گزارش کارآموزی ماشین های تراش و تراشکاری

بخشی از مقاله

تاریخچه ماشین تراش
در سالهای 1800 و 1830 در ایالات متحده امریکا ماشینهای تراشی ساخته شد که با بدنه چوبی و پایه آهنی مجهز بود. در سال 1836 شخصی به نام پانتون در ماساچوست آمریکا ماشین تراشی با میله پیچ بری ساخت. در سال 1853 شخصی به نام فریلند در نیویورک ماشین تراشی با ریلهایی بطول 20 فوت که کارهایی به قطر 10 اینچ را می توانست بتراشد ساخت بدنه آهنی و درشت آن جایگاه چرخ دنده های تعویضی بود.

بعد از مدتی ماشینهای بهتری از نظر قدرت و دورهای بیشتری ساخته شد که بنام ماشینهای تراش جعبه دنده ای معروف است . این ماشینها دارای جعبه دنده دور و نیز جعبه بار می باشد. که به آسانی می توان ماشین را خودکار نمود و کارهای مختلف را تراشید.

قسمتهای مهم کنترل و تنظیم کننده ماشین تراش
چرخ دستی حامل سوپرت طول
این چرخ دستی در قسمت جلو قوطی دستگاه حامل سوپرت طولی قرار دارد که می توان بوسیله آن دستگاه حامل سوپرت طولی را در طول بین دستگاه مرغک و دستگاه حرکت داد. وظیفه اصلی این چرخ دستی تنظیم و قرار دادن ابزار برش در هر قسمت دلخواه است، قبل از اینکه به کار بار خود کار داده شود.

شکل (1-1) چرخ دستی حامل سوپرت طول

چرخ دستی دستگاه مرغک
بوسیله چرخ دستی دستگاه مرغک می توان محور آنرا تغییر مکان داد. چرخش آن معمولا با دست صورت می گیرد. با چرخاندن چرخ دستی ، مرغک ثابت محور می تواند داخل جا مرغک که در پیشانی سمت راست قطعه کار قرار دارد جابگیرد. بعلاوه چرخش چرخ دستی موافق عقربه ساعت نیز سبب می گردد که محور (مرغک در داخل محور محکم شود.) بسمت قطعه کار جلو برود. از طرف دیگر در صورت سوار کردن مته در داخل محور دستگاه مرغک ضمن چرخاندن دسته آن می توان، در پیشانی کار سوراخ و یا مته مرغک زد .

شکل (1-2) چرخ دستی دستگاه مرغک

کنترل بار
در روی قاب قوطی دستگاه حامل سوپرت، دسته بار خود کار وجود دارد که با آن بار طولی و عرضی رنده تراش را تنظیم می نمایند. بعلاوه بوسیله دست هم می توان، دسته بار عرضی در عرض کار نیز بار داد. مقدار بار را با استفاده ازحلقه مدرجی که روی ابتدای پیچ سوپرت عرضی قرار داردبطور دقیق تنظیم کرد. برای تنظیم بار خودکار ابتدا مقدار پیشروی قلم برای سوپرت عرضی و طولی تعیین می گردد، و سپس این مقدار روی جعبه دنده بار تنظیم می شود. بعد اهرم روی بار خودکار قرار می گیرد تا عمل تراش انجام شود.
البته باید توجه داشت که برای پرداخت کاری بایستی قلم در طول یا عرض کار کم و برای خشن تراشی مقدار آن نسبتا زیاد باشد.

شکل (1-3) اهرم کنترل بار

سوپرت دستی
سوپرت دستی که روی سوپرت عرضی قرار دارد بوسیله دست قابل کنترل و بار دادن است از طرفی در زیر آن صفحه صاف و مدوری قرار دارد که محیط آن بین صفر تا 180 درجه مدرج شده است. با باز کردن پیچهای آن می شود سوپرت دستی را حول محور خود 360 درجه چرخاند. با این دستگاه می توان مخروطهای کوتاه داخلی و خارجی و مخروطهای کامل را نیز تراشید، و در ضمن جهت روتراشی هم از آن استفاده کرد روی پیچ این دستگاه حلقه مردجی وجود دارد که برای تنظیم بار دقیق مورد استفاه قرار می گیرد. با این طریق در صورتیکه بار بسیار کمی برای پرداخت کاری

مورد نیاز باشد قابل تنظیم است. البته در پیچ تراشی ، خشن تراشی و برداشتن بار زیاد نیز از آن استفاده می شود.

صفحه مخروطی تغییر محور اصلی
صفحه مخروطی تغییر سرعت محور اصلی روی جعبه دنده سرعت قرار گرفته است، که با چرخاندن آن بوسیله دست هریک از دورهای لازم را که قبلا تعیین شده می توان بدست آورد. سرعت ماشین برحسب اندازه و نوع قطعه کار و نوع دنده تراشی که بکار برده میشود تعیین می گردد. بطور کلی سرعت ماشین بعد از اینکه قطعه کار و دنده تراش روی ماشین قرار گرفته تنظیم و ضمنا سرعت ماشین برحسب دور در دقیقه منظور می گردد.

