بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
حقوق تجارت 2
اسلاید 2 :
شرکت های تجاری
شرکت سهامی
شرکت با مسئولیت محدود
شرکت تضامنی
شرکت مختلط غیر سهامی
شرکت نسبی
شرکت تعاونی
اسلاید 3 :
اهميت شرکتهای تجاری
امــروزه بخــش عظيمــی از فعاليــت هــای اقتــصادی و بازرگــانی را شــرکت هــای تجــاری بــر عهــده دارنــد . اشــخاص بــه دليــل مزایــای فراو انــی کــه شــرکتهای تجــاری دارنــد تــرجيح می دهند در قالب این شرکتها به فعاليت تجاری بپردازند.
از جمله مزایای تشکيل شرکتهای تجاری موارد زیر است:
فراهم نمودن سرمایه بيشتر
تجمع تخصصهای گوناگون
محدودیت مسئوليت
بــه دليــل مزایــایی کــه تــشکيل شــرکت تجــاری و فعاليــت در قالــب آن دارد امــروزه دولتهــا نيز فعاليت اقتصادی خود را در قالب شرکتهای تجاری انجام می دهند.
اهميت شرکتهای تجاری
اسلاید 4 :
منابع قانونی
مهمتـرین قـانون راجـع بـه شـرکتهای تجـاری قـانون تجـارت مـصوب ١٣١١ اسـت کـه اســاس حقــوق تجــارت ایــران را تــشکيل مــی دهــد و بــاب ســوم ایــن قــانون از مــاده ٢٠ تــا ٢٢٢ به شرکتهای تجاری اختصاص دارد.
در ســال ١٣٤٧ لایحــه قــانونی اصــلاح قــسمتی از قــانون تجــارت بــه تــصویب رســيد کــه مواد آن جایگزین ماده ٢١ تا ٩٣ قانون تجارت گردید.
از دیگــر مقــررات مربــوط بــه شــرکتهای تجــاری قــانون ثبــت شرکتهاســت کــه در ســال ١٣١٠ به تصویب رسيده است و برخی از مواد آن در سال ١٣٦٢ اصلاح گردید.
شرکتهای تجاری
اسلاید 5 :
شــرکتهای تعــاونی هــر چنــد ابتــدا تــابع قــانون تجــارت بودنــد ولــی بعــدها مقــررات خــاص بـرای شـرکتهای تعـاونی تــصویب شـد. اکنـون ایـن شـرکتها تـابع قـانون بخـش تعـاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب ١٣٧٠ می باشند.
شــرکتهای دولتــی کــه بــه کــار تجــارت مــی پردازنــد دارای قــوانين و مقــررات خــاص مــی باشـــند. عـــلاوه بـــر قـــوانين مـــذکور قـــوانين، آئـــين نامـــه و نظامنامـــه هـــایی نيـــز در مـــورد شرکتهای تجاری بطور متفرق وجود دارد.
پيــشنهاد: بهتــر اســت مجمــوع مقــررات مربــوط بــه شــرکت هــای تجــاری در قــانون واحــدجمع آوری شود.
اسلاید 6 :
انواع شرکتهای تجاری
شــرکتهای تجــاری را بــا توجــه بــه ميــزان مــسئوليت کــسانی کــه در آن ســرمایه گــذاری نموده اند می توان به3دسته تقسيم کرد:
شرکتهای سرمایه
شرکتهای اشخاص
شرکتهای مختلط
شـــرکتهای ســـرمایه بـــه شـــرکتهایی اطـــلاق مـــی شـــود کـــه مـــسئوليت شـــرکای آن محــدود بــه ســرمایه ای اســت کــه بــه شــرکت آورده انــد و لــذا اعتبــار چنــين شــرکتهایی بــه ميزان سرمایه شرکت بستگی دارد.
شـــرکت هـــای ســـهامی و بـــا مـــسئوليت محـــدود از اقـــسام شـــرکت هـــای ســـرمایه محسوب می شوند.
اسلاید 7 :
شـــرکتهای اشـــخاص شـــرکتهایی هـــستند کـــه در آنهـــا مـــسئوليت شـــرکاء نامحـــدود اســت و طلبکــاران شــرکت مــی تواننــد بــرای وصــول مطالبــات خــود بــه شــرکاء مراجعــه کننــد لذا اعتبار چنين شرکتهایی بستگی به اعتبار شرکای آن دارد.
