بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش، بررسی قابلیتهاي طبیعی، تاریخی و انسانی روستاي سنگتراشان - خرم آباد - بوده و روش تحقیق، کتابخانه اي و میدانی است. داده ها از طریق پرسشنامه و مشاهده حاصل شده است. جامعه آماري با توجه به نقش عوامل اصلی در توسعه توریسم یعنی: مردم و مسئولین امر در مقصد - بعنوان جامعه میزبان - ؛ و گردشگران - بعنوان بازدیدکننده و مهمانان - انتخاب شدهاند.
روش نمونه گیري در پژوهش تصادفی ساده می باشد. بدین ترتیب حجم نمونه مطالعه شده بر اساس فرمول کوکران1 براي گردشگران ورودي، سرپرستان خانوار در روستا و مسئولین امر پرسشنامه توزیع گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل تکنیک SWOT نشان می دهد که 18 نقطه قوت در برابر 15 نقطه ضعف و تعداد 19 فرصت در برابر 13 تهدید و در مجموع 33 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت در مقابل 32 نطقه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت و تنگنا در پیش روي این روستا جهت توسعه گردشگري قابل شناسایی است.
این ارقام نشان می دهند که استراتژي هاي رقابتی - - SO با امتیاز نهایی - 4,19 - در اولویت اول قرار گرفتند. در نهایت این منطقه توانایی بالایی براي تبدیل شدن به قطب گردشگري در سطح استان و استانهاي همسایه را دارد. براي رسیدن این منطقه به جایگاه اصلی خود، نیازمند ارائه راهبردهاي مناسب در جهت رفع ضعفها و تهدیدها با استفاده از نقاط قوت و فرصتها می باشد.
مقدمه
امروزه بعد از صنایع نفت و خودروسازي، گردشگري را می توان یکی از مهمترین صنایعی دانست که از آن بعنوان منبع کسب درآمد خصوصاً در کشورهاي در حال توسعه یاد می شود. در قرن حاضر، با توجه به رشد حمل و نقل و سرعت ارتباطات و افزایش اوقات فراغت، موضوع صادرات نامرئی مطرح شده چرا که گردشگري بجاي صدور کالا و خدمات به بازارهاي جهانی، مشتریان را براي خرید به کشور وارد می کند.
به منظور توسعه پایدار روستایی و برخورداري روستاییان از معیشت پایدار، می توان از فعالیت هاي مکمل کشاورزي در روستاها بهره گرفت که در این میان توریسم روستایی، امکان افزایش درآمد خانوارهاي روستایی، اشتغال زایی و جلوگیري از مهاجرت هاي روستایی را در بستر بهبود کیفیت زندگی و توزیع متعادل خدمات و تسهیلات رفاهی در روستا، فراهم می کند. از سویی دیگر، برخورداري روستاهاي ایران از جاذبه هاي طبیعی، منابع و پتانسیل هاي اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی، التزامی در توسعه توریسم روستایی به شمار می رود. - شهیدي، . - 113-99 :1388
یکی از راهبردهایی که در سالهاي اخیر، بخصوص در کشورهاي توسعه یافته به آن توجه شده و در برخی از این کشورها به اجرا در آمده و نتایج مثبتی به همراه داشته است، توسعه و گسترش گردشگري در نواحی روستایی و استفاده از جاذبه هاي متعدد طبیعی و فرهنگی روستا به عنوان منبع درآمد و معیشت مردم روستا، و درعین حال کمک به حفاظت از سرمایه ها و جاذبه هاي منحصربه فرد طبیعی و فرهنگی روستا است - جمعه پور و احمدي، 1390، . - 35 در سالهاي اخیر 36 منطقه بعنوان مناطق نمونه گردشگري و نیز روستاهاي هدف گردشگري از طرف اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگري استان لرستان معرفی شده اند که یکی از این روستاها، روستاي مورد مطالعه، سنگتراشان می باشد.
بیان مسأله
گردشگري روستایی یکی از ارکان گردشگري است که می تواند با قابلیتها و پتانسیلهاي فراوان در جذب گردشگر و اشتغال و رونق اقتصادي مردم بومی موثر باشد. در بسیاري از کشورها تنها روستا مخزن میراث فرهنگی و طبیعی است و این میراث فرهنگی وجو روستایی است که بسیاري از گردشگران را جذب مناطق روستایی می کنند.