شکل (1-4) صفحه مخروطی تغییر محور اصلی

جدول مقدار پیشروی رنده
برای تعیین مقدار بار یعنی پیشروی رنده هنگام تراش از جعبه دنده ای که در زیر جعبه دنده محور اصلی قرار گرفته است که شامل جفت چرخ دنده هایی با نسبتهای معینی می باشد استفاده می گردد مقدار پیشروی (بار) 0.002 تا 0.130 اینچ (0.5 تا 3.3 میلیمتر) در نظر گرفته شده مقدار بار لازم بوسیله دسته روی پوسته با جابجایی آن مشخص می شود.

شکل (1-5)

وظیفه اصلی ماشین تراش
وظیفه اصلی ماشین تراش تغییر در اندازه قطعات، فرم آنها، پرداخت کاری قطعات با یک یا چند عمل برش با تنظیم رنده تراش است. با سوار کردن وسائل و دستگاه های یدکی روی ماشینهای تراش دامنه فعالیت آن بسیار گسترش پیدا کرده بطوریکه میتوان بوسیله آنها عملیات مختلفی ا

نجام داد مثلا با قرار دادن ابزارهایی مانند برقو، قلاویز و مته عملیاتی چون برقوکاری، قلاویز زنی و سوراخکاری روی ماشین تراش بسادگی انجام پذیر می باشد.

اساس ماشینهای تراش

بطور کلی اصول اساسی ماشینهای تراش بر مبنای عمل فلز تراش پایه گذاری شده است و نیز عمل فلز تراشی با ماشینهای تراش سبب برداشت براده توسط لبه برش دنده و حرکت براده ها در طول سطح براده رنده می باشد. در تمام عملیات فلز تراشی مانند تراشکاری، سوراخکاری، فرزکاری و یا اره کاری براده تولید خواهد شد. در این حالت نیرویی برابر بیست تن بر اینچ مربع وارد می شود، که این مقدار نیروی زیاد باعث کشش و تغییر فرم فلز و میز ایجاد حرارت می شود و حرکت براده در طول سطح برش سبب اصطکاک شده و این مقدار اصطکاک در لبه برش رنده تولید حرارت می کند، که این خود یک عامل مهم در هنگام براده برداری است.

نیروهائی که بر ابزار برش اثر می گذارند:
در موقع تراش سه نیروی مختلف بر لبه برش ابزار برش اثر خواهد گذاشت این سه نیرو بطور ساده بصورت زیر بیان می شود.
1. نیروی محوری
2. نیروی شعاعی
3. نیروی عمودی (مماسی)

سرعت برش مناسب برای هر ماشین به عوامل زیر بستگی دارد:
1. نوع رنده
2. نوع کاریکه تراشیده می شود (از نظر نرمی)
3. مقدار عمق براده
4. نوع تراشیکه داده می شود(خشن یا پرداختکاری)
5. سن و وضعیت ماشین

6. مواد خنک کننده (محلول آب و روغن)

اصولا مسئله برش در ماشینهای افزار بخاطر پیدا کردن سرعت مناسبی برای هر نوع ماشین می باشد. زیرا وقتیکه سرعت برش بیش از حد لازم باشد باعث مستهلک شدن سریع ابزار و خراب شدن کار می گردد. سرعت برش کمتر از حد مجاز موجب کندی کار و در نتیجه عدم تولید محصول بطور سریع خواهد بود.

مقدار سرعت برش از فرمول زیر به دست می آید.

(1) سرعت برش برحسب متر در دقیقه

(2) سرعت برش برحسب فوت در دقیقه
که در رابطه (1) D مقدار قطر کار برحسب میلی متر و n تعداد دور در دقیقه و سرعت برش برحسب متر در دقیقه می باشد.
در رابطه (2)D قطر کار برحسب اینچ و برحسب فوت در دقیقه خواهد بود.

حل یک مثال
مثال 1- میله ای از فولاد معمولی که قطر آن 28 میلیمتر و تعداد دور ماشین برابر 250 دور در دقیقه است سرعت برش آنرا برحسب متر در دقیقه و فوت در دقیقه تعیین کنید.
حل:
سرعت برش متر در دقیقه
سرعت برش فوت در دقیقه
ضمنا مقدار سرعت برش برای تمام فلزات و نیز نوع رنده ایکه بکار برده می شود در جدولهای مخصوص مشخص شده پس چون سرعت برش همیشه معین است با داشتن آن میتوان مقدار دور ماشین را بدست آورد.

تعیین دور ماشین توسط دیاگرام
برای اینکه در وقت صرفه جوئی شده و از محاسبه جلوگیری گردد. در اکثر کارخانجات عدد دور ماشین را از روی دیاگرام تعیین می کنند معمولا تابلوهایی روی بیشتر ماشینهای تراش نصب شده است که بسادگی تعداد دور ماشین را برای قطرهای مختلف کار نشان می دهد.

حل یک مثال
مثال(2): می خواهیم قطعه ای را که قطر آن برابر 140 میلیمتر است با سرعت برش 42 متر در دقیقه بتراشیم تعداد دور ماشین را از روی دیاگرام بدست آورید.

حل: روی محور افقی قطر 140 میلی متر را پیدا کرده و از آن نقطه عمودی بطرف بالا استخراج نموده تا امتداد سرعت برش را که از نقطه 42 خط افقی کشیده شده است قطع کند و در این صورت محل تقاطع خط عمودی از نقطه 140 با خط افقی از نقطه 42 تعداد دور ماشین را تعیین می کند. که برابر است با n5 یعنی تقریبا برابر است با 100 دور در دقیقه.

