بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای امروز و به دلیل افزایش روزافزون جمعیت و بالتبع افزایش فزاینده ی نیاز های آدمی به ویژه افزایش دائمیتقاضا برای آب، بهسازی و استفاده مجدد از پسآبها به سرعت بصورت یک ابزار مهم در برنامه ریزی منابع آب، نه فقط در مناطق خشک بلکه در مناطق مرطوب نیز در آمده است. هم اکنون در بسیاری از کشورهای جهان استفاده از پسآب به عنوان وزنهای برای متعادل ساختن توازن میان عرضه و تقاضای آب مطرح می باشد . بخصوص در بخش کشاورزی، پسآب فاضلابهای کشاورزی، صنعتی و شهری میتواند بعنوان یک منبع بالقوه آب مورد توجه و مصرف قرار گیرد، تا نه تنها کسری از میزان کمبود آب کشاورزی کشور جبران شود، بلکه از اثرات سوء تخلیه بی رویه پسآبها و خسارات آنها به منابع کشاورزی و محیط زیست نیز جلوگیری بعمل آید. کاربرد فاضلاب جهت آبیاری مزارع کشاورزی نیازمند مطالعه و انتخاب سامانه مناسب می باشد. در این مقاله ضمن اشاره به مشخصات کلی انواع فاضلاب، روشها و مراحل تصفیه، به تحلیل در مورد محدودیت ها و راهکارهای استفاده از فاضلاب جهت امر آبیاری پرداخته شده است.
واژه های کلیدی: آبیاری، فاضلاب، مدیریت منابع آب
Archvie of SID
مقدمه
رشد روز افزون شهرنشینی، افزایش جمعیت و گسترش فعالیت های کشاورزی و همچنین کمبود آب سبب توجه بیشتر به منابع مختلف آب بخصوص آبهای زیرزمینی شده و به تبع آن، استفاده کنترل نشده از منابع مذکور، کمبود و بحران آب را در بسیاری از کشورهای خشک و نیمه خشکی نظیر ایران موجب گردیده است. این موضوع تأکید فوق العاده ای برای استفاده از منابع آب غیر متعارفی نظیر فاضلاب مینماید. مطالعه و بررسی اسناد و شواهد نشان میدهد که استفاده مجدد از فاضلاب از قدمت قابل توجه 5000ساله برخوردار است آثار سیستمهای جمع آوری فاضلاب در کاخهای قدیمی مربوط به تمدن در چین و هدایت فاضلابها به حومه شهر و مزارع این موضوع را اثبات کرده است . در قرن نوزدهم استفاده از سیستمهای بزرگ فاضلاب برای تخلیه به آبهای سطحی وکاربرد غیرمستقیم آن در تأمین آب منجر شد که به دلیل عدم تصفیه فاضلاب همه گیری فاجعه آمیزی توسط انتقال بیماریها پدید آید .از اوایل قرن 20 کاربرد مجدد فاضلاب به صورت برنامه ریزی شده در ایالات متحده آمریکا در کالیفرنیا آغاز شد و در دو دهه 1970 و 1980 خطرات ناشی از استفاده از فاضلاب تصفیه شده برای مصارف آبیاری و آشامیدن مورد تحقیق قرار گرفت بگونه ای که میتوان گفت درآخرین ربع قرن 20 کاربرد مجدد فاضلاب به عنوان گزینه ای در توسعه منابع آبرسماً تأیید گردید.((1
بعلت افزایش دائمی تقاضا برای آب و کاربرد ناپایدار از منابع آب در دسترس و صرفه جویی در هزینه های گزاف استحصال و انتقال آب، لاجرم استفاده از فاضلاب جهت آبیاری اراضی کشاورزی بایستی در دستور کار تمام سازمانهای ذیربط قرار گیرد. امروز این مهم نه فقط در مناطق خشک کشور، بلکه در مناطق مرطوب کشور نیز نباید نادیده گرفته شود. مصرف فاضلابهای تصفیه شده برای مصارف غیر شرب و بهداشت مانند؛ کشاورزی، خنک کننده های صنعتی و مشابه آن امکان بالقوه ای را برای بهره برداری مفید از این منابع فراهم می کند. اهمیت این موضوع از آنجایی ناشی می شود که اگرچه حجم فاضلابهای موجود در مقایسه با حجم کل آب آبیاری مورد نیاز سالیانه همان منطقه مقدار کمی را شامل می شود اما استفاده از فاضلابها سبب می شود که آبهای با کیفیت بالاتر را بتوان در مصارف با درجه اهمیت بیشتر بکار برد.((2
اهمیت استفاده مجدد از فاضلاب
-1کاهش فشار بر منابع آبی
برداشت بی رویه از منابع آبی خصوصا منابع آب زیرزمینی سبب پایین افتادن سطح آب زیرزمینی شده است که به تبع آن مشکلات بسیاری را از قبیل شوری خاک، نشست زمین و کاهش دبی پمپاژ از چاهها را به دنبال داشته است. با استفاده از فاضلاب به عنوان یک منبع جایگزین میتوان از میزان فشار به منابع آبی کاست .[8]
-2رشد تصاعدی جمعیت و گرایش به سوی فن آوریهای جدید
همگام با افزایش جمعیت و گرایش به سوی فن آوریهای جدید و همینطور به کار بردن روشهای مدرن کشاورزی، نیاز به آب را بیشتر کرده است و در چنین شرایطی استفاده از پساب ها یکی از راههای مطمئن صرفه جویی در مصرف آبهای با کیفیت بالاست.
-3کاهش هزینه آب و کود کشاورزی
