بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
عناوین دروس
جلسه اول: کلیات دین
جلسه دوم: آشنایی با یهودیت و مسیحیت
جلسه سوم: بررسی و نقد کتاب مقدس
اسلاید 3 :
جلسه اول: کلیات دین
منظور از بحث کلیات دین، مواردی است که به صورت عام و کلی در مورد همه ادیان بحث می شود؛ از جمله تعریف و ماهیت دین، سیر تاریخی دین، عقاید ادیان ابتدایی و قدیم، فطری بودن دین، فرق دین و شریعت که در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.
مبحث اول در مورد «تعریف دین» خواهد بود. این که دین به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های بشری و شاید مهم ترین آن ها، اساسا به چه معناست؟ چه ویژگی هایی دارد؟ انواع و تقسیم بندی های آن کدامند؟
در مورد تعریف دین با دو دید می توان وارد شد. در نگاه اول، با یک حالت وسیع و افقی باز هر گونه آیین و آداب و رسوم مذهبی که شامل مجموعه اعتقادات و آموزه ها و همچنین مراسم و اعمال مذهبی و عبادی بوده و پیروانی داشته باشد، به عنوان دین تلقی می شود.
در دیگاه وسیع لزوما دین را دارای منشأ وحیانی و متصل به آسمان نمی دانند. بنابراین در این دیدگاه بسیاری از فرقه ها و آیین های بشری نیز دین تلقی شده. به این دیدگاه، نگاه برون دینی به مقوله دین نیز می گویند.
با نگاه برون دینی، تعریف دین کمی سخت می شود؛ زیرا به دلیل کثرت ادیان و آیین هایی که در سراسر جهان وجود دارد و هر کدام دارای اعتقادات و مراسم آیینی خاص خود هستند، پیدا کردن نقاط اشتراک برای رسیدن به یک تعریف واحد برای دین دشوار می گردد.
اسلاید 4 :
این مطلب باعث شده که دانشمندان دین شناس تا حدود 80 تعریف برای دین ارائه دهند. بنابراین موفق به ارائه تعریف مشترک و واحدی که شامل حال همه آیین ها و ادیان شود، نشده اند.
به عنوان مثال یکی از تعاریف دین «اعتقاد به وجود خدا و عمل بر طبق این اعتقاد است»، می باشد. این تعریف شامل حال آیین بودا نمی شود، زیرا اساسا در این آیین بحث از وجود خدا مطرح نیست.
کسانی که این دیدگاه را قبول دارند در یک تقسیم بندی معروف، ادیان را به دو دسته الهی و بشری تقسیم کرده اند. ادیان الهی مانند: اسلام، مسیحیت، یهودیت و ادیان بشری مانند، آیین هندو، آیین بودا و . .
در دیدگاه دوم، با افق و زوایه محدودتری به این مسئله نگریسته می شود. در این دیدگاه هر نوع آیین و فرقه مذهبی به صرف داشتن یک سری اعتقادات و مناسک خاص دین تلقی نمی گردد؛ بلکه تنها آیینی که داری منشاء الهی و وحیانی می باشد، دین تلقی می گردد.
اسلاید 5 :
این دیدگاه را اصصلاحا دیدگاه درون دینی نیز می گویند و منظور این است که در این نگرش، از زاویه و دریچه ادیان الهی به تعریف دین نگریسته می شود و این که دین در این نگاه چه معنایی دارد؟
در این دیدگاه، برخلاف دیدگاه قبل می توان مدعی شد که رسیدن به تعریف واحد آسان تر است. ادیان الهی یعنی اسلام، یهودیت و مسیحیت گرچه در برخی مولفه ها و پارامترهای تعریف دین با هم تفاوت دارند، ولی در کلیات آن اشتراک دارند.
تعریف دین از دیدگاه را می توان این گونه دانست: « مجموعه ای از قوانین و مقررات یا آموزه ها و معارف که از طریق وحی و توسط پیامبر الهی به دست بشر می رسد تا او را به سعادت هدایت کند».