انواع ماشین های تراش و ساختمان آنها

1. ماشین تراش کوچک مرغک دار
2. ماشین تراش ابزارسازی
3. ماشین تراش معمولی نرم شده
4. ماشین تراش پیشانی تراش

5. ماشین تراش عمودی

1.ماشین تراش کوچک مرغک دار:

این نوع ماشین تراش برای آموزش و تراش کارهای کوچک مورد استفاده قرار می گیرد و چون اغلب کارها را بین دو مرغک می تراشند بهمین جهت آنرا ماشین تراش مرغک دار می گویند. بعلاوه چون از این ماشین برای
آموزش و کارهای کوچک استفاده می شود اغلب دستگاه انتقال حرکت آنها بصورت چرخ تسمه ای ساخته می شوند.
از نظر اندازه، به دو شکل تقسیم می شوند؛ ماشین تراش کوچک رومیزی و ماشین تراش کوچک پایه دار.

شکل (1-6) ماشین تراش کوچک مرغک دار

2.ماشین های تراش ابزار سازی:
اختلاف این نوع ماشینها با سایرین در این است که ماشینهای ابزار سازی دارای دقت بیشتری نسبت به سایر ماشین ها داشته و نیز بعضی از آنها با دستگاههای مخصوص جهت تراشیدن کارهای دقیقتر مجهز می باشند. وظیفه اصلی این ماشینها تهیه ابزار و شابلن برای کارخانجات

تولیدی و ماشینهای تراش تولیدی است. و چون از آنها برای کارهای کوچک و بزرگ استفاده می شود معمولا آنها را به دو صورت رومیزی و پایه دار در دسترس قرار می دهند. از نوع رومیزی آن برای تراش قطعات کوچک و کوتاه که دارای قطر کم هستند استفاده می شود.
ماشین تراش پایه دار بصورت یک ماشین تراش دقیق و نسبتا بزرگ که دارای سرعتهای مختلف

است ساخته شده اند بعلاوه با دستگاه ترمز دقیق برای قطع و کنترل کردن سرعت مجهز می باشد. این ماشین بوسائل دیگری جهت تهیه سایر ابزارها و کارهاییکه احیانا مورد نیاز کارگاه می باشد خواهد بود.

3- ماشینهای تراش معمولی نرم شده:

از این ماشینها اغلب در کارهای تولیدی استفاده می گردد زیرا که قدرت تولیدی آنها زیاد بوده و نیز قدری سنگین تر ساخته می شوند. از طرفی چون برای انجام کارهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند بدینجهت دارای مراحل سرعت بیشتر و نیز با بیشتر می باشد که برای انجام کارهای بزرگ بسیار مناسب است، و از نظر استحکام بر سایر ماشینها نیز برتری داشته و می توان برای تولیدهای کم مورد استفاده قرار داد.

4- ماشین های تراش با قطر کارگیر و طول زیاد:
این نوع ماشینها برای تراش کارهایی که قطر آنها بزرگ و نیز دارای طول زیاد هستند مورد استفاده قرار می گیرند زیرا که میز آنها بزرگ و ارتفاع محور اصلی ماشین تا روی ریل نسبتا زیاد است. در بعضی از ماشینهای تراش که دارای طول زیاد می باشند برای اینکه بتوان از حداکثر قطر کارگیر استفاده شود، نزدیک محور اصلی در قسمت ریل یک قطعه جاگذاری شده است هنگامیکه لازم باشد می توان قطعه را از روی ریل جدا کرده و سپس قطعات با قطر زیاد را تراشید و نیز برای تراش کارهای مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولا این نوع ماشینها را با دورهای بسیار زیاد طراحی نمی کنند و از طرفی استحکام و قدرت برش آنها بسیار زیاد است، بدینجهت میتوان با آنها حجم براده بیشتری را در یک زمان معین برداشت.

شکل (1-7) ماشین های تراش با قطر کارگیر و طول زیاد

5- ماشین تراش پیشانی تراش:
کارهائیکه قطر آنها زیاد و طول نسبتا کمی دارند بوسیله این ماشینها تراشیده می شوند. موارد استفاده دیگر آنها در کارخانجات لکومتیو سازی مخصوص ساختن چرخهای لکومتیو و نیز برای ساختن چرخ طیار (چرخ لنگر) بکار می برند.

6- ماشین تراش عمودی
همانطوریکه از اسمش پیداست این ماشین بصورت عمودی قرار می گیرد، دستگاه قلم

گیر بصورت منشور چند ضلعی که می تواند عمودی در طول حرکت خطی داشته باشد. دستگاه سه نظام آن بسیار بزرگ است و بطور عمودی قرار گرفته و دارای حرکت دورانی است، که برای گرفتن کارهای سنگین میباشد. در سوراخکاری هم از آن استفاده می کنند. و چون نسبتا سنگین است معمولا دارای سرعتهای زیاد نیست.