شرکتهای تضامنی و نسبی از اقسام شرکتهای اشخاص به حساب می آیند.
شــرکتهای مخــتلط شــرکتهایی هــستند کــه در آنهــا هــم شــر یک ضــامن وهــم شــر یک غيـر ضـامن وجـود دارد. مـسئوليت شـرکای ضـامن نامحـدود و مـسئوليت شـرکای غيـر ضامن محدود به ميزان آورده آنها است.
شــرکتهای مخــتلط ســهامی و غيــر ســهامی انــواع شــرکتهای مخــتلط را تــشکيل مــی دهند.
چــون شــرکتهای دولتــی از انــواع شــرکتهای ســهامی هــستند و شــرکتهای تعــاونی نيــز قـالبی نظيـر شـرکتهای سـهامی دارنـد لـذا ایـن دو قـسم را بایـد از اقـسام شـرکتهای سرمایه محسوب نمود.
اسلاید 8 :
طبق ماده ٢٠ قانون تجارت شرکتهای تجارتی عبارتند از:
شرکت سهامی
شرکت با مسئوليت محدود
شرکت تضامنی
شرکت مختلط غير سهامی
شرکت مختلط سهامی
شرکت نسبی
شرکت تعاونی توليد و مصرف
اسلاید 9 :
تقسيم بندی مطالب
چــون در پــاره ای مــوارد شــرکت هــای تجــاری تــابع قواعــد مــشترک هــستند و ذکــر ایــن قواعد به مناسبت طرح هر یک از شرکت ها به تکرار مطالب می انجامد لذا ابتدا این قواعد مشترک تحت عنوان کليات بحث شده و سپس به قواعد و مقررات ویژه هر یک از شرکتها می پردازیم.
کليات
در بخــش کليــات بــه معرفــی شــرکت تجــاری و شخــصيت حقــوقی آن پرداختــه و انــواع شرکت های تجاری معرفی می شوند.
اسلاید 10 :
تعریف شرکت تجاری
در قـــانون تجـــارت ایـــران شـــرکت تجـــاری تعریـــف نـــشده اســـت ولـــی در قـــانون مـــدنی شـــرکت تعریـــف شـــده اســـت . طبـــق مـــاده ٥٧١ قـــانون مـــدنی شـــرکت عبـــارت اســـت از اجتمــاع حقــوق مــالکين متعــدد در شــش واحــد بــه نحــو اشــاعه . تعریــف شــرکت در قــانون مدنی از اقسام مالکيت است.
علمای حقوق مدنی معتقدند عقد شرکت عقدی است که به موجب آن دو یا چند شخص، به منظور تصرف مشترک و تقسيم سود و زیان و گاه به مقصود دیگر، حقوق خود را در ميان می گذارند تا به جای آن مالک سهمی مشاع از این مجموعه شوند.
تعریف شرکت مدنی چه به مفهوم قسمی از مالکيت و چه به مفهوم عقدی آن بر شرکت های تجاری صادق نيست، زیرا:
در شـــرکت تجـــاری هـــدف شـــرکاء بـــه دســـت آوردن ســـود اقتـــصادی اســـت در حاليکه شرکت مدنی ممکن است با اهداف دیگر تشکيل شود.
در شـــرکت تجـــاری شخـــصيت حقـــوقی شـــرکت، مالـــک آورده هاســـت ولـــی در شــرکت مــدنی مالکيــت مــال از آن شــرکاء اســت و شخــصيت حقــوقی مــستقلی وجود ندارد.
اسلاید 11 :
چـــون در قـــانون مـــا شـــرکت تجـــاری تعریـــف نـــشده اســـت علمـــای حقـــوق از شـــرکت تجاری تعریف به عمل آورده اند. از جمله تعاریف آن است که:
"شــرکت تجــاری، قــرار دادی اســت کــه بــه موجــب آن یــک یــا چنــدنفر توافــق مــی کننــد ســرمایه مــستقلی را کــه از جمــع آورده هــای آنهــا تــشکيل مــی شــود، ایجــاد کننــد و بــه موســسه ای کــه بــرای انجــام مقــصود خاصــی تــشکيل مــی گــردد، اختــصاص دهنــد و در منافع و زیان های احتمالی حاصل از به کارگيری سرمایه سهيم شوند." در ادبيــات حقــوقی مــا گــاه منظــور از شــرکت تجــاری مــاهيتی اســت کــه موجــب پيــدایش آن شده است وگاه یک شخص حقوقی تلقی گردیده است.
