بخشی از مقاله
چکیده:
کود آبیاری عبارتست از کاربرد کودهای تجاری و شیمیایی, اصلاح کنندههای خاک یا آبهای احیاء شده از فرآوری صنایع غذایی و تصفیه فاضلاب همراه آب آبیاری میباشد. به حداقل رساندن آبشویی کودها مخصوصاًٌ کودهای ازته فراتر از عمق ریشه گیاه و دستیابی به عملکرد حداکثر نباتات با مدیریت صحیح غلظتهای کود و مقادیر متناسب آب آبیاری مطابق با نیاز گیاه از اهداف هر سیستم کود آبیاری میباشد.
فن آوری کود آبیاری در خلال 15 سال گذشته پیشرفت بسیاری نموده است که بیشتر این پیشرفتها مرهون بازده بالای سیستمهای آبیاری تحت فشار مثل قطرهای و بارانی بوده است. با توسعه سیستمهای قطرهای به صورت همزمان سیستمهای کود آبیاری نیز مد نظر بوده است. همچنین پیش بینی میشود در مقایسه با سیستمهای کم بازده و غیر یکنواختی مثل سیستمهای غرقابی و نواری, سیستمهای آبیاری تحت فشار مورد توجه بیشتری قرار گیرند.
کود آبیاری موثر و کارا مستلزم دانستن خصوصیات گیاه از قبیل میزان مواد غذایی روزانه مورد نیاز گیاه و عمق توسعه ریشه در خاک, خصوصیات مواد غذایی از قبیل حلالیت و قابلیت تحرک مواد وشاخصهای ارزیابی کیفیت آب آبیاری از قبیل اسیدیته, میزان مواد معدنی, شوری و حلالیت مواد غذایی می باشد. در مقاله حاضر راجع به سیستم کود آبیاری به عنوان یک فن آوری قدرتمند که کارآیی بسیاری در کشاورزی مدرن دارد صحبت میشود که هم میتواند محیط زیست ما را حفظ نموده و هم بهره وری مزارع را بالا ببرد. چند مورد مطالعه کاربردی از این سیستمها نیز به عنوان نمونه ارائه خواهد گردید.
مقدمه:
در قرن اخیر مناطق فاریاب بیش از 5 برابر شده و به همان نسبت میزان مصرف آب نیز افزایش یافته است - Pereira, . - 2005 در این میان بخش کشاورزی عمدهترین مصرف کننده آب میباشد. فشار زیادی برای افزایش راندمان آبیاری به دلیل مصرف بالای آب آبیاری وجود دارد. متأسفانه به دلیل طراحی و مدیریت ضعیف مزرعه، راندمان آبیاری به کمتر از 40 درصد میرسد که این راندمان پایین منجر به تلفات نفوذ عمقی و رواناب میشود .
- Bouwer, 1994 - به عبارت دیگر روش آبیاری به عنوان عامل اصلی تلفات مواد غذایی از محیط ریشه شناخته شده است. آبیاری همراه با مصرف بالای کود و افزایش سطوح مواد غذایی در آبهای زیرزمینی و سطحی موجب آلودگی زیست محیطی زیادی شده است. راندمان مصرف آب سیستم آبیاری سطحی که در بیشتر مناطق دنیا مورد استفاده قرار میگیرد، بسیار کم است.
بطوریکه یک دوم تا یک سوم آب بکاربرده شده در بعضی موارد تلف شده که همراه با آن مقادیر قابل توجه ای مواد غذایی نیز از دسترس گیاه خارج می شوند. البته سیستمهای پیشرفته آبیاری نظیر سیستمهای تحت فشار - بارانی و قطره ای - از راندمان پتانسیل بالایی در حدود 75 الی 90 درصد در سیستمهای بارانی و 90 تا 95 درصد در سیستمهای قطرهای برخوردارند - . - Pereira and Trout, 1999 آب و مواد غذایی در این سیستمها به سهولت کنترل می شود.
