پاورپوینت فنون نگارش در رسانه ها

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

فنون نگارش در رسانه ها

اسلاید 2 :

بسم الله الرحمن الرحیم
سؤال: در حال حاضر شکل متداول و مرسومی که در زبانمان مورد استفاده قرار می دهیم چه شفاهی و چه مکتوب (در کتابهای مختلف و آثار و نوشته هایمان) میزان واژگان عربی و فارسی نسبتشان چگونه است؟
سؤال: وقتی که ما از یک زبان دیگری به میزان زیادی واژگان آن را وارد کرده ایم و داریم استفاده می کنیم به این پدیده چه گفته می شود؟ وامگیری یا قرضگیری.

اسلاید 3 :

سؤال: در میان جمع شما بزرگواران کدام یک از شما قادرید یک پاراگراف دوسطری نه بیشتر به شکل معمول و متداول بنویسید که در آن واژگان عربی بکار نرفته باشد؟ در اینجا چند نکته بیان می شود که باید آنها را در نظر داشته باشید.
سؤال: نگارش در مطبوعات چه وجه تمایزی با سایر جاها دارد؟

اسلاید 4 :

سرفصل ها

اسلاید 5 :

خط نقطۀ آغاز و تحول تمدن است
قبل از به وجود آوردن خط را قبل از تمدن و مرحلۀ شروع و آغاز خط را در واقع نقطۀ تمدن تلقی می کنند، چون برای اولین بار ابنای بشر می توانند افکار، ایده ها و اندیشه هایشان را ثبت و ضبط کنند و انباشت ایده ها، افکار و اندیشه ها و یافته ها امکان پذیر می شود. بنابراین غیر از اینکه یک ارتباط غیرمستقیم را شکل می دهد، مهمترین مسئله این است که این انباشت یافته ها و دانش بشری را می تواند فراهم کند و می تواند به نسلهای بعد منتقل شود و انباشته شدن آن موجب دستیابی به انواع یافته های دیگر و در واقع حل مشکلات و مسائل دیگری که پیش روی انسان قرار دارد بشود.
"خود نگارش با یک کلمۀ دیگری محدود و مقید می شود و آن هم فارسی است."

اسلاید 6 :

وامگیری زبان ها
1- وامواژه: که گونه نخست و آشکار و تقریباً آگاهانه وامگیری زبانی است و به معنای بهکارگیری واژههای دیگر زبانها است، مانند هزاران واژهای که زبان فارسی در طیّ تاریخ شکلگیری و دگرگونی خود از ملل عرب زبان و دیگر ملتها به امانت گرفته است. در گذشته به وامواژه، «الفاظ دخیل» میگفتند و به آن «واژههای عاریتی» نیز میگویند.
2- گرته برداری: در این وامگیری صورت ترکیبی اصطلاحات زبان بیگانه تجزیه میشود و به ازای هر یک از کلمات آن، واژهای قرار داده میشود. مانند «سیبزمینی» که به ازای اصطلاح فرانسوی «Pomme de terre» وضع شده است. دو واژه «سیب» و «زمینی» در فارسی وجود داشته است، اما از ترکیب آنها معنای تازهای برای نامیدن چیز تازهای بدست آمده است.

اسلاید 7 :

اصول نگارش فارسی در رسانه
الف) محتوای پیام و ب) شکل پیام
الف) محتوای پیام:
شفاف، به دور از هیجان سازی کاذب، دروغ پردازی و منطبق با واقعیت، پرهیز از فریب مخاطب(3 کشته و 56 نفر زخمی یا 59 کشته و زخمی؟!)، پرهیز از ورود به حریم خصوصی زندگی و شایعه پراکنی علیه دیگران (سیدمحمد خاتمی در کنار خواننده لس آنجلسی)، پرهیز از صفت و واژه های احساسی (استقبال صمیمی مردم از رئیس جمهوری، سوداگران مرگ، قاتل بی رحم، تصادف وحشتناک، گرگ وحشی و .)، خودداری از ضمیر و صفت ملکی (نماینده شهرمان، تنی چند از مقامات کشورمان)
نکات نگارش خبر در اصول اخلاق حرفه ای بین المللی روزنامه نگاران:
صداقت در خبرنویسی، انصاف در پوشش طرف ها، خودداری از غلو و بزرگ نمایی، ممنوعیت ورود به حریم خصوصی، جذب مخاطب به هر قیمتی حرفه ای نیست، محدودیت به کارگیری صفت در خبرنویسی
شیوه نگارش در رسانه ها؛ دکتر احمد توکلی