اگر در تعریف دقت کنید، ادیان الهی گرچه ممکن است در مولفه های مختلف این تعاریف مانند: قوانین و آموزه ها، تعریف و ماهیت وحی، پیامبر الهی و تعریف سعادت اختلاف داشته باشند، اما در کلیت این مسئله که دین مجموعه ای است که از طریق وحی و آسمان در اختیار پیامبر قرار گرفته تا به دست بشر برسد و هدف از آن هم سعادت بشر است، مشترکند.
اسلاید 6 :
نگاهی به سیر، پیشینه و تاریخ دین
پس از فارغ شدن از بحث تعریف دین، خوب است که نگاهی اجمالی و گذرا به سیر تاریخی دین داشته باشیم. آیا بشر از ابتدا دین دار بوده؟ کیفیت دین ابتدایی بشر چه طور بوده؟
در پاسخ به این سوال نیز می توان دو دیدگاهی را که در تعریف دین داشتیم، یعنی دیدگاه برون دینی و درون دینی را داشت.
در دیدگاه برون دینی معتقدند انسان در ابتدا موحد و یکتاپرست نبوده و طبق این دیدگاه اولین گرایشات مذهبی بشر را باید گرایش به پرستش طبیعت دانست. برخلاف دیدگاه درون دینی، که معتقد است بشر از همان ابتدا دارای دین توحیدی و یکتاپرستانه بوده و بعدا در جریان دین تحریفات و انحرافات ایجاد شده.
آیه 213 سوره مبارکه بقره در این بحث می تواند به ما کمک کند: «كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ». طبق این آیه شریفه انسان ها در ابتدا امت وحد و یکپارچه ای بودند. به این معنا که همه دارای یک دین ساده توحیدی بودند که اعمال و مناسک زیاد و پیچیده ای نداشت.
طبق آن چه از روایات برداشت می شود، انسان های ابتدایی با توجه به فطرت خدادادی دین ساده و خدامحوری داشته اند.
اسلاید 7 :
ادامه آیه بیانگر این نکته است که در ادامه کم کم با پیشرفت بشر در علم و صنعت، زندگی او از حالت ابتدایی و ساده خارج شده و زمینه رقابت های بیشتر و در نتیجه اختلافات و نزاعات شکل گرفت. در این زمان بود که خداوند پیامبران خود را همراه با کتاب های آسمانی که شامل مطلبی برای حل اختلافات بشری و رساندن او به سعادت دنیا و آخرت بود برانگیخت.
و در پایان این آیه به این نکته نیز اشاره می کند که بعد از ارسال پیامبران الهی، اختلاف و نزاع دیگری نیز در میان بشر رخ داد و آن نزاع بر سر خود مسئله دین بوده و بدین ترتیب بحث دین حق و دین دروغین و مسئله انحراف در ادیان و تحریف و دستبرد در آن پیش آمد.
فارغ از این اختلاف که آیا بشر در ابتدا موحد بوده یا خیر؟ ( که به اعتقاد ما موحد بوده است)، اما دو دیدگاه در این نکته مشترکند که بشر از همان ابتدای حیات خویش با مسئله دین سر و کار داشته و دین جزو دغدغه های اساسی زندگی او بوده است.
برای این مطلب می توان شواهد تاریخی و علمی نیز آورد. اگر شما در تاریخ بشر نگاه کنید هیچ دوره ای را پیدا نمی کنید که بشر فارغ از مسئله دین بوده باشد.
علاوه بر این مطلب در حفاری های باستان شناسان آثاری از زندگی انسان های ابتدایی به دست آمده که نشان از وجود دین و مذهب در بین آن ها دارد. مثلا معابدی که کشف شده یا این مطلب که آن ها در قبور مردگان خود لوازم و مایحتاج زندگی می گذاشتند که بیانگر اعتقاد آنان به حیات پس از مرگ است.
اسلاید 8 :
در کنار تمام این مطلب خود تقسیم بندی ای که جامعه شناسان و دانشمندان علم ادیان درباره دین داشته اند، نشان دهنده وجود دین از ابتدای حیات بشری است. مثلا در یک تقسیم بندی آن ها ادیان را سه دسته می دانند: ادیان ابتدایی (عقاید انسان های ابتدایی)، ادیان قدیم (عقاید ملل متمدن قدیم مثل یونان و مصر باستان) و ادیان مترقی (ادیان رایج کنونی).