شکل (1-8) ماشین تراش عمودی

اجزاء اصلی ماشین تراش و وظیفه هریک:
1-ریل (میز) ماشین
2-دستگاه یاطاقان محور اصلی (دستگاه جعبه دنده سرعت محور اصلی)
3-دستگاه مرغک
4- دستگاه حامل سو پرت
5- جعبه دنده بار
6- الکتروموتور

شکل (1-9) اجزاء اصلی ماشین تراش و وظیفه هریک
1. ریل (میز)ماشین
ریل ماشین تراش یکی از قسمتهای اساسی ماشین تراش را تشکیل میدهد که بطور دقیق طراحی و ساخته می شوند. و نیز بایستی دارای ساختمانی کاملا محکم باشد این قسمت روی پایه هایی که از چدن ساخته شده اند مستقر می باشند. دستگاههای دیگر از قبیل دستگاه

حامل سو پرت و مرغک روی آن قرار می گیرند میز ماشین دارای راهنماهائی به شکل مثلثی و یا ذوزنقه است که با دقت ماشینکاری شده اند دستگاه های دیگری که روی این راهنماها قرار میگیرند نسبت به محور ماشین و یا قطعات کار بسته شده بر روی محور اصلی در یک راستا هستند.

2. دستگاه یاطاقان محور اصلی (پیش دستگاه با جعبه دنده سرعت):

این قسمت در صورتیکه ساختمان جعبه دنده ای داشته باشد ، شامل یک سری چرخ دنده با تعداد دنده های مختلف است به کمک چرخ دنده ها که با محور اصلی یاطاقان بندی شده اند قطعه کار گردش داده می شود. در بعضی از ماشینها محور اصلی روی جعبه دنده سرعت بوسیله بلبرینگ

کارگذارده شده است. در ماشین های تراش کوچک دستگاه انتقال حرکت آنها بصورت چرخ تسمه ای است که از دو فلکه سه یا چهار پله ای تشکیل میگردد که به صورت عکس روی دو محور موازی قرار میگیرند و در این صورت با داشتن قطرهای متفاوت ، محور اصلی ماشین دارای دورهای مختلف

ی خواهد بود .

3.دستگاه مرغک
دستگاه مرغک که جنس آن از چدن می باشد، می توان بر روی میز حرکت کرده و در هر نقطه که لازم باشد آنرا ثابت کرده و سپس عملیات تراشکاری را انجام داد. این دستگاه دارای محوری توخالی است که داخل آن به شکل مخروطی تراشیده شده است سطح آن کاملا دقیق تراشیده شده و به صورت اینچی و یا میلیمتری در جهت طولی مدرج شده که بوسیله پیچی میتوان دستگاه مرغک را از محل اصلی خود منحرف کرد. بعلاوه به وسیله پیچ و مهره و بست می توان دستگاه مرغک را در روی میز ماشین در هر محل که لازم باشد ثابت کرد. ضمنا هنگام برقوکاری و یا سوراخکاری بوسیله ماشین تراش میتوان پرهائیکه دارای دنباله مخروطی هستند مستقیما در داخل محور دستکاه مرغک قرار داده و عمل برقوکاری انجام میشود. از طرفی برای سوراخکاری از مته های دنباله مخروطی و یا سه نظام مته که دارای دنباله مخروطی است استفاده کرد. برای

تراشکاری بین دو مرغک باید مرغک ثابت و یا مرغک بلبرینگی (متحرک) را در داخل محور قرار داده و تراشکاری را انجام داد.

4.دستگاه حامل سو پرت:
دستگاه حامل سوپرت در شکل نمایشی با رنگ زرد مشخص شده است که سوپرت عرضی و قلم گیر و رنده تراش در روی آن بسته میشود. این دستگاه بصورت طولی بین مرغک و محور اصلی حرکتی خطی دارد.
این دستگاه از دو قسمت عمده تشکیل میشود. زین که فرمی صلیبی دارد. بر روی آن کشوهایی قرار گرفته است که بخوبی سنگ زده شده اند و دقیقا روی راهنماهای میز قرار میگیرند دوم قوطی حرکت بار که در جلو زین قرار گرفته است و دارای چرخ دنده های مختلف است این دستگاه بکمک چرخ دنده ها دارای حرکتی طولی و عرضی میباشد بوسیله دسته مخصوصی میتوان دستگاه حا

مل سو پرت را بصورت طولی حرکت خطی داد. بعلاوه سوپرت عرضی که روی دستگاه حامل سوپرت قرار گرفته میتوان بطریق عرضی حرکت کند یعنی بسمت تراشکار نزدیک و یا از او دور شود. بکمک چرخاندن دسته؛ سو پرت عرضی را میتوان در عرض حرکت عرضی داد .

5. جعبه دنده بار (گیربکس)
این قسمت تامین مقدار پیشروی رنده در حالت پیچ بری (پیچ تراشی) و یا روتراشی و نیز پیشانی تراشی استفاده میگردد. باین صورت که میله پیچ تراشی و یا میله بار حرکت دورانی خود را از این جعبه دنده تغذیه میکند. با حرکت دورانی میله های پیچ بری و میله بار رنده تراشکاری در طول یا در عرض ماشین پیشروی کرده و قطعه کار تراشیده میشود، روی جعبه دنده جدولی قرار دارد که در زیر جدول شیارهایی موجود است که با قرار دادن بین دسته تعویض با در محل مناسب خود با مورد نیاز بدست می آید.

