بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
فصل اول
عطف با دیگران به اعتبار روابط انسانی
اسلاید 3 :
چنانکه گفته شد آنچه در بلوغ عاطفی مهم است ارتباط با دیگران بر مبنای حق و عقل است. به همین دلیل این بلوغ را با نامهای دیگری چون بلوغ قلبی، بلوغ ایمانی، بلوغ ودّی و .میشناسیم که حاکی از عظمت و رفعت آن برای ارتقا سطح و مراتب انسان است.
برای اینکه رابطهای بر مبنای حق و عقل شکل گیرد لازم است معیار حق و عقل میزان در شکلگیری آن رابطه و هم در استمرار آن باشد.
بدون معیار و میزان حق، روابطی که بین افراد شکل میگیرد بر اساس منفعتهای شخصی است و به تحقیق پیامد چنین روابطی ضرر و خسران خواهد بود.
در این فصل معیارها و ضوابط و ویژگیهای
عطف با دیگران به اعتبار روابط انسانی
به اختصار مورد بحث قرار میگیرد.
اسلاید 4 :
چیستی روابط انسانی
انتزاعیترین حالتی که در روابط وجود دارد روابطی است که بر اساس انسان بودن شکل میگیرد. البته این روابط از بدیهیترین روابط نیز هستند تا حدی که تبیین چیستی آن بسیار مشکل است.
اسلاید 5 :
با این مردم صرفنظر از دین و آئین و فرهنگ و نیاز و .میتوان تعامل برقرار کرد. زیباییهایی در باورها، صفات و رفتارهایشان وجود دارد که میتوان از آنها آموخت و میتوان به آنها چیزهایی که نمیدانند را یاد داد.
ارتباطی که در این سطح با این افراد گرفته می شود ارتباطی خالصانه به خاطر انسان بودن است و احترامی که به آنها گذاشته میشود نیز به همین دلیل است.
از آنجایی که این وضع برای نوع انسانها غیر معمول است و نوعاً کمتر میتوانند آن را به صورت خالص مشاهده کنند دارای جذابیت نیز هست.
برای ملموس شدن موضوع، میتوان خود را در شهری غیر از شهر خود و مردمانی غیر از مردمان خود و بدون نیازهای ضروری معمول به دیگران تصور کرد. در این صورت مردمی که مشاهده میشوند هیچ شأنی جز شأن انسان بودنشان ندارند.
اسلاید 6 :
اکنون میتوان تصور کرد افرادی که هر روز با آنها ارتباط داریم از خویشان و دوستان و مردم شهر و .اینان نیز دارای این شأن از وجه انسانی هستند. هر چند ویژگیهای اعتبار شده برای آنان بسیار پر رنگ تر است تا حدی که انسان بودن آنها تنها با ویژگیهای اعتباری آنها قابل رویت است.
به طور طبیعی فرزندان، پدر و مادر خود را پدر و مادر میبینند و با توجه به این شأن با آنها گفتگو میکنند و پدرها و مادرها نیز وقتی با فرزندان خود ارتباط برقرار میکنند نمیتوانند فرزند بودن آنها را نادیده بگیرند و آنها را به عنوان انسانی بدون روابط دیگر فرض کنند.
اسلاید 7 :
اگر سطح انتزاع فکری افراد به حدی باشد که بتوانند شئونات مختلف را به صورت مستقل تصور کنند سطح تعاملاتی که با هم دارند عمیقتر و محکمتر خواهد شد. زیرا در این صورت آنچه به صورت ناهوشیار در درون آنان وجود دارد
اکنون با هوشیاری مورد دقت قرار میگیرد و برای آن نیز شأنی اختصاصی و حقی ممتاز در نظر گرفته میشود
و بر این اساس به جای اینکه فرد با یک نفر و با یک شأن ارتباط برقرار کند با یک نفر با شأنهای مختلف ارتباط برقرار میسازد.
اسلاید 8 :
بدین ترتیب لازم است در تعاملات خود با دیگران توجه داشته باشیم که افرادی که با آنها روبرو میشویم دارای شئون مختلفی هستند و برای هر شأنی از آنها ویژگیهای خاص و به تبع حدود و حقوقی خاصی باید در نظر گرفت.
