بخشی از مقاله
چکیده
بیمارستان نهادی است که ایجاد ارتباط صحیح در آن به حل بسیاری از مسائل و مشکلات کمک میکند و ارتباط حرفه ای پزشکان با پرستاران به عنوان عامل بسیار قاطع و مهم در مراقبت از بیمار با ارزش می باشد. لذا هدف از این مطالعه بررسی کیفیت ارتباط پزشکان با پرستاران در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی زنجان - ایران - می باشد. این پژوهش ، یک مطالعه توصیفی Bتحلیلی است که به صورت مقطعی انجام شد و جامعه پژوهش آن را پرستاران شاغل در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی زنجان تشکیل دادند که به روش تصادفی ساده انتخاب گردیدند.
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده که مشتمل بر دو بخش اطلاعات دموگرافیک و32 سئوال مربوط به نحوه ارتباطات حرفه ای پزشکان با پرستاران بود. پرسشنامه بین 160 نفر ازپرسنل پرستاری توزیع گردید و در نهایت 96 نفر از پرستاران پرسشنامه های تکمیل شده را تحویل دادند . سپس اطلاعات جمع آوری شده توسط نرم افزار spss ویرایش 22 با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که %75/8 نمونه ها مؤنث بوده و %76/8 از آنها دارای مدرک کارشناسی بوده اند. 86 /4 %از نمونه ها شیفت درگردش بوده و%66/2 زیر 15 سال سابقه داشتند. نتایج نشان داد که %59/5 از نمونه ها حقوق کم پرسنل را به عنوان یک عامل مهم عدم برقراری ارتباط مناسب با پزشکان بیان داشته و %76/8 نداشتن شیفت ثابت وتعداد شیفتهای اضافی را به عنوان منابع استرس زا و خستگی آفرین که منجر به اثر مخرب بر ارتباطات مؤثر می گردد بیان نمودند. به طور کلی می توان گفت که در ارتباط پزشکان با پرستاران کاستی های عمده ای وجود دارد. لذا افزایش آگاهی پزشکان نسبت به کار پرستاران، احقاق حقوق صنفی وتأمین آسایش اجتماعی پرستاران ، منجر به پیدایش و بهبود ارتباطات سالم انسانی در گروه های درمانی میگردد.
مقدمه و بیان مسئله:
ارتباط فرآیندی است که توسط آن، اطلاعات از طریق علائم، نشانه ها و رفتار از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود. مهارت های ارتباطی شامل دو جنبه مهم " ارتباط کلامی و ارتباط غیر کلامی" هستند. [1] به بیان دیگر ارتباط، جریانی چند طرفه است که طی آن دو یا چند نفر به تبادل افکار، نظریات، احساسات و حقایق پرداخته و با به کارگیری پیام هایی که معنای یکسانی برای آنها دارد به انجام این امر مبادرت می ورزند.
اهمیت ارتباط در زندگی انسان به حدی است که برخی از صاحب نظران اساس تمامی رشد انسانی، آسیب های فردی و پیشرفت های بشری را در گرو تعاملات می دانند و بسیاری ازصاحب نظران، توانایی برقراری ارتباط صحیح را ازمهمترین ویژگی های کارکنان بهداشتی دانسته اند .[2] در حرفه های بهداشتی ارتباط و مهارت های ارتباطی نقش بسیار مهمی در رضایت بیماران و حل مشکلات آنان دارد.
در کسانی که به دلایلی، نیاز به مراقبت طولانی مدت دارند این نکته اهمیت بیشتری دارد. اثرات ارتباط موثر در سلامتی بیماران شامل کنترل فشار خون، کنترل درد، کاهش اضطراب و افزایش رضایت بیماران می باشد. از طرف دیگر ، وجود اشکال در برقراری ارتباط منجر به اشتباه در تشخیص ، کاهش مشارکت بیماران در برنامه های درمانی، کاهش ارائه اطلاعات به بیماران می شود.[3]
بسیاری از صاحب نظران ، توانایی برقراری ارتباط صحیح را از مهمترین ویژگی های کارکنان بهداشتی دانسته اند .[4] برقراری ارتباط صحیح ، اصلی ضروری برای مراقبت های پرستاری و پزشکی است و بارها مورد تاکید قرار گرفته است .[5] در مطالعه پژمان خواه و همکاران - 1387 - به این امر تایید شده و گفته شده که ارتباط خوب باعث بهبود سلامت و پیامدهای بهداشتی برای بیمار یا مراجع گشته و با کاهش وقوع خطاهای پزشکی و دعاوی قضایی مربوطه همراه است؛ ایشان به نقل از تالبوت می نویسد: علت بیشتر پرونده های قضایی علیه پزشکان و کارکنان پزشکی، خطا در برقراری ارتباط است نه خطاهای علمی که در این بین، شایعترین شکایات بیماران، عدم ارائه اطلاعات کافی توسط کارکنان پزشکی است.
شواهد محکمی وجود دارد که ارتباط ارائه دهنده خدمات به مراجع، پیشگویی کننده خوبی برای متابعت از دستورات درمانی، اجرای رژیم درمانی، پیامدهای بالینی و رضایتمندی بیمار است. [13], [6] ارتباط بین پزشک و پرستار شامل تعامل متقابل بین پزشک و پرستار در امر مراقبت از بیمار برای دستیابی به یک هدف مشترک درمانی است .