اسلاید 8 :

اصول نگارش فارسی در رسانه
ب) شکل پیام
1- ساده نویسی
2- رعایت زبان معیار
3- رعایت دستور زبان
4- پرهیز از غلط نویسی
5- رعایت اصول نشانه گذاری
6- رعایت اصول عدد نویسی

اسلاید 9 :

ساده نویسی
اصل کلی: انتشار پیام واحد و مشابه به مخاطبانی که شباهتی با همدیگر ندارند. در مجموع یک مجموعه پیام واحد و مشترکی را داریم.
"فردی که نمی تواند ساده و روان و راحت بنویسد در این عرصه موفقیت چندانی ندارد."
به عبارت ساده، راحت، روان و قابل فهم نوشتن به معنای پوچ و تهی نویسی (به عبارت ساده تر: چیزی نداره) نیست.
فرد باید این توانایی را داشته باشد که مطالب پیچیده و غامض را که برای عموم مردم قابل فهم و قابل درک نیست به زبانی بسیار ساده، روان و قابل فهم و قابل درک بنویسید. این کار ظاهراً سهل اما ممتنع است.

اسلاید 10 :

1- استفاده از کلمات ساده
2- استفاده از جملات کوتاه
3- پرهیز از به کارگیری جملات میان پیوندی
4- پرهیز از کلیشه ها: تبدیل جملات مرکب به کوتاه
5- پرهیز از تعارفات و تشریفات: ضمن بیان مطالب فوق، لازم به ذکر است، لقب ها
6- رعایت اختصار: آب و هوای بد یا نامناسب بودن شرایط آب و هوایی
7- پرهیز از تکرار: یک کلمه بهتر از دو کلمه: گفت بهتر از اظهار داشت
8- پرهیز از حشو (کلمات نامرتبط با ساختار متن: قبیح، متوسط وملیح) و زائدنویسی
9- پرهیز از گرایش به نثر ادبی: فقط زبان مردم نه نثر متکلف و پیچیده
راهنمای ساده نویسی

اسلاید 11 :

1- زبان معیار گونه ای معتبر از زبان است که بیشتر به وسیله گویندگان تحصیل کرده مقیم مراکز فرهنگی و سیاسی کشور به کار می رود.
2- رسانه ها زبان معیار را بازتولید می کنند و در غیر این صورت این زبان نارسا می شود.
اصول رعایت زبان معیار:
1- پرهیز از افراط در به کارگیری واژه های بیگانه
2- پرهیز از دشنام گویی و هتاکی
3- خودداری از زبان محاوره
زبان معیار

اسلاید 12 :

استفاده از فعل مجهول به جای معلوم: ضرورت مشخص بودن فاعل در ابتدای جمله، نادرستی از سوی به جای توسط (به وسیله)
حذف فعل به قرینه: خورشیدگرفتگی در ساعت 5 به وقت تهران شروع و در ساعت 9 پایان می یابد.
درست: خورشیدگرفتگی در ساعت 5 به وقت تهران شروع می شود و در ساعت 9 پایان می یابد.
دوری اجزای فعل مرکب از یکدیگر: ایران، آمریکا را متهم به دخالت در امور داخلی سوریه کرد.
درست: ایران، آمریکا را متهم کرد در امور داخلی سوریه دخالت می کند.
افعال نامناسب: «می باشد» به جای «است»، «گشتن» به جای «شدن» (گردیدن: چرخیدن، دور زدن و تغییر حالت)، «گذاشتن» به جای «گزاردن» (گذاشتن: قرار دادن به طور عینی و مشهود و نیز قرارداد کردن، وضع کردن، تاسیس کردن: قانون گذار و بدعت گذار)(گزاردن: برگرداندن از زبانی به زبانی و یا نظامی به نظامی، شرح دادن، ترجمه کردن و تعبیر کردن): خوابگزار، پیغام گزار و خبرگزار). «نمودن» به جای «کردن»، کاربرد فعل در غیرمعنی: آموزش دیدن یا طی کردن، فراگرفتن یا بیدار شدن، به کارگیری درست فعل بایستن، وجه وصفی کاذب، حرف اضافه زاید یا نامناسب، حرف ربط زاید، تعابیر نادرست، تعبیر نادرست «به عنوان»، رای مفعولی، «یک»، «که» زاید، «برعلیه»، انجام و اجرا، عدم وجود، کنکاش به جای کاوش، «با این وجود» محظور ، ناهار و .
درست نویسی