امروزه به دلیل مزایای این روش نسبت به روش سنتی کاربرد ترکیبی کود و آبیاری که در اصطلاح کود آبیاری نامیده می شود، از اقدامات متعارف کشاورزی نوین می باشد. البته قابلیت اجرای کود آبیاری در مقایسه با دیگر روشهای کاربرد کود، به شرایط بیرونی نظیر نوع گیاه و خاک، روش آبیاری مورد استفاده، کیفیت آب، نوع کودهای در دسترس و اقتصاد عمومی کشاورز بستگی دارد. پیش نیاز کاربرد بهینه آب و کود، داشتن دانش جامع و کافی در هر یک از موارد ذکر شده می باشد. با استفاده از کود آبیاری هم نیازهای غذایی گیاه تأمین شده و هم تلفات کود کاهش مییابد. در این مقاله مروری بر خصوصیات متفاوت این تکنولوژی نوین داریم.
تعاریف و مزایا
کاربرد مواد غذایی در سیستمهای آبیاری که کود آبیاری نامیده می شود، ادغامی از کود دهی و آبیاری می باشد. علاوه بر تأمین به موقع مواد غذایی، کود آبیاری با حذف عملیات کود دهی، هزینههای مربوط به کود دهی دستی وهمچنین هزینههای جاری تجهیزات مزرعهای در کاربرد تقسیط کود به روش سنتی را کاهش میدهد.
از مزایای کود آبیاری نسبت به سایر روشهای سنتی میتوانیم به مواردی از قبیل کاهش فشردگی خاک به دلیل عدم ورود تجهیزات سنگین به داخل مزرعه، کاهش آسیب دیدگی گیاهان - شکستن شاخه و برگ، هرس ریشه و خمیدگی گیاهان - ناشی از کاربرد سنتی تکنیکهای شیمیایی، کاهش هزینههای کارگر، انرژی و تجهیزات برای کاربرد مواد شیمیایی، تنظیم وتأمین دقیق مواد غذایی، افزایش توزیع یکنواختی مواد غذایی بین محدوده توسعه ریشه یا نیمرخ خاک، تأمین مواد غذایی در طول فصل متناسب با نیازهای واقعی غذایی گیاه، کاربرد مواد غذایی در خاک زمانی که شرایط گیاه یا خاک مانع ورود تجهیزات سنتی به داخل مزرعه است و بهبود راندمان مصرف کود و کاهش آبشویی نیترات در زیر منطقه توسعه ریشه اشاره کرد.
تاریخچه کود آبیاری
بریان و توماس - Threadgill, 1985 - در سال 1958 اولین تحقیق را در مورد کاربرد کودهای شیمیایی با استفاده از سیستم آبیاری بارانی انجام دادند. بیش از 40 سال قبل، روشهای اصلاح شده در تکنولوژی کوددهی و تجهیزات آن گسترش پیدا کرد. پیشرفت در سیستم آبیاری و تجهیزات تزریق، پی آمد توسعه کاربرد مواد شیمیایی همراه آبیاری - کمیگیشن - 2 در خاک و یا روی برگ نظیر علف کشها، قارچ کشها، حشره کشها و نماتدکشها برای ذرت شد. - Johnson et al., 1986;
تریدگیل در سال 1985 بحثی در مورد مزایای مدیریت تولیدات گیاهی زمانی که کمیگیشن شامل کود آبیاری بطور مناسبی مورد استفاده قرار می گیرد، داشت. یک بررسی نشان داد که 84 درصد از مجموع مناطق کمیگیشن4/3 - میلیون هکتار - در آمریکا با استفاده از سیستمهای آبیاری بارانی کمیگیشن میشوند. 43 درصد 3/63 - میلیون هکتار - از مناطق تحت آبیاری بارانی و 61 درصد 0/12 - میلیون هکتار - از مناطق تحت آبیاری قطره ای در سال 1983 حداقل یکبار کمیگیشن شدند.