فصل دوم

وظیفه ماشین تراش

ماشین تراش
وظیفه هر ماشین افـزار بـراده برداری از فلز است و هر ماشین ابزاری به روش خاصی از فلز براده برداری می کند. برای مثال در یک نوع (ماشین تراش) یک رنده، از قطعه در حال دوران براده برداری می کند. در حالیکه در نوع دیگری (ماشین فرز) ابزار می چرخد و براده از روی کار برداشته می شود. هر ماشین ابزار برای کار به خصوصی استفاده می شود که بستگی به نوع ماشین کاری

مورد نیاز دارد. بعضی از این ماشین ها را می توان در عملیات مختلف ماشین کاری استفاده نمود. درادامه فهرست ماشین های مختلف آورده شده، اما باید توجه داشت که این ماشین ها صرفا برای عملیات ماشین کاری مطرح شده استفاده نمی شوند. این ماشین ها عبارتند از :
1- ماشین تراش برای عملیات روتراشی، داخل تراشی، پیچ تراشی و غیره.
2- ماشین سنگ گردساب برای تولید قطعه های استوانه ای دقیق.
3- ماشین صفحه تراش برای براده برداری از بلوک ها و صفحه های فولادی برای کاهش ضخامت و گونیا کاری صفحه ها .
4- ماشین سنگ تخت ساب برای تولید قطعه های تخت دقیق.
۵- ماشین فرز برای براده برداری سریع، ماشین کاری شیارها و تورفتگی ها، سوراخکاری، ماشین کاری جاخارها و غیره.
6- ماشین فرز کپی برای تولید دقیق حفره ها و ماهیچه ها با شکل های پیچیده.
علاوه بر ماشین های اصلی بالا، تجهیزات فرعی دیگری وجود داردکه بدون آنها هیچ کارگاهی کامل نیست.
این تجهیزات عبارتند از :
اره لنگ، ماشین های سوراخکاری، سنگ ابزار تیز کن، تجهیزات سخت کاری، تجهیز

ات پولیش کاری و غیره.

ماشین تراش
اولین کاربد ماشین تراش، تراش کاری قطعه های دوار است. شکل قطعه با دوران قطعه کار نسبت به یک ابزار برش تک لبه به وجود می آید. برای ماشین کاری محیط خارجی، ابزار برش به موازات محور دوران حرکت می کند که به آن عملیات روتراشی می گویند.تراشکاری را می توان در داخل قطعات نیز انجام داد که به آن عملیات داخل تراشی گویند. زمانی که ابزار پیشانی قطعه ها را ماشین کاری کند به آن عملیات کف تراشی گویند.

ماشین سنگ گردساب

از این ماشین ابزار برای سنگ زنی قطعه های مدور و دقیق قالب استفاده می شود. براده به وسیله یک قرص سنگ دوار که در تماس با قطعه کار در حال دوران است از قطعه کار جدا می شود.در عملیات ماشین کاری معمولی محور سنگ با محور قطعه کار موازی است. از نکات مهم و قابل ذکر تواناییهای سنگ گردساب امکان براده برداری از قطعه های سخت کاری شده است. علاوه بر توانایی فوق، تلرانس کاری دقیق و کیفیت سطح بالایی به وسیله این ماشین به دست می آید.

ماشین صفحه تراش
یک قالب معمولا از تعدادی صفحه فولادی تشکیل شده که به یکدیگر وابسته شده اند. هر یک از این صفحه ها باید دارای سطح های موازی باشند و چهار طرف صفحه ها باید گونیا کاری شود. عمده ترین کار ماشین صفحه تراش تولید صفحه های تخت است. از این ماشین ابزار برای آماده سازی بلوک های اولیه قالب استفاده می شود.

ماشین سنگ تخت ساب
ماشین سنگ تخت ساب عملیات مشابه ای مانند ماشین سنگ گردساب، روی سطح های تخت انجام می دهد. عملیات سنگ زنی تخت معمولا مانند عملیات سنگ تراشی است. کیفیت سطح نهایی و دقت ابعادی خوبی بر روی فولاد سخت کاری شده یا فولاد نرم با این ماشین به دست می آید.

فصل سوم
انواع حرکت ماشین تراش

1- حرکت اصلی یا حرکت برش:
حرکت اصلی یا حرکت برش به حرکتی اطلاق می شود که به کمک آن براده برداری انجام می گیرد و ممکن است که بر حسب نوع ماشین بوسیله قطعه کار یا ابزار صورت پذیرد.این حرکت در صفحه تراشی به صورت خطی بوده و در سوراخکاری ؛ تراشکاری و فرزکاری دورانی می باشد.سرعت حرکت اصلی در هنگام براده برداری را سرعت برش می نامند.

2- حرکت پیشروی:
حرکت پیشروی حرکتی است خطی که ادامه ی عمل براده برداری را امکان پذیر میسازد.بر حسب نوع ماشین این حرکت را ابزار و با قطعه کار به شور مداوم یا ویا منقطع انجام میده.حرکت پیشروی ممکن است بوسیله دست انجام شده و یا به صورت خود کار تنظیم گردد.انتخاب مقدار پیشروی تا اندازه ی زیادی به کیفیت سطح بستگی دارد.یعنی در خشن کاری مقدار آنرا زیاد تر و در پرداخت کاری کمتر انتخاب میکنند.
3- حرکت تنظیم بار:

این حرکت برای تنظیم ضخامت براده لازم بوده و مقدار آن به عواملی مانند توان ماشین,جنس ابزار و کیفیت سطح قطعه کار بستگی دارد.تنظیم دقیق مقدار ضخامت براده معمولا به کمک حلقه ی تنظیمی انجام میگیرد که برای این منظور در نظر گرفته شده است.قبل از تنظیم عمق براده بایستی مقدار تغییر مکانی که به ازای هر یک از تقسیمات حلقه ی تنظیم در ابزار و یا قطعه ی کار ایجاد میشود به دقت بررسی کرده و سپس مبادرت به تنظیم عمق بار نمود.