اسلاید 13 :

کمک به خوانایی و روانی متن
خودداری از برداشت نادرست خواننده از متن
بخشش لازم نیست اعدامش کنید.
اصل رعایت حد و استقال واژه ها:
1)معنی: هر واژۀ مستقلی در وهلۀ اول دارای معنای مستقل است.
نقش دستوری: هر واژۀ مستقلی در داخل جمله ای که داریم استفاده می کنیم دارای یک نقش دستوری مستقل است.
حد و استقلال واژه ها بر مبنای "هم":
1) پیشوند اشتراک: هم می تواند به عنوان پیشوند بر سر بعضی از واژه ها (اسمها) بیاید و معنای اشتراک در یک چیز را برساند.
نکته: یکی ازفرایندهای واژه سازی و زیباسازی در تمام زبانها فرایند ترکیب یا ادغام است.
مثال: همکار، همسایه، همدرس، همکلاس، همدرد، همدل، همشهری، همزبان و . .
2) قید تکرار: خود یک واژۀ مستقل است چون هم نقش دستوری و هم معنی مستقلی دارد (هم به معنای نیز یا همچنین).
مثال: او هم کار می کند، هم درس می خواند. آن شیء هم سایه دارد.
اصول درست نویسی

اسلاید 14 :

اصل رعایت آسان نویسی و آسان خوانی : باید راحت بنویسیم و راحت تشخیص بدهیم و بخوانیم.
نتیجۀ منطقی: واژه های مرکب پیوسته نوشته می شوند: گل + آب گلاب ، به + نام بهنام ، مه + ناز مهناز.
استثناء: با واژه هایی مواجه می شویم که مشکل در خواندن پیش می آید:
حرف آخر جزء اول با حرف اول جزء آخر مشترک است:
مثال: هم مذهب (من و شما در آیین و مذهب اشتراک داریم.)، هم مسلک، هم مشرب، هم میهن (هموطن)، اسباب بازی، سلاخ خانه.
جزء دوم با همزه شروع می شود:
مثال: هم ارز

اصل رعایت یکنواختی قواعد
باید تا جایی که ممکن است استثناء در آن راه پیدا نکند و اگر هم راه پیدا کند در حداقل ممکن باشد.
اصول درست نویسی

اسلاید 15 :

در جمع بستن با ها و ان باید به چند نکته توجه داشته باشیم:

برخی واژه هایی که استفاده می کنیم به حرف "ه" ختم می شوند که حرف "ه" به دو دسته تقسیم می گردد:
-"ه" ی ملفوظ: می تواند در ابتدا، وسط و انتهای واژه بکار رود. مانند: هر، هیچ، مهر، چهر، ماه، راه، کاه، دانشگاه
-"ه" غیرملفوظ (بدل از کسره): "ه" می نویسیم و " ِ " تلفظ می کنیم ("ه" تلفظ نمی شود). مانند: نامه، جامه، خسته، تشنه، دانشکده

"ان" به این کلمات نمی چسبد: برخی از حروف الفبای ما پیوندناپذیر یا نچسب هستند. نه تنها به "ان" بلکه به هیچ عنصر دیگری نمی توانند بچسبند (ر ز د ذ و). مانند: پسر پسران، دختر دختران، مادر مادران، پدر پدران.

جمع مجازی: اسامی را جمع می بندیم که جمع واقعی آنها اصلاً وجود ندارد. مانند: "سعدی" ها، "مولانا" ها، "اسکندر" ها، "تیمور" ها، "شکسپیر" ها.

اصطلاح: یک واژه یا اصطلاح بیگانه را می خواهیم بکار ببریم یا یک واژۀ خودی را در جایگاه یک اصطلاح بکار ببریم باید آن را داخل گیومه "" قرار دهیم.
اصول درست نویسی

اسلاید 16 :

اصل آرمانی رعایت و پیروی نوشتار از گفتار (پیروی مکتوب از ملفوظ): در خط الفبایی حتماً باید الفبا از آوا متابعت نماید. عملاً به صورت صد در صد در زبان ما امکان پذیر نیست به چند علت:
-میان آوا و شکل نوشتاری شما :
رابطۀ یک به یک وجود داشته باشد: یکبار که شکل نوشتاری را یاد گرفتیم دیگر غلط نوشتاری نداریم.
رابطۀ یک به چند وجود داشته باشد: قرضگیری نامناسب من و شما را باید با توجه به بافت جمله تشخیص داد و نوشت. (ز ذ ض ظ، ه ح، ت ط)
میان آوا و شکل نوشتاری شما رابطۀ چند به یک وجود داشته باشد: واو معدوله یعنی واوی که از آن عدول شده است. در هیچ زبانی هیچ دو واژه ای که بتواند به عنوان مترادف مطلق جایگزین واژۀ دیگری بشود وجود ندارد.
مثال:
خانخواندومو
خارخوارروزور
خاستخواستچوگو

