بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله با توجه به ویزگیهای اقلیمی منطقه کندوان و نیز ویژگیهای فرهنگی ساکنان بومی روستا به بررسی همسازی نوع معماری موجود در روستای صخره ای کندوان با تنوع اقلیمی و فرهنگی و مذهبی ساکنان آن پرداخته شده است.روش تحقیق از نوع تحلیلی - توصیفی ا ست . در جمع آوری داده ها از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است .تلاش این تحقیق بر اساس رسیدن به یک پاسخ مناسب بر این دو سئوال می باشد که -1 آیا بین اقلیم منطقه کندوان و نوع معماری صخره ای روستای کندوان ارتباط معنا داری وجود دارد یا خیر ؟
-2 آیا با ویژگهای فرهنگی و اجتماعی ساکنان بومی روستا با نوع معماری صخره ای روستای کندوان ارتباطی معنا داری وجود دارد یا خیر ؟ شاخصهای تحقیق شامل متغیر های اقلیمی شامل ارتفاع از سطح دریا ، عرض جغرافیایی ، دمای هوا ، رطوبت ، باد، جهت تابش نور خورشید و غیره می باشد و نیز شاخص فرهنگی آن متغیرهای مذهبی و قومی را در بر گرفته است.که در پایان با اثبات این فرضیه که با نوع اقلیم منطقه و ساختار مذهبی و فرهنگی ساکنان روستا در ایجاد معماری صخره ای رابطه تنگاتنگی موجود بوده است به لزوم توجه هر چه بیشتر به حفظ این معماری منحصر به فرد و گریز از هر نوع بی برنامه گی در ارتباط با نوع معماری معاصر آن تاکید شده است.
بیان مسئله
تفاوت وترکیب گوناگون عوامل اقلیمی که خود ناشی از تفاوت موقعیت جغرافیای مناطق مختلف است، حوزه های اقلیمی متفاوتی در جه ان پدید آورده که هریک ویژگی های خاصی دارد محیط زیست ، شهرها وحتی بناهای مربوط به این حوزه های اقلیمی، ویژگیهای خاصی متناسب با شرایط اقلیمی خود به دست آوردندو این با در نظر گرفتن ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی ساکنان مناطق مختلف در استفاده از نوع مصالح و مواد ساختمانی و ایجاد یک نوع معماری خاص منطبق با شرایط موجود میتواند به هرچه منحصر به فرد بودن منطقه از این لحاظ منجر شود.
معماری صخره ای
"انسان دوران کهن با کندن صخره های طبیعی در دامنه کوه ها و ایجاد حفره ها از یک فضای کوچک محدود به تدریج به فضای بزرگی می رسد و از آن به عنوان خانه یا آرامگاه استفاده می کند . این مبارزه انسان با صخره های سنگی را معماری صخره ای و یا دخمه ای می نامند . به عبارتی معماری صخره ای از مصالح آزاد و معمولی ساختمان به وجود نمی آید بلکه در صخره های طبیعی ایجاد می شود "
عکس شماره -1 نمایی از معماری صخره ای روستای کندوان
این نوع معماری که در صخره های طبیعی ایجاد می شده، علاوه بر ایجاد فضا برای سکونت بشر ،نقش مذهبی و آیینی مرتبط با آداب و رسوم گذشتگان را نیز داشته است. از دیگر موارد کاربرد این نوع معماری می توان به نقش دفاعی و استحکامی این بناها اشاره کرد .
-1 بناهایی که به کلی آزاد شده اند . - در این نوع معماری - ابتدا قسمتی از کوهی را بریده و مجزا کرده و در درون آن فضاهای متعددی ایجاد نموده اند. در این بناها می توان پنجره و نورگیر نیز تعبیه نمود و نمای خارجی آنها را می توان حجاری کرد مانند بسیاری از معابد هندی و یا قبور نزدیک بیت المقدس .