انتقــاد: قانونگذار ما بــه اقتباس از قانون تجــارت فرانسه که شــرکت تجارتی را تعریــف ننمــوده از تعریــف شــرکت تجــاری غافــل مانــده اســت و حــال آن کــه اولاً در قــانون مــدنی فرانــسه (مــاده ١٨٣٢) شــرکت تعریــف شــده و نيــازی بــه تکــرار در قــانون تجــارت آن کــشور نبوده است، حال آنکه قانون تجارت ما زودتر از قانون مدنی تصویب شده است.
ثانياً:تعریــف شــرکت مــدنی کــه در قــانون مــدنی ارائــه شــده بــه شــرکت تجــاری صــادق نيــست لذا ضرورت داشت که قانون تجارت ایران تعریفی از شرکت تجاری ارائه نماید.
اسلاید 12 :
عناصر تشکيل دهنده شرکت
بــرخلاف حقــوق برخــی کــشورها کــه شــرکتهای تــک صــاحبی را پذیرفتــه در حقــوق مــاشــرکت بایــد حــداقل دو عــضو داشــته باشــد . در شــرکتهای ســهامی خــاص همکــاری ســه شخص و در شرکتهای سهامی عام همکاری پنج نفر سهامدار ضروری است.
هــر شخــصی کــه تمایــل بــه ورورد در شــرکت دارد بایــد حــصه ای بيــاورد کــه بــه آن آورده مــی گوینــد . مجمــوع آورده هــا ســرمایه شــرکت را تــشکيل مــی دهــد . آورده ممکــن اســت نقدی یا غير نقد باشد.
هیچ شرکت تجاری تشکيل نمیشود مگر آنکه قسمتی از سرمایه آن به صورت نقد به شرکت آورده شده باشد
در برخـی از شـرکتهای تجـاری نظيـر ســـهامی پرداخـت کـل آورده تعهـد شـده حـين تــشکيل شــرکت لازم نيــست و در برخــی دیگــر مثــل شــرکت تــضامنی تــا تمــام ســرمایه شرکت پرداخت نشود شرکت تشکيل نمی گردد.
اگر آورده شریک غيرنقدی باشد ممکن است مال مادی یا غير مادی باشد.
مال مادی: مالی که ملموس باشد اعم از عين یا منفعت را گویند.
تقــویم مــال مــادی : یعنــی مــالی کــه بعنــوان آورده بــه شــرکت وارد مــی شــود بایــد قيمت گذاری شود.
اسلاید 13 :
علت تقویم آورده غير نقدی:
بـا تقـویم مـال مــی تــوان دریافـت کــه شـریکی بـا آورده غيرنقـد چـه ميـزان در شرکت سهيم است.
چون صاحب مال ممکن است ارزش بيش از قيمت واقعی برای مال خود قائل شود بهتر است در ابتدا تقویم صورت گيرد.
مکانيسم تقویم در شرکتهای سرمایه با شرکتهای اشخاص متفاوت است.
مـال غيـر مـادی: مالی است که وجود مادی در خارج ندارد ولی جامعه و قانون آن را اعتبار کرده است مثل حق سرقفلی.
اموال غيرمادی هم مثل اموال مادی باید تقویم شوند.
آورده شــریک اعــم از مــادی یــا غيــر مــادی بــه شــرکت منتقــل مــی شــود و در ازای آن شــریک در شــرکت ســهيم مــی گــردد لــذا اگــر بعــدًا امــوال مزبــور تلــف شــوند موجــب خــروج شریک از شرکت نمی شود.
اسلاید 14 :
ســئوال: آیــا کــسی مــی توانــد تجربــه، دانــش، فعاليــت یــا هنــر خــود را بــه عنــوان آورده به شرکت بياورد؟
ظاهرًا در مقررات ما منعی وجود ندارد.
هـر چنـد صـنعت شـرکاء مـی توانـد آورده ایـشان را تـشکيل دهـد ولـی در سـرمایه شــرکت گنجانــده نمــی شــود . زیــرا طلبکــاران شــرکت از محــل آن نمــی تواننــد اســتيفای طلب کنند.