%64/3 از نمونه ها آغاز سلام و احوالپرسی را از جانب پرستاران عنوان نموده و %10/5 عدم برقراری هر گونه ارتباط کلامی را با پزشکان تجربه نموده بودند. موارد دیگری که قابل توجه بودند عبارت بود از : 74/8درصد پرسنل خستگی کاری را به عنوان یک عامل منفی مهم در برقراری ارتباط می دانسته اند. 34/5 درصد ازنمونه ها رفتار توهین آمیز پزشکان را تجربه نموده و50 درصد از نمونه ها هیج بازخوردی از سوی پزشک دریافت ننموده بودند و 48 درصد از نمونه ها بیان داشتند که نظرات آنها نسبت به بیمار ازسوی پزشکان اهمیت ای نداشته است.
بحث :
این مطالعه با هدف تعیین کیفیت ارتباط پزشکان با پرستاران در سه بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی زنجان - ایران - در سال 1394انجام شد. 59/5 درصد از نمونه ها اظهار داشتند که حقوق کم پرسنل می تواند به عنوان یک عامل مهم بر نحوه ارتباط آنها با پزشکان تأ ثیر سؤ بگذارد. میر کمالی در مطالعه خود نشان داد که بیشترین عامل نارضایتی پرستاران، ناشی از شیوه های نامناسب پرداخت و درآمد کم است [9]؛ مطالعه زاهدی و همکاران و مطالعه میزابیگی و همکاران نیز بیشترین نارضایتی پرستاران را از شیوه پرداخت و سیستم ارتقاء نشان داد . [11][10]
درآمد و دستمزد، یکی از مهم ترین جنبه های هر شغلی به شمار می آید؛ در شغل پرستاری که عوامل زیادی باعث به وجود آمدن نارضایتی پرستاران می شود، کافی نبودن دستمزد می تواند باعث افزایش ترک کار و نارضایتی پرستاران شود. اگر ارتقای شغلی به صورت غیر هدفمند و طبق روابط باشد، نارضایتی مداوم پرستاران را در پی خواهد داشت که با مطالعه ما همسو بود. تشابه نتایج به نظر می رسد ناشی از ماهیت مشابه پرستاری در محیط های متفاوت باشد.
نتایج دیگری که در این مطالعه بدست آمد این بود که پزشکان از تواناییها و اطلاعات علمی پرستاران اطلاعی ندارند وتنها %3/8 از نمونه ها بیان داشتند که پزشکان به تواناییهای پرستاران آگاهی دارند. 69/1 درصد از پرستاران معتقد بودند که پزشکان از مشغله کاری پرستاران بی اطلاع می باشند. %64/3 از نمونه ها آغاز سلام و احوالپرسی را از جانب پرستاران عنوان نموده و %10/5 عدم برقراری هر گونه ارتباط کلامی را با پزشکان تجربه نموده بودند که این با یافته های اسنل گرو و هوگز 2000 - میلادی - در کشور ولز هم خوانی داشت ولی با مطالعه شکری و همکاران - 1392 - هم خوانی نداشت به طوری که یافته های آنها نشان داد که 57/4 درصد از پرستاران ارتباط خود را با پزشکان خوب و 42/6 درصد این ارتباط را متوسط گزارش کردند . [2], [12]
نتایج همان مطالعه نشان داد که پرستاران مهمترین عامل ایجاد اختلال در ارتباط حرفه ای بین پزشکان و پرستاران را عدم نظرخواهی پزشکان در انجام اقدامات درمانی می باشد که با مطالعه ما هم سو می باشد .[2] از مهمترین محدودیت های این تحقیق ، عدم همکاری برخی از پرستاران به دلیل مشکل کاری زیادآنها در تکمیل پرسشنامه بود.
نتیجه گیری:
نتایج این پژوهش نشان می دهد که در ارتباط پزشکان با پرستاران کاستی های عمده ای وجود دارد. با توجه به تحقیق حاضر فاکتورهای عمده مؤثر در این زمینه،عدم اشراف پزشکان نسبت به تواناییها و مشغله کاری پرستاران ، وجود عوامل استرس زای محیطی از قبیل کمبود دستمزد، ازدیاد بار کاری ولذا خستگی مفرط می باشد. با توجه به اینکه در این مطالعه ارتباط بین پزشکان و پرستاران از دیدگاه پرستاران مورد بررسی قرار گرفته است، نتایج آن راهنمایی خوبی برای مدیریت پرستاری، تحقیق پرستاری و آموزش پرستاری را فراهم می نماید.
در این زمینه میتوان به نقش برگزاری کارگاههای مهارتهای ارتباطی برای پزشکان و پرستاران اشاره نمود. در زمینه آموزش پرستاری نیز این مطالعه نشان داد که داشتن ارتباطات خوب بین حرفه ای چه تاثیرات مثبتی برای پرستاران دارد و به این ترتیب باید در دوره های آموزش پرستاری تاکید زیادی بر آموزش مهارت های ارتباطی برای دانشجویان پرستاری صورت گیرد. از طرفی دیگر، افزایش آگاهی پزشکان نسبت به کار پرستاران، احقاق حقوق صنفی وتأمین آسایش اجتماعی پرستاران، جذب پرسنل بیشتر از سوی مراکز درمانی توصیه می گردد ، تا بدین طریق با ایجاد محیط امن ، پیدایش و بهبود ارتباطات سالم انسانی را در گروه های درمانی شاهد باشیم.
