بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یکی از بخشهای کلیدی است که "پارادایم جدید روستایی" نامیده می شود و از ویژگیهای اصلی آن این است که بجای بخشها، بر مکان تأکید دارد. همچنین بجای سوبسید بر سرمایه گذاری تأکید دارد. بنابراین پارادایم جدید با هماهنگی بین بخشها و سطوح بخشهای دولتی و خصوصیروستایی توسعه روستایی جامع را تشویق می کند. علاوه براین در توجه به گردشگری به عنوان فاکتور توسعه باید آگاه بود که موفقیت گردشگری به شدت وابسته به شرایط منطقه است.
گردشگری وابسته به تغییرات فصلی است و مشکوک به خطر ریسک که ممکن است در بعضی موارد پتانسیل آن را به طور چشمگیری نسبی سازد. برای تقویت سازی منافع گردشگری برای جوامع محلی رهیافتهایی همچون رهیافت گردشگری جامعه محور یا رهیافت رهبری محلی که مناسب گردشگری روستایی در مقیاس کوچک می باشد توصیه شده است.
یکی از چالشهای توسعه گردشگری روستایی این است که سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی مشاغل مرتبط با گردشگری در حد توان ساکنان فقیر نیست، از سوی دیگر فرصتهای شغلی ایجاد شده در بخش گردشگری اغلب با درآمد کم و فصلی هستند. تقویت هماهنگی بین عاملان محلی با عاملان درون و بیرون منطقه ایجاد و حفظ شبکه ها و مشارکت آنها را تسهیل خواهد کرد و سینرژی محلی را موجب خواهد شد.
توجه تنها به جنبههای اقتصادی توسعه گردشگری روستایی کافی نبوده بلکه تغییرات فرهنگی اجتماعی نیز باید محاسبه شوند. توسعه موضوعاتی همچون توانمندسازی مردم محلی باید بخشی از هدف توسعه جامع گردشگری باشد. در این مقاله کتابخانه ای به بررسی اهمیت گردشگری و نقش آن در کاهش فقر روستایی پرداخته خواهد شد و راهکارهایی جهت مقابله با چالشهای فراروی این صنعت رائه خواهد گردید.
مقدمه
از دهه 70 قرن بیستم، فعالیت گردشگری در مناطق روستایی در کلیه کشورهای توسعه یافته افزایش چشمگیری داشته، از سوی دیگر باظهور فاز پسا تولیدگرایی، در سراسر ایالات متحده اروپا و در سراسر جهان منابع روستایی بطور سنتی اساساً توسط درآمدهای مزارع کوچک در حال فرسایش بودند. در اروپا، گردشگری روستایی در سطح وسیعی تشویق شده، توسعه یافته و به عنوان ابزار مفید مقابله با چالشهای اقتصادی موجود در روستاها که ناشی از کاهش یا سنتی بودن صنعت کشاورزی است، بکار گرفته شده است.
در سالهای اخیر گردشگری براساس تنوع مزرعه در مناطق روستایی به عنوان موتور نوسازی و توسعه روستایی به طور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. کاهش قابلیت مزارع کشاورزی در ایجاد درآمد قابل توجه موجب شده که بسیاری از کشاورزان به دنبال منابع جدید درآمد براساس تنوع بخشی به کشاورزی باشند لذا برای افزایش درآمد و هماهنگی در جامعه در جوامع روستایی کمتر توسعه یافته توسعه گردشگری می تواند ابزار مناسبی برای کاهش فقر، توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باشد در عین حال مردم روستایی را وادار به جستجو برای استفاده های جایگزین از منابع محلی کند.
در چین دولت یک نقش قاطع در توسعه گردشگری روستایی به عنوان ابزار اولیه برای غنی سازی سبک زندگی داشته و تغییرات مثبت در توزیع درآمد در مناطق فقیر ایجاد کرده است و توسعه گردشگری تنها درآمد مازاد و فرصتهای شغلی برای جوامع روستایی ایجاد نکرده است بلکه فرصتی برای احیا صنایع دستی و هنرهای محلی همچون برش کاغذ، تراش سنگ، ساخت قایق و ... فراهم کرده است.
از سوی دیگر بخشی از افراد در رستورانها بکار گرفته شده اند و این باعث شده بخشی از نیروی جوانی که برای کار مجبور به ترک خانه و رفتن به شهر بوده به روستایشان برگردند و با راه اندازی مشاغل جدید مرتبط با گردشگری و با استفاده از تکنولوژی جدید که در جاهای دیگر آموخته اند کسب درآمد کنند. البته مشکلات و چالشهایی نیز با توسعه گردشگری روستایی ظهور یافت به عنوان مثال، واضح است که بیشتر متصدیان و صاحبان مشاغل کوچک گردشگری فاقد مهارتهای مدیریتی و بازاریابی موردنیاز هستند و بسیاری از آنان آموزش کمی در زمینه فرهنگی و فنی دارند بویژه در مناطق روستایی کمتر توسعه یافته.
