بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
فرصت ها و چالش ها در رابطه با آب های فرامرزی حوزه دریایی آمو
عقرب 1396
اسلاید 2 :
موضوعات
معرفی حوزه دریایی آمو- پنج آمو
مصرف آب و زیربناهای موجود
مدیریت آب و وضعیت حقوقی حوزه دریایی آمو
معاهده های موجود بین افغانستان و کشورهای آسیای میانه
چالش ها و فرصت ها در حوزه پنج آمو
پیشنهادات در رابطه با مدیریت بهتر آبهای فرامرزی پنج آمو
اسلاید 3 :
معرفی حوزه دریایی آمو- پنج آمو
حوزه دریایی آرال
مشترک بین کشورهای آسیای میانه (قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبیکستان، قزاقستان) و افغانستان
مساحت 1.7 میلیون کیلومتر مربع، با جمعیتی بیشتر از 100 میلیون
آمو دریا
وسعت: 530 هزار کیلومتر مربع، منابع آب:67-70 میلیارد متر مکعب در سال، جمعیت ساکن 50 میلیون نفر
افغانستان و ترکمنستان بیش از 64 فی صد نفوس این حوزه دریایی را تشکیل می دهند.
پنج آمو
وسعت: 40 درصد از مساحت کل کشور، منابع آب: 30 درصد از مجموع آبهای سطحی کشور ( 22 میلیارد متر مکعب در سال) ، جمعیت ساکن: 25 درصد جمعیت کل کشور (8.75 میلیون نفر)
اسلاید 5 :
توزیع مساحت و منابع آب در حوزۀ دریایی آمو
اسلاید 6 :
مصرف کنندگان اصلی آب
مصرف کننده 95 فیصد از آب برداشتی
زراعت اصلی ترین محرک رشد اقتصادی و اشتغالزایی در آسیای مرکزی
زراعت 30 درصد از تولید ناخالص داخلی افغانستان، 12 درصد از ترکمنستان، 21 درصد از قرقیزستان و تاجیکستان و 20 درصد از ازبکستان را تشکیل می دهد.
حدود 59 درصد از نیروی کار افغانستان، 46 درصد از قرقیزستان، 27 درصد از تاجیکستان، 21 درصد از ازبکستان و 5 درصد از قزاقستان
32.6 میلیون هکتار زمین قابل کشت و آبیاری در آسیای میانه وجود دارد.
در حال حاضر حدود 6 میلیون هکتار زمین در حوزه دریایی آمو تحت آبیاری می باشد. 2.3 میلیون هکتار در ازبکستان، 1.8 میلیون هکتار در ترکمنستان، 0.5 میلیون هکتار در تاجیکستان، و 0.45 میلیون هکتار در افغانستان موقعیت دارد.
از مجموع زمین های تحت آبیای در افغانستان 11.7 فیصد ( 0.28 میلیون هکتار) حوزه دریایی پنج آمو قرار دارد.
اسلاید 7 :
میزان تولید و برداشت آب در آسیای مرکزی
اسلاید 8 :
حد اوسط سهم سالانۀ کشورهای حقابه دار در تغذیۀ آمو دریا
اسلاید 9 :
زیربناهای موجود
35 ذخیزه آبی با ظرفیت بیشتر از 10 میلیارد متر مکعب که در مجموع 29.8 میلیارد متر مکعب را در حوزه آمو ذخیره می کند.
بزرگترین بند تولید برق آسیای میانه با ظرفیت 2700 مگا وات در تاجیکستان قرار دارد. بند راغون با ظرفیت 3600 مگا وات در حال ساخت در همین کشور است.
ظرفیت تولید برق بندهای برق موجود در قسمت افغانستان این حوزه 13.8 مگا وات می باشد.
اسلاید 10 :
مدیریت آب و وضعیت حقوقی حوزه دریایی آمو
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
سیستم مرکزی مدیریت منابع آب از مسکو
نقش کشورهای آسیای میانه به عنوان یک جزء از یک سیستم
پروتوکل 566 اواخر دهه 1970 برای تخصیص حقابه به کشورهای آسیای میانه و نبود افغانستان در این پروتوکل
اسلاید 11 :
حدود برداشت آب آمو دریا طبق پروتوکول 566
اسلاید 12 :
مدیریت و وضعیت حقوقی حوزه دریایی آمو
بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
امضای موافقت نامه آلماتی در سال 1992 بدون حضور داشت افغانستان
باقی ماندن حق آبه ها به میزان قبلی
در اواخر دهه 1990 به دلیل بالا رفتن قیمت انرژی معامله " انرژی و آب" با چالش های بیشتری رو به رو شد.
بیشتر از یک دهه تلاش بانک جهانی و یو اس ادی برای رسیدن به یک توافق تبادله انرژی و آب در میان کشورهای آسیایی به نتیجه ای نداشته اشت.
