بخشی از مقاله
مقدمه
علیرغم مزیت برتر برخی از گونههای چوبی و از جمله گونههای تندرشد برای جنگلکاری در شرایط آبیاری با پساب و یا فاضلاب، عوامل محدود کنندهای چون شوری آب و خاک و نوسانات شدید روزانه و فصلی دما، انتخاب آنها را برای کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک، محدود مینمایند. مقاومت به تغییرات رطوبت خاک، به میزان املاح موجود در خاک بویژه نمک، به میزان شوری آب، به نوسانات دمایی و کمی رطوبت موجود در هوا و مقاومت در برابر وزش بادهای شدید از جمله عواملی هستند که در انتخاب گونههای گیاهی در شرایط اقلیمی خشک، باید مورد توجه قرار گیرند . - Alcorn et al., 2008 -
هرچند راهکارهای متعددی برای بهبود مقاومت گونههای مختلف ارائه شده است، با این وجود در مراحل اولیه کاشت، میبایست نتایج ناشی از آزمایشهای سازگاری را مد نظر قرار داد. انتخاب گونه مناسب که ضمن دارا بودن مقاومت به شرایط اقلیمی منطقه، واکنش مثبت به آبیاری با فاضلاب و یا پساب را نشان داده و از سرعت رشد بالایی برای تثبیت کربن بیشتر، برخوردار باشد، دارای اهمیت زیادی است. گونههای سازگار باید ضمن دارا بودن کارایی بالا در جذب عناصر سنگین و تصفیه خاک، امکان بهرهبرداری اقتصادی از فاضلاب و یا پسابها را نیز فراهم نمایند. در بین گونههای درختی، گونههای تندرشد میتوانند بهعنوان گونههای موثر در حذف آلودگی خاک ناشی از وجود عناصر سنگین مورد استفاده قرار گیرند . - Adler et al.,
چکیده
با هدف بررسی زندهمانی و عملکرد رویشی گونههای چوبی در شرایط آبیاری با پساب شهری، آزمایشی در شرایط آبیاری با پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر یزد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش با کاشت گونههای درختی Eucalyptus camaldulensis, Eucalyptus این گیاهان توان بالایی در تولید چوب دارند که امکان بهرهبرداری از آنها در صنایع چوب، بسیار زیاد است. در این زمینه، Wafaa - 2009 - and Taisan گزارش کردهاند که گونههای تندرشد و از جمله گز میتوانند در کاهش آلودگی فلزات سنگین خاک - آهن، مس، منگنز، سرب، روی، کادمیوم و نیکل - که با آبیاری با پسابهای صنعتی به وجود میآیند، موثر باشند.
Din Ahmad و همکاران - 2018 - گزارش کردهاند که Eucalyptus camaldulensis در میان گونههای مورد آزمایش در جذب آرسنیک انباشته شده در خاک، برتری داشته است. آنها بالاترین میزان تجمع آرسنیک را در ریشه این گیاه گزارش کردهاند. با این شرایط به نظر میرسد بیشترین تجمع عناصر سنگین در ریشه گیاه و بعد از آن در شاخهها اتفاق میافتد که با برداشت مکرر از چوب میتوان از آنها بهعنوان تصفیه کننده طبیعی، بهره جست. با توجه به اهداف فوق و وجود مقدار قابل توجهای فاضلاب و پساب در تصفیهخانه فاضلاب یزد، اجرای طرح تحقیقاتی برای معرفی گونه یا گونههای چوبی سازگار، برای شرایط اقلیمی خشک ضرورت داشت.
مواد و روشها
آزمایش در محل تصفیهخانه فاضلاب شهر یزد با مختصات جغرافیایی 31 درجه و 54 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 24 دقیقه طول شرقی و ارتفاع از سطح دریا 1230 متر به اجرا در آمد. گونههای درختی انتخاب شده شامل دو گونه اکالیپتوس - Eucalyptus camaldulensis Dehns., Eucalyptus microtheca F. - Muell. سنجد - Elaeagnus angustifolia L. - ، گز شاهی - Tamarix aphylla L. - ، سنجد تلخ - Melia azedarach L. - ، کاج تهران - Pinus eldarica Medw. - ، پده - Populus euphratica Oliv. - ، هیبرید صنوبر - Populus euphratica × Populus alba L. - Olive.، توت - Morus alba L. - ، سرو - Cupressus sempervirens L. - و عرعر - Ailanthus altissima Mill - بود.
نهالهای یکساله تولید شده در بهار سال 1392 در محل تصفیه خانه فاضلاب یزد و در زمینی به مساحت تقریبی دو هکتار کاشته شدند. آزمایش در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طراحی که در هر یک از بلوکها، برای هر گونه یک کرت لحاظ گردید. در هرکرت تعداد 48 نهال 4 - ردیف و در هر ردیف 12 نهال - کاشت گردید. فاصله نهالها از یکدیگر در روی ردیف و بین ردیفها 3 متر در نظر گرفته شد.
نتایج
نتایج تجزیه واریانس دادههای مربوط به میزان استقرار نهالها، ارتفاع درختان، قطر تاج، قطر یقه، قطر برابر سینه، حجم تاج پو شش و همچنین ضریب قدک شیدگی ن شان داد که بین گونههای مختلف، اختلاف معنیداری در سطح آماری یک در صد وجود دارد - جدول1 و شکل . - 1