-2 بناهایی که - به طور کامل - در درون کوه کنده شده اند . در این نوع، فقط فضای داخلی صخره مطرح است و بنا هیچگونه نما و پنجره ای نمی تواند داشته باشد"
رابطه معماری با اقلیم
از روزی که بشر پا برکره خاکی نهاد بطور اجتناب ناپذیری تحت تاثیر اقلیم بوده امروزه نیز با پیشرفتهای تمدن بشری لزوم مطالعه تاثیرات اقلیم بر روی زندگیومعیشت بشر بسیار احساس می شود که این ضرورت، باعث بوجود آمدن اقلیم شناسی و اقلیم شناسی کاربردی بصورت یک رشته علمی بسیار مهم شده است .
اقلیم شناسی معماری
امروزه اهمیت و ضرورت توجه به شرایط اقلیمی در طراحی و ساخت همه ساختمانها بویژه ساختمانهایی که بطور مستقیم مورد استفاده انسان و موجودات زنده قرار می گیرند از دو نظر حائز اهمیت می باشد. از یک سو ساختمانهای هماهنگ با اقلیم و یا ساختمانهای با طراحی اقلیمی از نظر آسایش حرارتی انسان کیفیت بهتری دارند شرایط محیطی اینگونه ساختمانها بهتر است و تنوع و تغییر روزانه و فصلی نور حرارت و جریان هوا در این ساختمانها فضاهای متنوع و دلپذیری ایجاد میکند از سوی دیگر هماهنگی ساختمان با شرایط اقلیمی موجب صرفه جوئی در مصرف انرژی مورد نیاز برای کنترل شرایط محیطی اینگونه ساختمانها میشود. در برخی اقلیمها میتوان شرایط داخلی ساختمانهای هماهنگ با اقلیم را در تمام طول سال بطور طبیعی و بدون نیاز به سیستم های مکانیکی حرارتی در حد آسایش انسان تنظیم کرد. برای دستیابی به شرایط آسایش بکارگیری راههای تامین آسایش در ساختمانها مهمترین عامل می باشد .برای تداوم مبارزه با محیط در احداث ساختمانها شرایط و مواردی باید رعایت شوند.
1. طراحی ساختمان متناسب با محیط
2. انتخاب مصالح و مواد متناسب با محیط
ساخت و ساز باید متناسب و متاثر از اقلیم مناطق مختلف و با توجه به معماری سنتی منطقه باشد. لذا اقلیم شناسان باید با شناخت هر چه بیشتر و بهتر اقلیم رهنمودهای مناسب برای آسایش را در ساختمانها و محیطهای طبیعی زندگی ارائه دهند . باید با شناخت هر چه گسترده تر خصوصیات معماری گذشته و رابطه آنها با شرایط اقلیمی حاکم طراحی نو ارائه داده شود و وضع موجود را با توجه به گذشته و حال و آینده به شکل مطلوب سازماندهی کرد. در طراحی ساختمانهای شهری، روستائی و صنعتی باید آب و هوای محل بطورکامل مورد نظر باشد و نسبت به عرض های جغرافیایی و وضع توپوگرافی سمت شیب زمین در جهات جغرافیایی و مقدار دریافت انرژی خورشیدی در فصل تابستان و سرمای زمستان طراحی مناسب ارائه شود - کسمائی، . - 1369
عناصر اقلیمی تاثیر گذار در معماری
تابش خورشیدی درجه حرارت رطوبت هوا باد بارندگی
اهمیت وضرورت موضوع تحقیق
با توجه به اهمیت بی بدیل روستای کندوان از لحاظ وجود سکونتگاههای طبیعی و کنده شده در دل کوه و معماری به اصطلاح صخره ای آن در جهان و با توجه ویژه بر این نکته که روستای کندوان تنها روستای سرزنده و پویا ودارای سکونت در نوع خود هست به نظر میرسد تحقیق و بررسی و کنکاش در این مورد که آیا ارتباط معنا داری بین نوع اقلیم منطقه و نوع فرهنگ ساکنان روستا در ایجاد این نوع معماری بوده است یا خیر و آیا ممکن است تنها یک نوع معماری تصادفی در طول تاریخ بوده باشد ضروری به نظر میرسد.
