بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
هنر در تمدن اسلامى
اسلاید 2 :
اقوام و ملل جهان در آشنايى با هنر و بهره ورى از آن تقدّم و تأخّر دارند.
ايرانيان و روميان، سده ها پيش از ظهور اسلام با هنر آشنا شده بودند و هر يك از اين دو قوم، همزمان با ظهور اسلام، سنتهاى هنرى چند صد ساله داشتند.
نخستين عربهاى مسلمان، نگاه خود را بر آثار هنرى جهان هنگامى انداختند كه يك دسته از سپاهيان آنان در مشرق، كاخ رها شده پادشاه ساسانى را در تيسفون تصاحب كرد و دسته ديگر در بيزانس پيشروى كرد و صحراى سينا را در نورديد و به سال ١٨ق به مصر رسيد و شهر اسكندريه را در اختيار گرفت.
هنرهای اسلامی
اسلاید 3 :
ويژگى منحصر به فرد اسلام و نيز عاملى كه موجب گسترش جهانى آن شد، آميزشى است كه از عناصر قومى و جهانى در آن حضور یافته است.
اسلام، آغوش خود را به سوى همگان باز كرد و برابرى و برادرى عموم مؤمنان را در پيشگاه خداوند، از هر نژاد و ملتى كه بودند، اعلام کرد.
در نتیجه اين روش، ميراث هنر اسلامى عبارت بود از شيوه آميخته صدر مسيحيّت و بيزانسى همراه با بازتابهايى از صورتهاى هنرى یونانی (هلنى) و رومى و مجموعه وسيعى از سنتهاى ايرانى.
اسلاید 4 :
عربستان پيش از اسلام، از نظر هنرى سواى خط عربى كه بالقوّه آمادگى پذيرش زينتهاى هنرى را داشت، و بعدها، از سده سوم تا نهم هجرى، آن زينتها را يافت، از درون مايگى چندانى برخوردار نبود.
شعر و سرود بيشترين هنر عرب بوده است تا آن كه فتوحات مسلمانان آنان را با ديگر مظاهر هنر آشنا ساخت و موجب شد تا آن چادرنشينان ناگهان ديده بر كاخهاى ايرانيان و كليساها و پرستشگاههاى يونانيان و روميان با آن همه گوهرهاى درخشان و موزائيكهاى زرين و ظروف شيشه اى و سفالهاى نقاشى شده و عاجهاى كنده كارى شده و ابريشمهاى بافته شده گشودند.
اسلاید 5 :
از پايان سده اول هجرى فرمانروايان مسلمان، در نواحى مسخر شده، ساخت مسجدها و كاخهاى با شكوه را آغاز كردند و كوشيدند تا آثارى بزرگتر و با شكوه تر از بناهاى دوران پيش از اسلام به وجود آورند.
بيشتر نخستين معماريهاى اسلامى در كشاكش روزگار شكل و هيئت اصلى خود را از دست داده است؛ زيرا سازندگان آنها كه استادكاران ايرانى، مصرى، شامى و رومى بوده اند عادت داشته اند كه شـيو ه هاى معـمول خـود را در سـاخـتن آن بنـاهـا به كار برند.
اسلاید 6 :
هنرهای اسلامی
از اوايل سده دوم هجرى به بعد كه كم كم سنتى معين و مشخص در هنر اسلامى به وجود آمد و رو به كمال گذارد، ناگزير، آن ويژگى هاى قومى و ملّى را از بناهايى كه نياز به تجديد داشتند مى گرفت و همه را بر سنّت هنر اسلامى منطبق مى ساخت.
اسلاید 7 :
معمارى
معمارى اسلامى در هيئت و شكل سه نوع بناى عمده به ظهور رسيد:
۱- مساجد؛
۲- مدارس؛
۳- آرامگاه ها
اسلاید 8 :
معمارى
«مسجد جامع دمشق» که بین سالهای ۸٧ تا ٩۶ق و روزگار «ولید» بر جای پرستشگاه ژوپيتر (خداى خدايان روم) ساخته شد، و در شمار كهن ترين بناهاى اسلامى است؛ ديوارهايى پوشيده از موزائيك كارى شيشه اى به روش خاص بيزانس داشت.