مسافرت کردن در اقلیمهای مختلف میتواند این حس را در فرد تحریک و امکان این نوع تفکر را در فرد بیشتر کند.
البته این مشروط به آنست که در هر شهری افراد خود را ملزم بدانند با مردمی که در آن دیار زندگی میکنند مراوده داشته باشند و از احوال آنها مطلع و از زندگی رایج آنها آگاهی یابند.
اسلاید 9 :
ارتباط و تعامل در شهری که همه هم کیش و هممسلک هستند با شهری که سفر تجاری و اقتصادی و یا تفریحی و گردشگری است متفاوت است.
همانطور که مسافرت در شهرهای مدرن با شهرهای غیرمدرن متفاوت است. هر شهری که انسان وارد میشود نگاهی دیگر و متفاوت به انسانهای آن شهر در او به وجود میآید.
پس از جمعبندی همه مسافرتها به همه شهرها، فرد میتواند برای شأن انسانی ویژگی خاصی انتزاع کند و مفهوم مردم و انسان در درون فرد معنای خاصی پیدا کند.
اسلاید 10 :
به عنوان مثال؛
هر کسی در پیش خود قضاوت میکند در روابط انسانها با هم در هر جا که باشند:
فریاد زدن بر سر هم کار زشت و قبیحی است.
ناسزا گفتن از آن زشتتر است.
ظلم و ستم و اجحاف از هر دو بدتر است.
و..
همچنین در روابط انسانها با هم در هر جا که باشند:
خوش کلامی آنها زیباست.
خوب حرف زدن آنها از آن زیباتر است.
رفتارهای مهربانانه آنها از هر دو زیباتر است.
.
اسلاید 11 :
بر اساس همین فهم عمومی فطری نسبت به روابط انسانی است که انسانها قواعد بینالمللی وضع کردهاند.
این روابط پس از آنکه با شئون دیگری مانند خویشاوندی، دوستی و . قاعدتاً باید محکمتر گردد ولی گاهی شئونات مختلف باعث از بین رفتن این روابط میگردد.
به همین دلیل فرد ممکن است با مردم عادی با احترام سخن گوید و یا رفتار نماید ولی با فرزند و اقوام خود با خشونت و بیاحترامی، آنهم به دلیل فامیل بودن یا فرزند بودن.
اسلاید 12 :
بر اساس مطالب فوق
«منظور از روابط انسانی، سطحی از رابطه است
که بدون در نظر گرفتن
فرهنگ، دین، خویشی و مواردی از این دست شکل میگیرد
و در تعاملات تنها وجه انسان بودن افراد دخیل است.»
اسلاید 13 :
2. روابط انسانی در قرآن و روایات
با توجه به آیات و روایات اهل بیت علیهم السلام
تکریم روابط انسانی و احترام به انسانها و بزرگداشت مقام یگانه انسان در آفرینش،
تکریم و احترام به مقام فطرت انسانی است. همچنین توجه به ریشه و تبار مشترک همه انسانهاست
که از درخت تنومند انبیای عظام به وجود آمده است.
به عبارت دیگر توجه به برادری و خواهری بزرگی است که منشأ آن پدران و مادران موحد است. به این مقام و موقعیت در قرآن به بهانههای مختلف توجه شده است.
اسلاید 14 :
قالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى حينٍ * قالَ فيها تَحْيَوْنَ وَ فيها تَمُوتُونَ وَ مِنْها تُخْرَجُونَ * يا بَني آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُواري سَوْآتِكُمْ وَ ريشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَيْرٌ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ * يا بَني آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِيُرِيَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ يَراكُمْ هُوَ وَ قَبيلُهُ مِنْ حَيْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطينَ أَوْلِياءَ لِلَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ
فرمود: «فرود آييد، كه بعضى از شما دشمن بعضى [ديگر] يد و براى شما در زمين، تا هنگامى [معيّن] قرارگاه و برخوردارى است.» فرمود: «در آن زندگى مىكنيد و در آن مىميريد و از آن برانگيخته خواهيد شد.» اى فرزندان آدم، در حقيقت، ما براى شما لباسى فرو فرستاديم كه عورتهاى شما را پوشيده مىدارد و [براى شما] زينتى است، و [لى] بهترين جامه، [لباس] تقوا است. اين از نشانههاى [قدرت] خداست، باشد كه متذكّر شوند. اى فرزندان آدم، زنهار تا شيطان شما را به فتنه نيندازد چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون راند، و لباسشان را از ايشان بركَند، تا عورتهايشان را بر آنان نمايان كند. در حقيقت، او و قبيلهاش، شما را از آنجا كه آنها را نمىبينيد، مىبينند. ما شياطين را دوستان كسانى قرار داديم كه ايمان نمىآورند.