اسلاید 17 :

اصل رعایت پیروی از آشناترین شکل (اختیار اشهر): یک واژۀ واحد دو شکل نوشتاری داشته باشد. گزینه ای که مشهورتر است. (مثال: صد (100)، سده (به معنای یکصد سال یا یک قرن): نادر واژه هایی که در زبان فارسی با آن برخورد می کنیم، اصفهان (اسم دیگر: سپاهان)).

اصل رعایت پرهیز از التباس و آمیختگی: واژه ها به گونه ای نوشته شوند که با همدیگر آمیخته نشوند و با یکدیگر اشتباه نشوند (پرهیز از التباس: لباس یکدیگر را نپوشند.).
مثال: از این به بعد نگوییم کراوات و بگوییم: درازاویز زینتی، نگوییم هلیکوپتر بگوییم: چرخبال (غلط)، بالگرد (صحیح).
وزیر بهداشتوزیر به داشت.

اسلاید 18 :

اصل رعایت انعطاف پذیریِ عملی بسان ضریبی برای اصلهای نظری قبل: زبان موجودی زنده و در حال تحول و تغییر است، اما نه هر روز. در درازمدت این اتفاق ممکن است بیفتد. لذا ما نیازمند یک انعطاف پذیری هستیم. انعطاف پذیری یعنی گاهی می گوییم 99 درصد اطمینان با 1 درصد خطا و گاهی می گوییم 95 درصد اطمینان با 5 درصد خطا یعنی از نظر آماری احتمال خطا را در نظر می گیریم.

اسلاید 19 :

1)نشانه های اصلی: از لحاظ کاربرد زبان فارسی الف و همزه متمایزند.
الف : در وسط و انتها بکار می رود. صدای " آ " می دهد. مانند: دانا، گویا، دارا. مانند: پاییز، پایین (در عربی پ نداریم)، آیین.
همزه : بیان کنندۀ حرکتهای کوتاه فتحه، کسره و ضمه (َ ِ ُ) می باشد. همزه فقط در ابتدا یا آغاز برخی از واژه ها به کار می رود. (در وسط یا انتهای واژه های فارسی به کار نمی رود. مانند: اَست، ایستاد، اُفتاد. در عربی ابتدا، وسط و انتها به کار می رود. مانند: اَنَس، اُنس، اِنس)
فرق الف و همزه هم از لحاظ آواست و هم از نظر ب کار بردن در زبان فارسی.
نکته: هرگاه همزه و سپس الف پشت سر هم بیان شوند، همزه تغییر شکل می یابد.
اصول درست نویسی

اسلاید 20 :

2)نشانه های ثانوی:
َ ِ ُ سکون و تشدید ( ّ ) : همیشه الزامی نیست، فقط در مواقع ضرورت و برای رفع ابهام استفاده می کنیم. اگر در واژه ای به کار رفته نشود و نوشته نشود احتمال بدخوانی و ابهام زیاد است. مانند: اما (ضرورتی برای نوشتن نشانۀ تشدید وجود ندارد) و اِما، علی و علّی، گرمی و گِرمی (اسم شهری در نزدیکی اردبیل) و لامِرد (اسم یک شهر).
ً ٍ ٌ (تنوینهای نص، جر و رفع)  ء (یای کوچک) : تنوینهای نص، جر و رفع نقش نما هستند و حروف نیستند. تنوین مخصوص واژه های عربی است، پس واژه های فارسی و غیر عربی نمی توانند تنوین به کار بگیرند و با تنوین به کار بروند و خطاست. عرب زبان تنوین نص را به دو صورت به کار می برد: طبیعتً و قطعاً. تنوین به صورت "جَر" در فارسی نداریم. تنوین رفع در چند کلمه در فارسی مشاهده می شود که 4 تا 5 تا حداکثر بیشتر نیستند. مانند: مقسومٌ علیه، مضافٌ علیه، مشارٌ علیه، معزٌ له، متفقٌ علیه، متفقٌ قول.