هــر چنــد شــرکاء ممکــن اســت صــنعت خــود را بــه عنــوان آورده بــه شــرکت ارائــه کننــد ولی صرف جمع صنعت های شرکاء منجر به تشکيل سرمایه نمی شود.
اسلاید 15 :
تفاوت شرکت تجاری با مالکيت مشاع:
هـدف از تـشکيل شـرکت تجـاری بـه دسـت آوردن سـود اقتـصادی اسـت ولـی اشاعه در مالکيت ممکن است با اهداف دیگر ایجاد شود.
شــرکت تجــاری همــواره بطــور اختيــاری و بــا اراده شــرکاء تــشکيل مــی شــود ولــی شــرکت مــدنی یــا همــان اشــاعه در مالکيــت ممکــن اســت بطــور قهــری بــه وجــود آید.
شرکت تجاری پایدارتر از اشاعه است زیرا در اشاعه هر شرکت می تواند هر زمـان تقاضـای تقـسيم کنـد ولـی انحـلال شـرکت تجـاری در مـوارد اسـتثنایی پذیرفته شده است.
اداره شرکت تجــاری معمولاً بــا اکثریت آراء صــورت می گيــرد ولی بــرای تــصرف در مال مشاع اتفاق نظر شرکاء لازم است.
در شــرکت تجــاری ســرمایه متعلــق بــه شخــصيت حقــوقی شــرکت اســت ولــی در اشــاعه، شــرکاء هــم چنــان مالــک آورده هــا هــستند و تنهــا مالکيــت مفــروز آنهــا بــه مشاع تبدیل می شود.
موضــوع یــک شــرکت تجــارتی بایــد یکــی از معــاملات تجــاری باشــد در حــالی کــه ایجاد اشاعه در مالکيت لزوماً برای فعاليت تجاری صورت نمی پذیرد.
اسلاید 16 :
ماهيت حقوقی شرکت
اولــين نظریــه ای کــه در مــورد ماهيــت حقــوقی شــرکت ابــراز شــده بــه نظریــه قــراردادی موســوم اســت. طبــق ایــن نظریــه قــرارداد شــرکت یــک وضــعيت جدیــد حقــوقی ایجــاد مــی کند که بر روابط طرفين حاکم و در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است ولی واقع آن اســت کــه شــرکت تجــاری بــه صــرف قــر ار داد طــرفين تــشکيل نمــی شــود و مقــررات آمــره ای در مورد شرکت تجاری وجود دارد که تخطی از آنها شرکت را بی اعتبار می کند.
دومــين نظریــه کــه بــه نظریــه ســازمانی موســوم اســت شــرکت را یــک تأســيس حقــوقی معرفــی مــی کنــد کــه بــر خــلاف قــرار داد، حقــوق و تعهــدات طــرفين را بــرای رســيدن بــه هــدف اقتــصادی بطــور پایــدار تثبيــت نمــی کنــد . لــذا حقــوق شــرکاء در طــول حيــات شــرکت قابــل تغييــر اســت آن هــم توســط اکثــر شــرکاء نــه الزامــاً همــه آنــان چنانکــه در قــرار داد صادق است.
برخــی معتقدنــد هــيچ یــک از دو نظریــه فــوق بــه تنهــایی رژیــم حقــوقی شــرکت تجــاری را بــازگو نمــی کنــد و شــرکت در واقــع تأســيس حقــوقی خاصــی اســت کــه قانونگــذار در اختيار افراد گذاشته تا امکانات مالی خود را که همان آورده هاست یک جا جمع کنند و با همکاری مشترک آن را افزایش دهند.
اسلاید 17 :
جستجوی سود و تقسيم آن ميان شرکاء
اصــولاً شــرکت تجــاری بــرای کــسب ســود اقتــصادی تــشکيل مــی شــود تــا شــرکاء از آنبهــره منــد شــوند. ســودی کــه شــرکت بــرای بــه دســت آوردن آن تــشکيل شــده بایــد جنبــه اقتصادی داشته باشد و شرکت نمی تواند برای تحقق سود معنوی تشکيل شود.
سود اقتصادی ممکن است با افزایش ثروت حاصل شود و یا با تقليل هزینه ها.