در این میان، شکاف قابل توجهی وجود دارد برای تغییر تمایل افراد از کار بر روی زمین بر تمایل به انجام کارهای خدماتی که نه تنها به مهارتهای بازاریابی و مالی بلکه به مهارتهای ارتباط با افراد نیز نیاز دارند. واضح است که فقدان این مهارتها و دانش یکی از تهدیدات توسعه گردشگری روستایی است. از سویی دیگر بیشتر روستائیان گرایش به راه اندازی کسب و کار کوچک در زمینه گردشگری دارند که متأسفانه این نوع کسب و کارها حمایت مالی کافی با وام نمی شوند لذا افراد در سرمایه گذاری مشکل داشته و تنها خود کشاورزان سرمایه گذار هستند نه بخش دولتی .
گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت چندکارکردی پایدار براساس منابع محلی و منابع فرهنگی، طبیعی، کشاورزی سنتی مورد توجه قرار گرفته است. در نتیجه تغییرات اقلیم، تغییر سیستم وام دهی، سیاستهای زیست محیطی،توسعه گردشگری موجب تغییرات مهیج در بخش کشاورزی شده است. نقش کلیدی گردشگری روستایی در توسعه روستایی ممکن است به عنوان تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصادی و درآمد در مناطق روستایی دیده شود، گذشته از این،حفظ و نگهداری از محیط زیست و تنوع زیستی و ... نیز بسیار حائز اهمیت هستند با نیل به این آرمانها، گردشگری می تواند به فرایند توسعه روستایی از طریق؛ بهبود رقابت کشاورزی، بهبود حمایت از مدیریت زمین و محیط زیست، بهبود کیفیت زندگی و تنوع بخشی به اقتصاد جوامع روستاییکمک کند.
گردشگری می تواند یک مولد قوی قدرتمند در توسعه کشاورزی باشد از طریق تأکید بر خوراک ملی و محصولات خاص از سوی دیگر کشاورزی فرصت را برای خلاقیت، تعطیلات و توسعه فعالیتهای خاص ورزشی را فراهم می کند. اما باید توجه داشت که توسعه گردشگری روستایی در سایه مورد لحاظ کردن سه مورد امکان پذیر خواهد بود؛
1 حمایت دولت و دیگر سازمانهای ملی و بین المللی که هدفشان حفظ و جذب افراد بویژه افراد جوان و تحصیلکرده در مناطق روستایی است با تظمین شرایط مناسب زندگی - توسعه زیرساختها،توسعه خدمات اجتماعی، حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و طبیعی -
2 توسعه و تنوع بخشی به عرضه کنونی گردشگری در مناطق روستایی براساس بررسی نیازهای بازار و آرمانهای گردشگری مدرن و ارتباط بهتر با دیگر بخشهای صنعت گردشگری در کشور
3 بهبود سیاست دولت در بخش کارآفرینی و آغاز مشغل گردشگری در مناطق روستایی. ارتقاء استانداردهای زندگی افراد در مناطق روستایی براساس نقش سنتی و جدید کشاورزی و ارتباطش با دیگر بخشها، بویژه گردشگری می تواند شرایط زندگی در مناطق روستایی را بهبود ببخشد
اگرچه گردشگری روستایی موجب رشد قابل توجه اقتصادی می گردد اما در بیشتر مناطق روستایی گردشگری تنها راه حل برای کاهش مشتقات توسعه روستایی نیست اما در عوض می تواند سهم ارزشمندی در یک رهیافت جامع برای توسعه روستایی داشته باشد و به عنوان وسیلهای برای مشارکت، تجمیع سازی و کشف نوآوریهای جدید برای استفاده از پتانسیل-های عظیمی باشد که ممکن است در نتیجه توسعه روستایی حاصل گردند
-2 اهمیت گردشگری
اما دلایلی که چرا گردشگری برای کاهش فقر یک ضرورت است عبارتند از:
1قابل توجه بودن گردشگری از نقطه نظر تولید، فراهم کردن فرصتهای تعامل مستقیم، خرید مازاد و درآمد غیرمستقیم
2 مناطق روستایی جایی هستند که جمعیت زیادی از افراد فقیر زندگی می کنند در حالی که روستاها غنی از دارایی های سرمایهای با ارزش بالا در صنعت گردشگری همچون؛ موسیقی، هنر، حیات وحش و یا آب و هوا هستند.
3 گردشگری تأمین کننده نیروی شاغل فراوانی میباشد و فرصتهای شغلی برای زنان و جوانان و نیز انواعی از مشاغل و مهارتهای جدید فراهم میکند.
4 گردشگری در تقویت سرمایه اجتماعی فقرا سهیم میباشد.
5 گردشگری موجب ترویج مشاغل کوچک و کارآفرینان کوچک میگردد.