حفاظت و مراقبت ماشین های افزار:
ماشین های ابزار دارای قیمت نسبتا زیادی بوده و از دقت و حساسیت خوبی نیز برخورداراند.لذا بایستی آنها را با دقت و مراقبت های ویژه ای نگهداری کرد و بموقع و با توجه به توصیه های کارخانه جات سازنده سرویس نمود.اگرچه عمر این ماشین ها نامحدود نمیباشد ولی میتوان با سرویس بموقع و مراقبت های لازم طول عمر آنها را افزایش داد.در زیر نکاتی را مشاهده میکنید که دز مورد کار با انواع ماشین های ابزار بایستی مورد توجه قرار گیرند.
1- قسمت های گردنده و آنهایی که بروی یکدیگر بصورت لغزان حرکت میکنند بایستی با دقت و باندازه ی کافی روغنکاری شوند.
2- در انتخاب روغن به توصیه های کارخانه ی سازنده توجه کرده و از بکار گرفتن روغن های کثیف و آلوده و فاسد پرهیز کنید.

3- در پوش های محل های روغن کاری را پس از روغن کاری تمیز کرده و به نحو صحیحی در محل خود قرار دهید تا از وترد شدن گرد غبار و کثافت به داخل مسیر های روغن کاری جلوگیری شود.
4- یاتاقان ماشین ها در هنگام کار به دلیل اصطکاک گرم میشوند.حداکثر حرارت مجاز آنها برابر حرارت دست بوده و نبایستی بیشتر از آن گرم شوند. با روغن کاری بموقع و انتخاب مناسب میتوان از کرم شدن بیش از حد آنها جلوگیری نمود.

5 - ماشین های ابزار را پس از پایان کار روزانه تمیز نموده و حد اقل هفته ای یکبتر سرویس نمایید.
6- برای تمیز کردن ماسین و دور کردن براده ها هرگز از هوای فشرده استفاده نکنیدزیرا این عمل باعث ورود گرد و غبار و براده های کوچک به داخل یاتاقان ها و راهنما ها شده و به آنها آسیب میرساند.
7- برای باز و بست کردن قطعات کار و یا ابزار ها از آچار مناسبی استفاده کرده و از بکار بردن آچار بزرگتر و آچار فرانسه خود داری کنید.
8- بار ماشین ها را چنان انتخاب کنید که توان براده برداری آنها بیشتر از توان ماشین نباشد.
9- به محض مشاهده ی هر عیبی در ماشین بلافاصله آنرا متوقف کرده و جهت رفع عیب آن از طریق مسئولین مربوطه اخطار نمایید.

10- از ورود آب و مایعات دیگر و همچنین گرد و غبار به داخل الکترو موتورها بایستی جلوگیری شود.

نکات ایمنی و پیشگیری از سوانح در ماشین های ابزار
1-قبل از شناخت طرز کار ماشین ها از راه انداختن آنه پرهیز کنید زیرا امکان ایجاد خطر جدب برای ماشین و یا شخص وجود دارد.
2- قبل از بکار انداختن ماشین,اهرم های تنظیم حرکات مختلف را به دقت کنترل نمایید تا در لحظه را هاندازی ماسین امکان ایجاد حرکات نا خواسته وجود نداشته باشد.
3- از اندازه گیری قطعات در هنگام کار ماشین ها جدا پرهیز نمایید.
4- تمیز کردن ماشین های در حال حرکت یکی از عوامل عمده ی ایجاد سوانح در ماشین های ابزار میباشد لذا از این عمل جدا خودداری نمایید.
5- قاب های محافظ ماشین ها را هیچگاه از روی آنها جدا نکنید و چنانچه جهت تعمیرات آنها را باز کرده اید بایستی بلافاصله پس از تعمیر در محل خود نصب نمایید.
6- در هنگام تعمیر ماشین آلات بایستی فیوز های آنها را باز کرده و در محل مطمئنی قرار داد تا از روشن شدن نا خواسته ی ماشین توسط دیگران جلوگیری گردد.

7- در هنگام کار با ماشین های ابزار بایستی از لباس کار مناسبی استفاده کرده و از پوشیدن لباس کار های گشاد و با آستین های باز و همچنین شالگردن خودداری کنید.
8- در هنگام کار با ماشین های ابزار از در بر داستن حلقه و انگشتری جدا خودداری کنید.

تراشکاری
در تراشکاری اتز روی قطعات گردننده به وسیله ابزلری براده برداری کرده و فرم آنها را تامین می نماییم.برای این منظور قطعه کار را به کمک وسیله مناسبی در امتداد محور کار ماشین تراش بسته و ضمن حرکت دورانی آن رنده را به صورت خطی و در امتداد سطح مورد نظر هدایت می کنیم.با این روش می توان قطعات متنوعی را که دارای سطح دایره ای می باشند با کیفیت سطح مختلف و با دقت اندازه 0.01 میلیمتر تولید نماییم.در شکل زیر نمونه هایی از قطعاتی را که به کمک تراشکاری می توان تولید نمود مشاهده می نماییم.