در آیـين نامـه اصـلاحی ثبـت تـشکيلات و موسـسات غيـر تجـاری، کليـه تـشکيلات و موســسات کــه بــرای مقاصــد غيرتجــاری از قبيــل امــور علمــی و یــا ادبــی یــا امــور خيریــه و امثـال آن تـشکيل مـی شـود تـشکيلات و موسـسات غيرتجـاری محـسوب مـی شـوند هرچند موسسين و تشکيل دهندگان آنها قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند.
هــر شــریک بــه نــسبت آورده خــود بــه کــل آورده هــا در ســود و زیــان شــرکت ســهيم اســت هــر چنــد ممکــن اســت شــرط خــلاف شــده باشــد . توافــق شــرکاء در نحــوه تقــسيم سود یا زیان تا زمانی معتبر است که خلاف مفهوم و مقتضای شرکت نباشد.
شریکی که بيش از نيست آورده یا سهام خود از سود بهره مند می شود یا زیان کمتری را تحمل می کند "شریک ممتاز" خوانده می شود.
اسلاید 18 :
شخصيت حقوقی شرکت تجاری
در ماده ٥٨٣ قانون تجارت برای شرکت های تجاری شخصيت حقوقی فرض شده است.
داشــتن شخــصيت حقــوقی ویژگــی مــشترک تمــام شــرکتهای تجــاری اســت هــر چنــد این ویژگی مشترک در شرکتهای مختلف جلوه ای متفاوت دارد.
در خـصوص ماهيـت شخـصيت حقـوقی نظریـات مختلفـی ابـراز شـده اسـت: برخـی شخــصيت حقــوقی را واقعيتــی انکــار ناپــذیر دانــسته انــد و گروهــی آن را فــرض قــانونی مــی شــمارند و عــده ای شخــصيت حقــوقی را محــدود بــه تــصرف و تملــک یــک دارایــی جمعــی که به هدف خاصی اختصاص داده شده می دانند.
اسلاید 19 :
در حقـوق، بـه نظـر مـی رسـد اصـل بـر فقـدان شخـصيت گـروه اسـت مگـر آن کـه قانونگــذار چنــين شخــصيتی را بــه آنهــا اعطــا نماینــد . بــه عبــارت دیگــر از ميــان نظریــات فــوق الذکر نظریه دوم با حقوق،تطبيق می کند.
هر چند شخصيت حقوقی شرکتهای تجاری اقتباسی از شخصيت شخص حقيقی است و به سان شخص حقيقی، شرکت دارای نام، تابعيت، اقامتگاه و اهليت است ولی از جهاتی هم با شخص حقيقی متفاوت است. شرکت تجاری فاقد روح، وجدان و احساس است وبرخلاف اشخاص حقيقی دارای شخصيت حقوقی کاملی نيست لذا ماده ٥٨٨ قانون تجارت مقرر داشته: "شخص حقوقی می تواند دارای کليه حقوق و تکاليفی شود که قانون برای افراد قائل است، مگر حقوق و وظایفی که بالطبيعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد، مانندحقوق و وظایف ابوت، بنوت و امثال ذلک".
اسلاید 20 :
آغاز شخصيت حقوقی شرکت
در بـسياری از کـشورهای اروپـایی شـرکتهای تجـاری از هنگـام ثبـت دارای شخـصيت حقوقی می گردند ولی در حقوق ایران چنين ضابطه دقيقی وجود ندارد.
از مفهــوم مــاده ٥٨٤ قــانون تجــارت چنــين اســتنباط مــی شــود کــه شــرکت هــای تجــاری بــرای یــافتن شخــصيت حقــوقی لازم نيــست بــه ثبــت برســند لــذا از تــاریخی کــه ایجــاد یــا تشکيل شوند دارای شخصيت حقوقی هستند.
سوال:
شرکت های تجاری از چه زمانی تشکيل شده محسوب می شوند؟
پاســخ در مــورد شــرکت های مختلــف یکــسان نيــست ولــی مــسلم اســت کــه شخــصيت شرکت از زمان انعقاد قرارداد و به صرف آن ایجاد نمی شود.
پيشنهاد:
چنانکــه در حقــوق کــشورهای اروپــایی آمــده قانونگــذار مــا هــم بایــد بــرای جلــوگيری از ایــن آشــفتگی تــاریخ دقيقــی را معــين کنــد تــا از آن زمــان شــرکت هــای دارای شخــصيت حقوقی گردند و تاریخ ثبت شرکتها بهترین تاریخ است.