ادامه وضعیت عدم اعتماد در شریک سازی دیتا و معلومات آبی بین کشورهای آسیای میانه
اسلاید 13 :
معاهده های موجود بین افغانستان و کشورهای آسیای میانه
قبل از سقوط اتحاد جماهیر شوروی
چندین موافقت نامه در زمینه آبهای مرزی مشترک
مشخص نشدن حقابه افغانستان در هیچ یک از این موافقت نامه ها
قبول شدن خط وسط دریای آمو به عنوان مرز افغانستان با کشورهای آسیای میانه در موافقت نامه 1946
معاهده سال 1958 به مسایل کشتیرانی و ماهیگیری در آبهای مرزی می پردازد و تعریفی از خط مرزی دارد. ساخت و ساز در قسمت ساحل دریا که باعث تخریب و شستشوی سواحل جانب افغنستان شود در این توافقنامه منع شده است. با توجه به این تحکیم سواحل در طرف تاجیکستان خلاف این معاهده می باشد.
پرتوکل 1958 درباره استفاده مشترک از آب در نقطه مرزی کلیف بین افغانستان و ترکمنستان برای مصارف برق آبی و زراعت شرح داده شده است.
اسلاید 14 :
معاهده های موجود بین افغانستان و کشورهای آسیای میانه
بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی
تفاهمنامه سال های 2007 و 2014 بین افغانستان و تاجیکستان بر سر تبادل ارقام و معلومات هایدرولوژیکی
اسلاید 15 :
چالش ها در حوزه پنج آمو
چالش های سازمانی و مدیریتی منابع آب
شور شدن اراضی زراعتی در کشورهای آسیای میانه
خشک شدن دریاچه آرال، IFAS
تغییرات اقلیمی، سیلاب و خشکسالی
در حالت خوش بینانه میزان افزایش دما دراین حوزه 1.5 درجه سانتیگراد تا سال 2050، و در حالت بد بینانه 3 درجه سانتیگراد
تعبیر این افزایش آب شدن 40 تا 60 درصد برف و یخچال های تاریخی و قدیمی ارتفاعات این حوزه سیلاب های بزرگتر و خشکسالی بیشتر
انتقال شدت جریان آب از فصل تابستان به فصل بهار و تحت تاثیر قراردادن زراعت و فصل کشت
تخریب سواحل آمو دریا
آمو دریا از مخربترین و دریاهای دنیا می باشد.
پیچیدگی های حقوقی
نبود موافقت نامه تخصیص آب
اسلاید 16 :
فرصت های موجود در حوزه پنج آمو
وجود و داشتن آب در یک منطقه با اقلیم خشک و نیم خشک یک فرصت می باشد.
استفاده از منابع آب برای زدودن فقر
ظرفیت بالای تولید برق در حوزه پنج آمو
تبدیل شدن به دهلیز انرژی منطقه و اتصال انرژی کشورهای آسیای میانه به کشورهای جنوب آسیا
فرصت های مشترک تولید برق توسط طرح بندهای آموی علیا و دشت جوم با تاجیکستان ( 5000 مگاوات ظرفیت)
علاقمندی ترکستان به توسعه بندهای تولید برق به طور مشترک در بالا دست آب آمو دریا
رابطه اقتصادی موجود در بخش ترنسپورت و برق
حمایت فعلی جوامع بین المللی و اراده دولت فعلی در بخش توسعه استفاده از آبهای مشترک
وجود جامعه مدنی
اسلاید 17 :
موقعیّت سایت های پیشنهادی برای اعمار بندهای آموی علیا و دشت جوم
اسلاید 18 :
پیشنهادات در رابطه با مدیریت بهتر آبهای فرامرزی پنج آمو
افغانستان به طور عملی و فعالانه وارد هیچ گفتگویی با کشورهای آسیای میانه نشده است. امکان به حاشه رانده شدن افغانستان در تخصیص حقابه وجود دارد.
پیشنهاد: شروع گفتگوها و ایجاد اعتماد با شریک سازی ارقام و معلومات آبی، انجام مطالعات تخنیکی مشترک، و تبادلات در سطح اکادمیک
مطالعات مشترک در بخش کنترل سیلاب و رسوبات دریای آمو، شروع از تاجیکستان با در نظر داشت تفاهمنامه موجود
گشترش و تدام پروژه هایی از قبیل اسمارت واترز برای گشترش تبادله دانشجو در سطح اکادمیک و کارهای مشترک تخنیکی در سطح حوزه های آبی مشترک
استفاده از فرصت های پروژهای مشترک شامل بندهای آموی علیا و دشت جرم
پیگری جدی تر تفاهمنامه با تاجیکستان و گسترش آن در زمینه کنترل سیلاب، تحکیم و حفاظت از سواحل و کاهش رسوبات
نداشتن عضویت هیچ یک از نهادهای منطقه ای مدیریت منابع آب مشترک
پیوستن به نهادهایی مانند IFAS به صورت ناظر
گسترش پروژه های مانند کاسا- 1000 و تاپی به پروژهای مشترک برق و کنترل سیلاب و رسوبات و در کل مدیریت بهتر منابع مشترک آب
