بخشی از مقاله
چکیده :
امروزه صنعت گردشگری یکی از مقولههای مطرح در امر برنامهریزی در جوامع محسوب میشود که به دلیل جنبههای گوناگون زیارتی ،سیاحتی،علمی و... مورد توجه برنامهریزان است .این صنعت همچنین یکی از راههای مهم تامین درآمد واشتغالزایی به شمار میرود.توسعه گردشگری متضمن توجه به ابعاد توسعه در تمامی سطوح فردی ،سازمانی وملی است وپایداری آن در گروی استفاده از منابع ،هدایت سرمایه گذاریها،سمتگیری پیشرفت فن آوری وتغییر ساختاری و نهادی است که با نیازهای حال و آینده یشر سازگار باشد این صنعت از طریق ترکیب همزمان منابع داخلی وخارجی،منافع اجتماعی،اقتصادی،زیست محیطی و فرهنگی زیادی را برای فضاهای جغرافیایی به همراه دارد.
-1مقدمه
مفهوم پایداری در صنعت گردشگری،طی چند دهه گذشته یکی از اصولیترین ودر عینحال مباحثه انگیزترین مفاهیم توسعه گردشگری وبه عنوان چارچوبی برای فهم روندهای توسعه اقتصادی-اجتماعی ومدیریت منابع طبیعی وگردشگری در سراسر جهان مطرح شدهاست.این درحالی است که ازیک سو پیچیده وغامض بودن این مفهوم و از سویدیگر نحوه عملیاتی کردن واندازه گیری پیشرفت به سوی پایداری در صنعت گردشگری،آن شاخصها ومعرفهای دقیق وجامعی که بتواند با در نظر گرفتن همه جوانب،پایداری گردشگری را اندازه گیری کند و توسعه گردشگری را میسر سازد،ضروری به نظر می رسد.
گردشگری یک سیستم پویا و متنوع است که شامل چهار گروه گردشگران،ارائه دهندگان کالا وخدمات گردشگر،جوامع میزبان ودولت های این جوامع می باشدوگستره بسیار وسیعی از فعالیت ها را در بر می گیرد.به همین منظور برنامهریزی ومدیریت موثر برای بهینهسازی منافع توسعه گردشگری وکاهش اثرات منفی هزینههای آن ضروری است - رضوانی،. - 1388در حال حاضر برای آندسته از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران که جاذبههای مربوط به گردشگری شهرها زیاد میباشد، برنامهریزی ومدیریت گردشگری شهری ضرورتی اجتنابناپذیر می نماید - تقوایی ،اکبری ،. - 1388
مفاهیم پایداری اکنون به نحو گستردهای بعنوان رویکردی اساسی برای هر نوع توسعه منجمله توسعه گردشگری پذیرفته شدهاست .با توجه به اصول بیانیه ریو درباره محیط زیست وتوسعه و»دستور کار «21 ،سازمان مذکور»توسعه پایدار را فعالیتی میداند که نه تنها منابع طبیعی وفرهنگی را حفظ میکند ظرفیت را نیز برای ایجاد درآمد واشتغال مستمرا افرایش میدهد.
«اهداف گردشگری پایدار به عنوان الگویی برای توسعه، عبارت است از :اصلاح »کیفیت زندگی « جامعه میزبان ؛ - تامین تجارت کیفی برای بازدید گر؛ - حفظ کیفیت محیط زیست که هم جامعه میزبان وهم بازدید گر وابسته به آنند.توسعه پایدار گردشگری دارای د.وجنبه اصلی حفاظت از»محیط زیست«و»منابع ومیراث فرهنگی جوامع« ویک مفهوم اساسی کلیدی یعنی ظزفیت پذیری«است.
- سینایی،. - 1374سال هاست که بسیاری از کشورهای جهان به این حقیقت پی بردهاند که برای بهبود و یا حفظ حداقل وضع اقتصادی موجود باید درصدد یافتن راههای جدیدیتری برآیند؛تا ضمن رسیدن به اهداف کلان اقتصادی واجتماعی ،توسعه پایدار و بلند مدت خویش را نیز تضمین کنند.در این میان ،صنعت گردشگری .جهان گردی میتواند عرصهای موفق وپر درآمد برای توسعه وپیشرفت کشورها محسوب شود. برخی ازمهمترین مزایای گردشگری عبارتند از:
-ایجاد فرصت های شغلی جدید،احداث هتل و...؛ -افزایش درآمد وبالا رفتن سطح زندگی در سایه آن چه گردشگران برای اقامت ،خوراک و... میپردازند؛ - مطرح شدن جوامع و مناطق وایجاد فرصت برای توسعه منطقه ای وکشوری؛-بهبود ساختار های زیر بنایی ناشی از رشد وتوسعه اقتصادی ؛ -توسعه صنایع دستی ومحلی ؛ -افزایش منابع مالی برای حفظ آثار؛ -افزایش مالیات ها ودرآمدهای دولت توسعه گردشگری متضمن توجه به ابعاد توسعه در تمامی سطوح فردی ،سازمانی وملی است وپایداری آن در گروی استفاده از منابع ،هدایت سرمایه گذاریها،سمتگیری پیشرفت فنآوری وتغییر ساختاری ونهادی است که با نیازهای حال وآینده یشر سازگار باشدتوسعه گردشگری پایدار،به دلیل اهمیت آن وآثاربالقوه مثبت ومنفی اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی،سیاسی وزیست محیطی که به همراه دارد،بدون برنامه ریزی امکان پذیر نخواهد بود.