در مقایسه با سایر روش های براده برداری تراشکاری دارای اهمیت ویژه ای بوده و به دلایل زیر بیشترین کاربرد را در صنعت دارند.
1- قسمت اعظم قطعات ماشین الات را قطعاتی تشکیل می دهند که دارای مقاطع دایره می یاشند
2- ابزار های تراشکاری دارای فرم نسبتا ساده ای بوده و قیمت آنها در مقایسه با ابزار سایر روش های ماشینی ارزان می باشد.
3- عمل براده برداری بدون توقف انجام شده و به این ترتیب می توان در یک زمان کوتاه براده های زیادی را از سطح کار جدا نمود.برای تولید قطعات تراشکاری به ماشین تراش وسایل بستن و ابزار های براده برداری و وسایل اندازه گیری نیاز داریم.

ماشین های تراش

برای آنکه بتوان قطعات تراشکاری را با فرم و اندازه مختلفی که دارند به طور اقتصادی تولید نمود ماشین تراش را در انواع مختلفی می سازند.
از بین ماشین های فوق ماشین تراش مرغک دار بیشترین کاربرد را دارد که در زیر به شرح آن می پردازیم.

ماشین تراش مرغک دار
ماشین تراش مرغک دار برای کارهای متداول تراشکاری مانند طول تراشی , پیشانی تر

اشی , سوراخکاری , مخروط تراشی , فرم تراشی و پیچ تراشی مورد استفاده قرار می گیرند.این ماشین ها را با اندازه های اسمی متفاوتی ساخته و به بازار عرضه می کنند.منظور از ا

ندازه اسمی حداکثر طول ( )(فاصله بین دو مرغک)و شعاع کارگیر ( ) آنها می باشد.

بستر ماشین
بستر این ماشین ها شامل پایه ها , راهنماها و قسمت هایی می باشد که وظیفه حمل و هدایت جعبه دنده اصلی , جعبه دنده پیشروی , قوطی ماشین , دستگاه مرغک و ملیه های کشش هادی و راه انداز را به عهده دارد.
جنس بستر ماشین ها را معمولا از چدن استفاده کرده و سطح راهنماهای آنها را سنگ زده و در بعضی از ماشین ها برای دوام بیشتر و همچنین جذب بیشتر روغن شابر می زنند.

جعبه دنده اصلی
جعبه دنده اصلی وظیفه انتقال حرکت از موتور محرک ماشین به محور کار و همچنین تامین عده دوران های لازم به صورت پله ای و بیا غیر پله ای را بعهده دارد.بعلاوه بکمک این جعبه دنده میتوان جهت حرمت را نیز در صورت لزوم تغییر داد.محور کار در حقیقت محور خروجی جعبه دنده اصلی از یک میله تو خالی تشکیل شده است که سوراخ آن در قسمت جلوی مخروطی بوده و ار آن برای سوار کردن مرغک و یا وسایل دیگر کارگیری که دارای دنباله مخروطی میباشد استفاده

میگردد.قسمت خارجی سر محور کار به منظور بستن وسایلی مانند سه نظام و غیره پیچ شده است.جنس محور کار را از فولاد آبداده انتخاب میکنند.

جعبه دنده ی پیشروی
این جعبه دنده که در قسمت پایین جعبه دنده ی اصلی نصب شده است حرکت خود را معمولا از محور کار گرفته و وظیفه ی تامین مقدار پیشروی لازم را در ابزار به ازای هر دور گردش کار بعده دارد.
میله ی کشش که در روتراشی مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین میله ی هادی که در پیچ بری حرکت پیشروی دنده را تامین مینماید حرکت خود را از این جعبه دنده دریافت میکند.

دستگاه حرکت پیشروی و بار
این دستگاه که بر روی راهنماهای بستر ماشین سوار شده است از دو قسمت اصلی متصل به هم به شرح زیر تشکیل شده است.
قسمت اول که بالاتر از سطح راهنماهای بستر ماشین قرار دارد شامل راهنماهایی ایت که حرکات افقی و عمودی ابزار نسبت به محور کار را تامین میکند.این قسمت شامل سه راهنما میباشد که سوپرت اصلی,سوپرت عرضی و سوپرت فوقانب بر روی آنها سوار شده است.
در قسمت بالای سوپرت فوقانی پیچی قرار دارد که رنده گیر و یا وسایل مشابه دیگر را میتوان بر روی آن نصب نمود.حرکت سوپرت عرضی و فوقانی بوسیله پیچ و مهره تامین شده و مقدار پیشروی آنها را میتوان به کمک درجه بندی حلقه تنظیمی که در روی آنها سوار شده است تشخیص داد.
معمولا در کنار درجه بندی حلقه های تنظیم مقدار حرکت خطی شوپرت ها را به ازای هر یک از فواصل تقسیمات درج میکنند.
قسمت دوم که پایین تر از سطح راهنماهای بستر ماشین قرار دارد شامل جعبه دنده ایست که بوسیله ی آن میتوان حرکت های میله کشش و یا میله هادی را به طور خودکار به قسمت تنظیم بار منتقل نمود.در روی این قسمت اهرم هایی نصب گردیده که به کمک آنها میتوان مسیر حرکت را به سوپرت اصلی و یا سوپرت عرضی هدایت نمود.از طریق فلکه ای که روی این قسمت نصب گردیده است .میتوان به کمک چرخدنده ای که با یک شانه نصب شده در زیر قسمت راهنماهای بستر ماشین درگیر است حرکت دستی سوپرت اصلی را تامین نمود.