سوره مبارکه أعراف، آیات 24-27
ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً
[اى] فرزندانِ كسانى كه [آنان را در كشتى] با نوح برداشتيم. راستى كه او بندهاى سپاسگزار بود.
«از جمله ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ و جمله وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ به خوبى بر مىآيد كه مردم امروز، همه ذريه پسرى و دخترى نوح مىباشند، و اگر تنها ذريه پسرى او بودند و مقصود از جمله آنها كه در كشتى با نوح سوار كرديم پسران نوح باشند بهتر و بلكه متعين اين بود كه گفته باشد ذريه نوح، و اين خود روشن است.»
سوره مبارکه إسراء، آیه 3
ترجمه الميزان، ج13، ص 49
اسلاید 15 :
بر این اساس روابط انسانی به منزله روابط فامیلی بزرگ با ارتباطاتی عمیق ولی نهفته است که ساماندهی این روابط و دقت و تأمل نسبت به آن شکرگزاری از نسل موحدان بودن است.
در این صورت نگاه انسانها به یکدیگر نگاه قرابت خواهد بود و درد و رنج آنها درد و رنج هم میباشد.
در آیات متعددی از قرآن به روابط انسانی به عنوان عموم مردم بدون در نظر گرفتن اقلیم و دین و .اشاره شده است.
و البته انسان را در این روابط آزاد و رها نمیگذارد.
اسلاید 16 :
يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ
اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بىترديد، خداوند داناى آگاه است.
«مردم از اين جهت كه مردمند همه با هم برابرند، و هيچ اختلاف و فضيلتى در بين آنان نيست، و كسى بر ديگرى برترى ندارد، و اختلافى كه در خلقت آنان ديده مىشود كه شعبه شعبه و قبيله قبيله هستند تنها به اين منظور در بين آنان به وجود آمده كه يكديگر را بشناسند، تا اجتماعى كه در بينشان منعقد شده نظام بپذيرد، و ائتلاف در بينشان تمام گردد، چون اگر شناسايى نباشد، نه پاى تعاون در كار مىآيد و نه ائتلاف، پس غرض از اختلافى كه در بشر قرار داده شده اين است، نه اينكه به يكديگر تفاخر كنند، يكى به نسب خود ببالد، يكى به سفيدى پوستش فخر بفروشد، و يكى به خاطر همين امتيازات موهوم، ديگران را در بند بندگى خود بكشد، و يكى ديگرى را استخدام كند، و يكى بر ديگرى استعلا و بزرگى بفروشد، و در نتيجه كار بشر به اينجا برسد كه فسادش ترى و خشكى عالم را پر كند، و حرث و نسل را نابود نموده، همان اجتماعى كه دواى دردش بود، درد بى درمانش شود. در اين جمله مىخواهد امتيازى را كه در بين آنان بايد باشد بيان كند، اما نه امتياز موهوم، امتيازى كه نزد خدا امتياز است، و حقيقتا كرامت و امتياز است. »
سوره مبارکه حجرات، آیه 13
ترجمه الميزان، ج18، ص 490
اسلاید 17 :
امام سجاد علیه السلام در دعای سی و هشتم صحیفه سجادیه میفرماید:
« بار خدايا، از درگاه تو پوزش مىطلبم: اگر در محضر من بر ستمديدهاى ستمى رفته و من به يارى او بر نخاسته باشم، اگر كسى در حق من نيكيى كرده و من سپاسش نگفته باشم، اگر خطا كارى از من عذرى خواسته و من عذرش نپذيرفته باشم، اگر بينوايى از من چيزى طلبيده و من بر او ايثار نكرده باشم، اگر مؤمنى را بر من حقى بوده و من به تمامى ادايش نكرده باشم، اگر بر عيب مؤمنى آگاه شدهام و آن را نپوشيده باشم، اگر با گناهى روياروى شدهام و از آن دورى نگزيده باشم.