به نظر می رسد در ایران نیز به دلیل جاذبه هاي فراوان اکوتوریستی - طبیعی و محیطی - و هزاران اثر تاریخی-فرهنگی، وجود جذابیت هاي به دلیل، مراسم ها و آئین ها و...، روستاها به راحتی می توانند از پتانسیل ارزشمند گردشگري روستایی برخوردار شوند و به عبارت دیگر گردشگري و اقتصاد وابسته به آن نگاهی جدید را به مقوله اقتصاد روستایی ایجاد کند و به نوعی کارکرد تبدیل می گردد - صالحی فرد، محمد، . - 8 :1390 امروزه استفاده از اوقات فراغت و تفریح، جرئی ازندگی روزمرّه جوامع پیشرفته به شمار می آید و تفریح و سیستم هاي مختلف آن، به عنوان یک ضرورت در تمدن هاي شهري جلوه گر شده است.
گردشگري روستایی راهکاري است که آثار اقتصادي مهمی داشته و به نوعی می تواند به کند شدن روند تخلیه سکونتگاههاي روستایی و کاهش مهاجرت کمک کند. توسعه گردشگري به عنوان راهبردي براي توسعه روستایی نسبتاً تفکر جدیدي است که سیاستگذاران محلی در جوامع روستایی به اهمیت این راهبرد پی بردهاند - رکن الدین افتخاري و قادري،. - 28-29 :1381 گردشگري روستایی از طریق نفوذ و تأثیر برکلیه جوانب زندگی روستایی، آنها را چه از نظر اقتصادي و چه از نظر فرهنگی-اجتماعی به رشد می رساند.
گردشگري روستایی در واقع شکلی از مشارکت همه اقشار جامعه روستایی در فرایند توسعه است چرا که با ورود گردشگر به یک منطقه تمامی افراد ناخود آگاه در مسیر توسعه قرار می گیرند - نوابخش و رفیعی فر، . - 1389 منطقه مورد مطالعه با برخورداري از پتانسیلهاي بی نظیر در بخشهاي مختلف گردشگري از جمله طبیعت گردي و اکوتوریسم، ژئوتوریسم، توریسم درمانی، توریسم ورزشی، گردشگري تاریخی و فرهنگی و غیره، در راستاي افزایش درآمد، اشتغالزایی، توسعه کشاورزي و باغداري منطقه، اهالی روستا هنوز نتوانسته سهم خود را در استفاده از این ظرفیتها بدست آورند.
از جمله محدودیت هایی که در این راستا وجود دارد می توان به کمبود راه دسترسی مناسب، عدم وجود هتل و اقامتگاه از نظر کمی و کیفی، ضعف در آموزش و آگاهی مردم در برخورد با گردشگران و کمبود تسهیلات و امکانات موجود در محدوده جاذبه ها، اشاره کرد. برنامه ریزي درست و بهینه در حوزه گردشگري در منطقه، می تواند اثرات مثبتی در توسعه روستا، حفظ فرهنگ مردم روستا و همچنین حفظ محیط زیست و منابع طبیعی داشته باشد.
اهداف و ضرورت تحقیق
روستاها غالباً به دلیل وجود آب و هواي مطبوع، محیط بکر و طبیعی و همچنین جاذبه هاي تاریخی-فرهنگی از مهمترین مقاصد گردشگري بشمار می روند. در ایران کمتر از آنچه که نیاز است به گردشگري روستایی پرداخته شده است. آدم ها اساساً براي یافتن فرصتهاي زندگی بهتر و سازنده تر مهاجرت می کنند. - کوئن، بروس،1388، . - 234 تلاش براي دستیابی به کار براي قشر جوان روستا ، سبب افزایش مهاجرت در روستاها و پیامدهاي زیانباري از جمله حاشیه نشینی و ... در شهرها شده است که با برنامه ریزي بهینه و استفاده از موقعیتهاي روستاها، تا حد زیادي می توان از این ناهمگونی ها جلوگیري کرد.
جامعه شناسانی چون دورکیم، رد فیلد و تونیس، انتقال از زندگی شهري به زندگی روستایی را در اوایل سده بیستم مورد بررسی قرار دادند. آنها به این نتیجه رسیده بودند که انتقال از شیوه زندگی روستایی به شیوه زندگی شهري، پیامدهاي ناخوشایند فراوانی دارد. آنها معتقد شده بودند که در این انتقال، روابط غیر شخصی جانشین روابط شخصی می شوند و در نتیجه، نظم و نظام جامعه در معرض از هم گسیختگی قرار می گیرد. - کوئن، بروس، 1388، . - 252 گردشگري با ایجاد اشتغال در روستاها و استفاده از منابع طبیعی و حفظ محیط زیست، موجب بقاء و حفظ آداب و رسوم روستایی »میراث معنوي« می شود.