6 گردشگری از ساختها و زیرساختهای عمومی حمایت کرده و از منابع طبیعی و میراث فرهنگی حفاظت کرده و موجب افتخار فرهنگی و آگاهی بیشتر از محیط زیست و حس مالکیت در جوامع میگردد
گردشگری دارای پیامدهای مثبت بسیاری در توسعه کسب و کار و کارآفرینی است و به طور خاص، گردشگری روستایی در توسعه بسیاری از مناطق حومه جهان کمک کرده است. صنایع دستی محلی در مناطق روستایی درحال رونق گرفتن هستند زیرا به سرمایه کم نیاز داشته، بازار محلی در دسترس بوده و نیروی انسانی کم نیاز داشته و نیاز به فضای محدود و بدون نیاز به تجهیزاتی همچون برق است. بنابراین نیاز گردشگران روستایی زندگی را برای ساکنان روستایی راحتتر میسازد و به کارآفرینان روستایی اجازه میدهد تا کارآفرینان روستایی بتوانند تواناییهایشان، مهارتها و دانش فنی خود را نمایش دهند و درهای کسب و کار را بر روی روستاها باز کرده و به بهره برداری از منابع طبیعی محل کمک میکند
از جمله اثرات مثبت اقتصادی گردشگری روستایی میتوان به ایجاد اشتغال بویژه برای جوانان روستا،افزایش سطح درآمد، ذینفع شدن کسب و کارهای کوچک در روستاها اشاره کرد - . - Rathore, 2012 از سوی دیگر، یکی از ویژگیهای کشاورزان بازنشسته در روستاها تولید چند محصولی در سطح کم و فصلی میباشد و این امر کشاورزان را قادر میسازد که منابع کشاورزی را به شیوه ای کارآمد و پایدار در غنیسازی گردشگری روستایی بکار گیرند. از سوی دیگر عملکرد آموزشی اجتماعی کشاورزان بازنشسته در بعد میراث فرهنگی روستا، تا گردشگری روستایی راه اندازی نشود بکار گرفته نخواهد شد
-3 رابطه مکمل گردشگری و کشاورزی
زمانی که کشاورزی هسته مرکزی زندگی و منبع اصلی درآمد در مناطق روستایی ست نیاز به ایجاد منبع درآمد دوم جهت ایجاد امنیت شغلی برای خانواده های کشاورز یک ضرورت است. اگرچه هدف از توسعه گردشگری روستایی کارآفرینی و توسعه اقتصادی مناطق روستایی ست اما توسعه آن پتانسیل منافع اجتماعی همچون آموزش ساکنان و گردشگران، ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به کشاورزی منطقه، افزایش کیفیت تولیدات غذایی، بهبود مزارع، انتقال داستانها و آیین سنتی کشاورزی منطقه و نیز حفظ میراث و آیین روستا را به همراه دارد. کشاورزی قدرت نفوذ بر سنتها، ساختار قدرت و چشم اندازها د ارد. بسیاری از کشاورزان و روستائیان گردشگری روستایی را به عنوان یک فرصت برای ورود پول به روستا می بینند، همچنین ابزاری برای رشد، ایجاد شغل و مقابله با کاهش جمعیت روستایی است
فعالیتهای کشاورزی در مناطق روستایی هسته فعالیتها بوده و کشاورزان عامل توسعه دورنی براساس منابع محلی بوده با افزایش ظرفیت کارآفرینی شان. امروزه، ارزش کارشان از نظر تولیدات کشاورزی همچون سابق نیست اما کیفیت تولیدات شان با فرایندهای تکنیکی ستوده شده و با فعالیت بازاریابی ترکیب شده در پاسخ به تغییر ترجیحات مصرف. گردشگری روستایی باید به عنوان تجلی چند کارکردگرایی کشاورزی باشد. اهمیت چند کارکردگرایی کشاورزی در فرایند پایداری، توسط ایالات اروپا مورد تأکید قرار گرفته که کشاورزی بخشی از ساختار تولید محصولش است، دیگر ساختارهایش همچون حفاظت، مدیریت و توانمندسازی مناطر طبیعی، حفظ محیط زیست و سهیم بودن در پایداری مناطق روستایی ست
امروزه گردشگری روستایی مورد حمایت است زیرا افراد را تشویق به کسب مهارتهای جدید، تقلیل کاهش جمعیت، بهبود چشم اندازها، معماری روستا و ایجاد فرصتهای شغلی برای زنان در مناطق روستایی می گردد. همچنین یکی دیگر از دلایل حمایت از گردشگری روستایی منافع اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی آن است. امروزه بسیاری از کشاورزان بخاطر گردشگری روستایی بیشتر به ارزش مناظر طبیعی و حفظ حیات وحش وی برده و این به حفظ زندگی اجتماعی و شیوه های سنتی زندگی و انتقال آن به نسلهای آینده کمک می کند.