اى خداى من، از اين خطاها و همانند اين خطاها، همراه با پشيمانى، از تو عذر مىخواهم. تا چون بار ديگر چنان خطاهايى پيش آيد، مرا واعظى باشد.
بار خدايا، درود بفرست بر محمد و خاندان او و پشيمانى مرا در آن لغزشها كه مرتكب شدهام و عزم مرا بر ترك گناهانى كه بر من روى مىآورند، توبه من قرار ده، توبهاى كه دوستى تو را سبب شود. اى خدايى كه توبهكنندگان را دوست مىدارى.»
اسلاید 18 :
در دعاهای رور ماه مبارک رمضان نیز آمده است:
عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ مَنْ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ بَعْدَ الْمَكْتُوبَةِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَ فَقِيرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اكْسُ كُلَ عُرْيَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ اللَّهُمَّ رُدَّ كُلَّ غَرِيبٍ اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِيرٍ اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِيضٍ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِير
هر کس این دعا را در روزهای ماه مبارک رضان بخواند خداوند گناهان او را تا روز قیامت میآمرزد و آن دعا اینست: خدایا بر اهل قبرها را مسرور کن، خدایا هر فقیری را بینیاز کن،خدایا هر گرسنهای را سیر گردان، خدایا هر بیلباسی را بپوشان، خدایا هر مقروضی را قرضش را ادا فرما،خدایا هر گرفتاری را از گرفتاری خارج ساز، خدایا هر غریبی را به وطن بازگردان، خدایا هر اسیری را آزاد فرما، خدایا آسیبها و آفتهای مسلمین را برطرف کن، خدایا هر بیماری را شفا بخش،خدایا فقر ما را با بینیازی خود برطرف نما، خدای بدی حال ما را با خوبی حال خود تغییر ده، خداوندا از ما قرضمان را ادا کن و فقر ما را به بینیازی بدل نما همانا تو بر هر چیزی توانایی.
البلد الأمين و الدرع الحصين، النص، ص 223
اسلاید 19 :
با توجه به مطالب فوق:
اولاً معنای روابط انسانی در آیات روایات جایگاه بسیار ممتاز دارد. در این روابط شئونات انسان بما هو انسان مورد نظر است.
ثانیاً این روابط حدود مشخص و حقوق معلوم شدهای دارد و انسانها ملزم به رعایت این حقوق و حدود میباشند.
ثالثاً به واسطه شناخت این روابط و توجه به آن و رعایت حدود و حقوق آن میتوان به صورت مشخص و ویژه سطح بسیار بالایی از کمال انسانی ارتقاء یافت.
رابعاً شناساندن این سطح از روابط قابل آموزش است و میتوان افراد را به چنین شناخت، رعایت و توجهی سوق داد.
خامساً این سطح از شناخت انسانی موجب بالا رفتن سطح محبت بین مردم و بالا رفتن عواطف آنها نسبت به هم میشود.
اسلاید 20 :
3. چگونگی عطف بر مبنای روابط انسانی
برای اینکه بتوان عواطف انسانی را در جهت توسعه و تعمیق روابط انسانی به بروز رساند و از این طریق رسانایی برای رأفت و رحمت الهی شود طی مراحل زیر ضروری به نظر میرسد.
این مراحل میتواند ما را نسبت به آموزش بلوغ عاطفی مساعدت نماید:
مرحله اول: معرفت نسبت به شئونات انسانی
مرحله دوم: بهرهمندی از احسان در تعمیق روابط انسانی
مرحله سوم: بهرهمندی از اکرام در تعمیق روابط انسانی
مرحله چهارم: بهرهمندی از قوامیت در تعمیق روابط انسانی
مرحله پنجم: بهرهمندی از اصلاح در تعمیق روابط انسانی