اسلاید 9 :
يك بناى ديگر آغاز عهد اسلامى، كاخ هشام بن عبدالملك (حك: ۱۲۵- ۱۰۵ق) است که (سراى زمستانى) خوانده مى شد و در بيابانى خالى از سكنه و سوزان در نزديكى اريحا برافراشته شد و باغ «خربة المفجر» (جایی که آب برآید) آن را در میان گرفته بود و بیشتر آن، در زلزله سال 131ق ویران شد. بی شک بايد ايرانيان كه به داشتن باغها و كاخها پرآوازه بودند، در ساخت خربة المفجر همكارى كرده باشند.
يك سال پس از مرمت گرمابه كاخ خربةالمفجر، خلافت امويان برافتاد و عباسيان كه از پشتيبانى ايرانيان برخوردار بودند، دارالخلافه را از دمشق به بغداد بردند و براى اين مقصود صد هزار كارگر در مدت چهار سال كار كردند تا بغداد بتواند شكل يك پايتخت باشكوه را به خود بگيرد.
اسلاید 10 :
بغداد به شكل دايره اى ساخته شد و مركز شهر را حصارى درميان گرفته بود كه درون آن حصار، كاخهاى سبز گنبد خلفا همچون كاخهاى شاهنشاهان ايران برافراشته گرديد.
ايرانيان در ساختن اين شهر و فراهم آوردن اسباب و اثاثيه زيباى آن، نقش عمده داشتند.
زيگموند و لنتفرد، فرستادگان شارلمانى، بغداد عهد هارون الرشيد را زيبا و ديدنى، و خليفه و بزرگان دربار را مردمى با فرهنگ و كاخ خليفه را جايگاه فراهم آمدن دانش پژوهان و دانشمندان سرزمينهاى مختلف دانسته اند.
اسلاید 11 :
مسجد جامع سامرا:
بزرگترین مسجد جهان اسلام از نظر مساحت بوده و در طی سالهای852-848 میلادی (235-231ق) به دستور المعتصم و المتوکل عباسی ساخته شد.
این مسجد به دلیل داشتن مناره حلزونی که پیچ حلزون آن بر خلاف چرخش عقربه های ساعت به بالا می رود، منحصر به فرد است و بعضی ساختار این مناره را الهام گرفته از برج بابل می دانند.
ارتفاع مناره 52 متر و مساحت کل مسجد 38000 متر مربع می باشد و گنجایش حدود 8000 نمازگزار را دارد.
اسلاید 12 :
مسلمـانـان اســپانــيا مى كـوشـيدند تا پايتختشان، قــرطـبه (Cordoba) از نظر ثروت، شكوه، دانش و هنر با بغداد برابرى كند.
قرطبه عهد خلافت عبدالرحمان سوم (سده چهارم هجرى) به اوج مجد و عظمت رسید و سوداگران و جهانگردان و هنرمندان اسلامى از هر سو بدان جا روى می آوردند.
مسجد جامع قرطبه با مناره هاى بلندش و ستونهاى متعددش يكى از نمونه هاى زيباى هنر اسلامى در اسپانيا و در جهان اسلام است.
اين مسجد در عهد عبدالرحمان اول بنا شد و عبدالرحمان دوم و حكم دوم و منصور هر كدام بخشهايى بر آن افزودند.
با آن كه این مسجد امروزه به يك كليسا بدل گشته است، اما هنوز قداست اسلامى اش بر نزهت مسيحى اش مى چربد.
اسلاید 13 :
براى عبدالرحمان سوم در چهار ميلى قرطبه به مدت سيزده سال كاخى برافراشته گشت كه «مدینه الزهرا» خوانده شد و يكى از نمونه هاى بارز هنر اسلامى عهد خلفاى اموى در آندلس است و اگرچه رو به ويرانى گذاشته، اما بخشهايى از آن مرمّت شده و نگهدارى مى شود.
