از خانواده ی بزرگ کاسنی Compositae است. دو نوع اصلی دارد. یک نوع آن، کاسنی بستانی است که گل های آبی آسمانی دارد و همان کاسنی است که به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرد. نوع دوم آن، کاسنی بری است که گل های زرد رنگی دارد و همان گل قاصد است که مورد غفلت واقع شده و در بسیاری از خواص، مؤثر تر از کاسنی بستانی است. گل های قاصدی که در طبیعت مشاهده می کنیم و در فضا پراکنده می شوند، میوه ی گیاه کاسنی بری هستند. در طب سنتی هم از گل کاسنی، هم از تخم آن و هم از ریشه ی آن استفاده می شود که ریشه ی آن مغذی تر از گل و ساقه و گل و ساقه ی آن مغذی تر از تخم کاسنی می باشد.
-1کاسنی در طب سنتی
همه ی انواع کاسنی دارای مزه ای تلخ هستند. هر چه تلخ تر باشد خاصیت دارویی آن در باز کردن انسداد ها بیشتر است. اگر کاسنی را بشوییم، تلخی آن کم می شود و خاصیت بازکنندگی انسداد را از دست می دهد. به همین دلیل در حدیث، از شستن کاسنی نهی شده است. زیرا اجزائی از کاسنی که خاصیت تفتیح و کشانیدگی دارند و مثل غبار هستند، با شستن از بین می روند. بهترین روش گرفتن عصاره ی کاسنی این است که عصاره ی آن را بدون این که حرارت دهند، بگیرند و روی کاسنی کمی سرکه بریزند تا راحت تر عصاره ی آن خارج شود زیرا با حرارت دادن هم این جزء غبار مانند کاسنی که دارای خواص مهم آن است در اثر عمل تصعید خارج می شود. علاوه بر این طعم قبض هم در آن نهفته است که هر چه این قبض بیشتر باشد قدرت تقویت کنندگی آن بیشتر است.
وقتی ساقه ی کاسنی را می شکنیم، از آن شیرابه ای بیرون می آید که طبیعتی گرم دارد و دارای خواص منحصر به فرد است و این شیرابه در گل قاصد بیشتر است.
کاسنی خاصیت تغذیه هم دارد - مانند کاهو ولی ارزش غذایی آن از کاهو کمتر است - . طبیعت کاسنی نزدیک اعتدال است. نوع بری آن - گل قاصدک - سرد و خشک است و نوع بستانی آن که بی مزه است، معتدل در کیفیات چهارگانه است ولی اگر تلخ باشد میل به گرمی دارد و اگر در زمستان بروید، میل به سردی و تری دارد.
