بخشی از مقاله
چکیده
شهر بهاران از توابع شهرستان فلاورجان، از مجموعه ی چند روستا تشکیل شده و دارای قدمت تاریخی و فرهنگی هستند و در دوره های مختلف تاریخی مورد توجه حکومت ها بوده اند. این منطقه دارای جاذبه های گردشگری تاریخی ارزشمندی همچون کبوترخانه ها است که ناشناخته باقی مانده اند و به عنوان جلوه ای از معماری بومی این منطقه شناسایی شده اند و می توانند نقش مهمی در توسعه گردشگری آن ایفا کنند. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی در شهر بهاران صورت گرفته است.
نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که با توجه به شرایط جغرافیایی، اقلیم ویژه و همچنین کشاورزی پررونق شهر بهاران، لزوم ساخت کبوترخانههای فراوان و متنوع در مجاورت زمینهای کشاورزی امری ضروری بوده است. کبوترخانه های شهر بهاران تنوع بسیاری دارند که معرفی این سازهها در جهت حفظ میراث معماری بومی خاص این منطقه و محافظت از آنها به عنوان یک از علل توسعه گردشگری این شهرضروری است.
مقدمه
شهر بهاران همواره به عنوان یکی از قطب های مهم کشاورزی شهرستان فلاورجان مطرح بوده و به لحاظ داشتن استعداد تولیدات متنوع زراعی حائز اهمیت می باشد. اقتصاد این منطقه مبتنی بر کشاورزی بوده و مزارع حاصلخیز منطقه بهاران نیاز به کود فراوان داشته و ساخت کبوترخانههای فراوان در مجاورت مزارع برای رفع کود مورد نیاز آنها به طور گسترده ضروری بوده است. به همین دلیل تعداد زیادی کبوترخانه در پلان های متنوع در این منطقه قابل مشاهده هستند.
در میان تنوع کبوترخانهها، دوگروه کبوترخانههای تک قلو و چند قلو دراین شهر شناسایی شد که از لحاظ ساختاری و کارکردی شاخص هستند. متاسفانه تعداد زیادی از این سازه ها به دلیل عدم توجه در طول زمان تخریب شده اند. لزوم معرفی و شناخت این سازه ها و همچنین اتخاذ تدابیر کارآمد و مؤثر در جهت حفظ این آثار امری ضروری است. در این پژوهش کبوترخانه های شهر بهاران به عنوان جلوه ای از ×معماری بومی این منطقه معرفی شده است.
روش پژوهش
در پژوهش حاضر جمعآوری اطلاعات و مستندات موجود در رابطه با شهر بهاران، از طریق مطالعات کتابخانهای و تحقیقات میدانی صورت گرفته است. محور اصلی پژوهش کبوترخانه های شهر بهاران بوده و سعی بر آن است به معرفی برخی از این سازه ها پرداخته و با ارائه راهکارهای مناسب به حفظ و احیای کبوترخانه های این شهر به عنوان جلوه ای از معماری بومی منطقه دست یافت.
پیشینه پژوهش
در زمینه معرفی منطقه شهر بهاران مطالعات چندانی صورت نگرفته است. در برخی موارد همچون خانیا و همکاران - 1383 - در کنار معرفی جاذبه های گردشگری شهر فلاورجان، اشاره ای گذرا به شهر بهاران داشته اند و علیان - - 1377 به معرفی برخی از روستاهای این منطقه پرداخته است. حاجی ابوالحسنی نرگانی - - 1376 نیز به پیشینه تاریخی منطقه فلاورجان و برخی روستاهای آن اشاره دارد.
مهریار - - 1382 به واژه شناسی نام روستاهای این منطقه و قدمت تاریخی آنها اشاره کرده است. همچنین در رابطه به کبوترخانه ها مطالعاتی صورت گرفته است همچون فرهادی - 1372 - که در کتاب خود به پیشینه کبوترخانهها در متون و منابع مختلف تاریخی و ادبی پرداخته است. اما عمده مطالعات قبلی در حوزه کبوترخانههای شهر بهاران مربوط به کتاب برجهای کبوتر اصفهان اثر محمودیان و چیتساز - 1379 - بوده که به معرفی و توصیف برخی از کبوترخانههای چند قلو روستای سهلوان پرداخته که امروزه اکثر آنها ویران شدهاند.
موقعیت جغرافیایی شهر بهاران
شهر بهاران در مرکز شهرستان فلاورجان و در سمت شمال شهر کلیشاد و سودرجان و دنباله کوههای ایرانکوه تحت عنوان کوههای شغالو و گردآلو، سمت غرب ساحل زاینده رود و قسمت جنوب کوه اجگرد در شهر پیربکران و در سمت شرق دهستان گرکن شمالی واقع شده است. شهر جدید بهاران، در تقسیمات جدید کشوری در پایان دهه 1370 از مجموعه چند روستا - محله - که عبارتند از : باغکومه، سهلوان، اجگرد، حبیب آباد و نیل تشکیل شد.
- تصویر - 1شاید به علت لطافت و سرسبزی تقریبا همیشگی که در فصول بهار و تابستان و اوایل پاییز که ناشی از برخورداری از آب زاینده رود است، نام این شهر بهاران انتخاب شده است. - خانیا، - 138: 1383 در این شهر پدیده های طبیعی و تاریخی فراوان و متنوعی وجود دارد که این شهر را از نظر گذرگاه گردشگری از دیگر شهر ها متمایز ساخته است. مهمترین جلوه معماری بومی شهر بهاران، کبوترخانه ها به ویژه کبوترخانه های چند قلو است که به زیبایی در کنار مزارع کشاورزی این منطقه و به صورت هماهنگ با یکدیگر قرار گرفته اند و در ادامه به معرفی آنها پرداخته می شود. - تصویر - 1