دستگاه مرغک
این دستگاه در روی راهنماهای بستر ماشین سوار شده و در امتداد آنها قابل حرکت می باشد.به کمک یک اهرم و یا پیچ و مهره می توان آن را در امتداد طولی بستر و در جای دلخواه به وضع ثابتی درآورد.در قسمت بالای دستگاه مرغک قطعه استوانه ای تو خالی قرار دارد که در ابتدای آن سوراخی مخروطی جهت سوار کردن مرغک و یا ابزارهای دندانه مخروطی وجود داشته و در انتهای آن مهره ای جهت درگیری با پیچ هادی آن تعبیه شده است.در انتهای پیچ نیز فلکه ای برای به حرکت درآوردن آن پیش بینی شده است.

از دستگاه مرغک در تراشکاری قطعات با استفاده از مرغک , سوار کردن سایر ابزارهای براده برداری و همچنین تراشیدن مخروط های طویل با شیب کم استفاده می کنند

فصل چهارم
طرز کار با ماشین های تراش

اندازه یک ماشین تراش
اندازه یک ماشین تراش بر اساس قطر کارگیر و طبق بستر ماشین تعیین می گردد. قطر کارگیر عبارت است از حداکثر قطر قطعه کار که می تواند بر روی بستر ماشین بچرخد. طول بستر یک ماشین تراش، به صورت کلی و از ابتدا تا انتهای آن در نظر گرفته می شود.
طول بستر یک ماشین تراش را نباید با طول کارگیر (حداکثر طول قطعه کار که بین مردمک و سه نظام قرار می گیرد) اشتباه گرفت. طول کارگیر عبارت است از طول بستر ماشین منهای طولهایی که توسط مجموعه مرغک و سه نظام اشغال می شود.

قسمت های اصلی ماشین تراش
وظیفه اصلی هر ماشین تراش، صرف نظر از میزان پیچیدگی آن، به گردش در آوردن قطعه کار در برابر لبه برشی یک ابزار می باشد. هر قطعه ای از ماشین تراش را می توان جزو یکی از مجموعه های زیر به حساب آورد:
* مجموعه محرکه ماشین ابزار.
* مجموعه نگهدارنده و گردش قطعه کار و

* مجموعه نگهدارنده، محرکه و هدایت ابزار برشی.

سیستم محرکه یک ماشین
در ماشین های تراش، قدرت موتور توسط یک گیربکس یا با استفاده از تسمه به مکانیزم محرکه ماشین منتقل می شود. سرعن گردش اسپیندل به روشهای زیر قابل تغییر است:
* جابه جایی دنده ها در گیربکس.
* تنظیم پولیهای تنظیم شونده بنه یک وضعیت جدید.
* جابه جا کردن تسمه بر روی پولیهای مختلف.
* کنترل سرعت به صورت هیدرولیکی.

مهار قطعه کار و به گردش در آوردن آن
مجموعه سه نظام، یک اسپیندل مرکزی دارد که تجهیزات نگهدارنده قطعه کار بر روی آن نصب می شود.
پولی قابل تنظیم در این ماشین، با استفاده از اهرم کنترل سرعت در بالای ماشین و به صورت هیدرولیکی باز و بسته می شود. در بسیاری از ماشین های تراش کوچک کنترل سرعت گردش اسپیندل، به کمک پولی های قابل تنظیم کنترل می شود.
اسپیندل توسط بیرنگهای قوی یاتاقان بندی شده و از طریق تسمه یا چرخ دنده یا ترکیبی از اینها به گردش در می اید. اسپیندل توخالی است و دهانه جلویی آن به صورت مخروط مورس سنگ زده شده است تا بتوان ابزارها و تجهیزات نگهدارنده دنباله مخروطی را در داخل آن نصب کرد.
در سیستم محرکه اسپیندل این ماشین تراش از یک گیربکس کاهنده اضافی استفاده شده است. قبل از جا به جا کردن چرخ دنده ها باید موتور ماشین خاموش گردد.

با توجه به سوراخ سرتاسری داخل اسپیندل می توان میلگردهای بلند را نیز تراشکاری کرد و بدون آنکه دنباله میلگرد رها باشد و ایجاد خطر کند. همچنین از طریق این سوراخ سرتاسری می توان ابزارهای دنباله مخروطی را که درون اسپیندل قرار گرفته اند، آزاد کرد.
انتهای جلویی اسپیندل ممکن است به صورت رزوه شده و یا به صورت مخروطی کوتاه یا بلند ساخته شود تا سه نظام یا دیگر تجهیزات نگهدارنده قطعه کار را بتوان به آن متصل کرد. در ماشین های تراش مدل بندرت از اسپیندل رزوه دار استفاده می شود. تجهیزات نگهدارنده را بر روی قسمت رزوه شده اسپیندل می پیچند تا محکم شود.

اسپیندل با دنباله مخروطی کوتاه با استفاده از بادامک قفل می شود. قسمت فرو رفته پشت سه نظام که دیواره ای مخروطی دارد. بر روی دنباله مخروطی اسپیندل، بدون لقی قرار می گیرد. یک سری پین قفل کن در پشت سه نظام قرار دارد که داخل سوراخ های دنبالۀ اسپیندل جای می گیرد. با سفت کردن بادامکهایی که پیرامون اسپیندل نصب شده اند می توان سه نظام را بر روی اسپیندل قفل نمود.