قاهره يكى ديگر از كانونهاى تجلى هنر اسلامى به شمار مى آيد.
فاطميان مصر، به ويژه المستنصر، كه توانگرترين آنان بود، در آنجا كتابخانه اى برپا داشتند كه صدها قرآن نفيس و آراسته داشت.
شهر فسطاط، پايتخت پيشين مصر هم كه بر كنار رود نيل قرار داشت، همچنان مركز بازرگانى صنايع مصر بود.
اسلاید 14 :
مدینة الزهرا در کوردوبا
که به فرمان حکم دوم تکمیل شد.
اسلاید 16 :
قاهره كه در يك ميلى كنار نيل بر سر راه كاروانروى قديم به سوى درياى سرخ براى پايتخت شدن ساخته مى شد، بارويى بلند با هشت دروازه و كاخهايى باشكوه داشت.
از آن ميان، كاخ خليفه فاطمى دوازده تالار داشت كه هريك از ديگرى زيباتر بود.
ناصرخسرو قباديانى، كه در سياحتش به جانب كعبه از آنجا ديدن كرده بود، آخرين ايوان كاخ را مفروش و داراى پرده هاى اطلس سبز و اورنگى بزرگ با نقشهاى شكارگاه وصف كرده است.
اسلاید 17 :
از آن كــاخ، امروز جز تیـــرهای سقف، كــه بر آن مجـــالسی از زندگی درباری و روستــایی کنده شده و در آن شکـــارگران و بازداران و نوازندگــان عـود پرداخته شده اند، چیز دیگـری بر جای نمانده است.
سخن از هنر اسلامی مصر بدون یادآوری از «سوق القنادیل» یا بازار چراغان در فسطاط ناتمام مى ماند.
سوق القناديل، يكى از مراكز تجمع داد و ستد اشياء هنرى و صنعتى آن روز جهان اسلام بود.
اسلاید 18 :
در گذر زمان، قدرت فاطميان هم جاويد نماند و سرانجام با هجوم تركان سلجوقى از آسياى ميانه، كه از راه ايران و بغداد و بيزانس مى آمدند و به سال 464ق به فلسطين رسيدند، رو به زوال گذاشت.
در آن سال سلاجقه، مصريان را از فلسطين راندند و بيت المقدس را تصرف كردند و اين باعث شد تا صليبيان به قصد تصرف دوباره اورشليم به قلمرو حكومتهاى اسلامى بتازند و در اين نبردها با بسيارى از شگفتیهاى فرهنگ و هنر مشرق زمين آشنا شوند.
اسلاید 19 :
به سال 6٩ق عبدالملك بن مروان، خلیفه اموی، در بخش شمالى مسجدالاقصى و برفراز صخره، گنبدى با شكوه ساخته بود (قبة الصخره) كه با گنبد كليساى مزار عيسى (ع) برابرى مى كرد و صليبيان مهاجم را به حيرت مى افكند.
ديوار هشت گوش آن بنا و گنبد فراز آن، همه با موزائيك پوشانده شده بود.
در داخل مسجد صخره مقدس قرار داشت و پيرامون آن را ستونهايى با سرستونهاى زرين فراگرفته بود.
اسلاید 20 :
هنرهای اسلامی
نود سالى از فرمانروایی صليبيان بر بيت المقدس و كشورهاى مسيحى كنار سوريه گذشته بود كه يك جنگاور كُرد، به نام صلاح الدين ايوبى، از راه رسيد و به برترى آنان پايان بخشيد.
وى که به سال 5٩٧ق، مصر را از آخرين خليفه فاطمى آن سرزمين گرفت و به زير اطاعت خليفگان بغداد برد، نبرد با صليبيان را آغاز كرد و در 6١4ق بيت المقدس را آزاد ساخت.
به روزگار او، بر تزئينات هنرى مسجدالاقصى افزوده شد.
منبرى از چوب سدر، كار حلب آوردند و محرابى ديگر در مسجد ساخته شد و پوشش زرين گنبد تجديد گشت.