به طور کلی برنامهریزی قادر است نقش کلیدی در حل تضادهایی که این توسعه می تواند ایجاد نماید،ایفا کند - شجاعی،نوری،.. - 1386توسعه گردشگری از یک سو می تواند آثار ومنافع مثبت اقتصادی،اجتماعی فرهنگی وحتی زیست محیطی در جامعه ی گردشگرپذیر داشته باشد واز سوی دیگر،آثار منفی در ابعاد مختلف ،به خصوص در بعد زیستمحیطی ،به دنبال داشته باشد.
ایجاد تعادل در این زمینه به گونهای که آثار مثبت بیش از آثار منفی باشد،نیازمند اتخاذ سیاست های اصولی از طریق فرآیندبرنامهریزی ومدیریت است - خاکساری ،. - 1382 مدیریت گردشگری خصوصا گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها،به منزله نمادی از هویت فرهنگی ،طبیعی،انسانی ار بخش های مهم اقتصادی محسوب میشود.
از این رو،پایداری در گردشگری،مستلزم توجه نظاممند به ابعاد فنی،فرهنگی،سیاسی،اقتصادی،تاریخی وزیست محیطی در حرکت به سوی استفاده جاذبههای گردشگری مظابق با نیاز امروز وحفظ وماندگاری این منابع برای آینده است - مولایی هشتجین وخوشنود. - 1386تحقق توسعه پایدار گردشگری در گرو سه رویکرد همه جانبه نگر وکل نگرا،آینده نگر ومساوات گرا است.نگرش اول بر این باور است که توسعه هنگامی پایدار است که در بستر سیاسی،اقتصادی واکولوژیک ملاحظه گردد.در رویکرد دوم برآورد احتیاجات کنونی گردشگران ،جامعه میزبان وبه موازات آن محافظت از محیط زیست وحفظ فرصت های برابر برای آیندگان مطرح است.
در رویکرد سوم،مساوات درون نسلی وفرانسلی در استفاده از امکانات،داده ها ومنابع مورد نظراست - تولایی،1386 - .گردشگری پایدار برایجاد توازن درتوسعه گردشگری از طریق رویکردها وسیاست های نوین بخش خصوصی ودولتی در آینده تاکید دارد. براساس روش توسعه پایدار ،باید منابع طبیعی،فرهنگی وسایر منابع گردشگری برای استفاده مداوم درآینده حفظ شود،ودر عین حال،برای جامعه کنونی سودمند ومفید باشد - - Dodds,2000
-2روش تحقیق:
در این مقاله روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است که ابتدا اطلاعات از طریق اسنادی و کتابخانهای جمعآوری شده و سپس موردبررسی توصیف وتحلیل قرار گرفتهاند.
-3یافته های تحقیق
-1-3توسعه پایدار گردشگری
توسعه پایدار گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راهبردها در برنامهریزی توسعه است - استعلاجی ،اللهقلی نژاد. - 1390همچنین بعد اقتصادی پایداری گردشگری،بر درآمد مناسب،ثبات قیمت کالاها وخدمات وبرابری فرصتهای شغلی در جامعه دلالت دارد.بعدمحیطی پایداری به ترکیب عوامل محیطی با منابع گردشگری واثرات متقابل آنها دلالت دارد،که نباید تحت تاثیر تغییرات اساسی آسیب ببیند.
در گردشگری پایدار،پایداری اجتماعی فرهنگی دلالت دارد بر توجه به هویت اجتماعی وسرمایه اجتماعی وتوجه به فرهنگ جامعه و امتیازات آن وتوجه به تقویت انسجام اجتماعی وعزت نفس که به ساکنان جامعه اجاره خواهد داد تا زندگی خودشان را کنترل کنند.به منظور دستیابی به هدف گردشگری پایدار،مشارکت ساکنان محلی در فرآیند فصمیم گیری یک الزام است.گردشگری پایدار می تواند اهداف متعادل اجتماعی اقتصادی وزیست محیطی در سطح محلی ومنطقه ای را برآورده سازد.
از این رو در قالب رویکرد توسعه پایدار گردشگری،بررسی نقش گردشگری در توسعه منطقه ای ومحلی عموما از ابعاد اقتصادی،اجتماعی یا اجتماعی فرهنگی ومحیطی صورت می گیرد.چرا که ابعاد گردشگری پایدار لازم وملزوم یکدیگرند ومتقابلا یکدیگررا تقویت میکنند - قدمی،. - 1390 درحال حاضر صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید درآمد اشتغال و ایجاد زیر-ساختها برای نیل به توسعه پایدار محسوب میشود .متاسفانه در کشور ما با وجود توان بسیاربرای توسعه گردشگری این قابلیتها به خوبی شناسایی نشده و از آنها برای توسعه کشور استفاده نگردیده است.