علاوه بر همه این ها، تحقیقاتی که در علم روانشناسی انجام شده اثبات کننده وجود یک نیاز اساسی در وجود بشر به نام نیاز به دین و پرستش است.
تمام مطالبی که گذشت اثبات کننده این مطلب است که نیاز به دین یک نیاز حقیقی و نه خیالی و توهمی است، که از عمق جان و نهاد بشری برمی خیزد و به خاطر همین بوده که او در طول تاریخ خویش همواره همراه با دین بوده و گرایش یه پرستش داشته.
هر چند قطعا بشر در دوره های متعدد حیات بشری راه را گم کرده و آن چه لایق پرستش است، یعنی خداوند متعال، را نیافته ولی اصل وجود این نیاز و گرایش در درون بشری مسئله ای واضح و غیر قابل انکار است.
اسلاید 9 :
فطری بودن دین
این مطلب به اثبات رسید که گرایش به پرستش از ابتدا در میان بشر وجود داشته و نیازی حقیقی در وجود بشر است.
دین این نیاز درونی و حقیقی بشر و یا به اصطلاح فطری بشر را پاسخ گفته و او را از گمراهی در این مسیر نجات می دهد.
بنابراین دین یک مقوله فطری است. به این معنا که مطابق با ساختار وجودی بشر است.
اثبات شد که نیاز به دین، نیاز به پرستش، گرایش به امر مقدس و کرنش در برابر او در وجود بشر نهادینه شده است. دین به جهت این که مطابق با این ساخت درونی بوده و در صدد رفع این نیاز حقیقی بشر است، حالت فطری دارد.
یکی از گرایشات دیگر درونی و فطری بشر، میل او به بقا و جاودانگی است. دین الهی با بیان مسئله معاد و جهان آخرت این عطش انسانی را نیز پاسخ گفته و آن را سیراب می کند.
بشر موجودی کمال طلب است و این حالت نیز در ساختار وجودی او بوده و فطری است. دین الهی صحیح و حقیقی با اتصال انسان به منبع حقیقی کمال، یعنی کمال مطلق که خداوند متعال است، این نیاز بشری را نیز برآورده می سازد.
نتیجه: دین در تطابق و هماهنگی کامل با ساختار فطری و درونی بشر است.
اسلاید 10 :
دین و شریعت
با تعریف دین آشنا شدیم، اما شریعت چیست، به چه معناست و چه رابطه ای با دین دارد؟
شریعت دارای چند معناست. یکی از معانی مشهور آن که در بین مردم و عرف جامعه دینی بیشتر رواج دارد، بخش احکام شرعی و اعمال دینی است؛ یعنی به بخش عملی و احکام شرعیِ دین، شریعت گفته می شود.
این معنای رایج در این جا مورد نظر ما نیست.
در فرهنگ قرآن، شریعت دارای معنای خاصی است. اگر در قرآن بنگریم هیچگاه واژه دین را به صورت جمع پیدا نمی کنیم، یعنی قرآن واژه«ادیان» به کار نمی برد، بلکه همواره این واژه رابه صورت مفرد (یعنی دین) به کار می برد.
در نگاه قرآن دین حقیقی تنها یک دین است که درون مایه و هدف آن اسلام و تسلیم بشر در تمام ابعاد زندگی اش در برابر حق است. «ان الدین عندالله الاسلام».
ممکن است این سوال ایجاد شودکه اگر یک دین داریم، پس ادیان الهی ای که در طول تاریخ بشر بوده اند مانند دین نوح، ابراهیم، موسی و عیسی علیهم السلام چگونه توجیه می شوند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که در نگاه قرآن تمام این ادیان در واقع شریعت های الهی اند.
اسلاید 11 :
در نگاه قرآن، برخلاف واژه دین که تنها یکی بوده و حقیقتی یکسان دارد، شریعت ها متعدد بوده و به همین خاطر قرآن شرایع را مختلف می داند و می فرماید: «لکل منها شرعة و منهاجا»، برای هر کدام از شما امت ها شریعت و روشی قرار دادیم.
اما باید به این نکته مهم توجه داشت که شرایع متعدد االهی به هیچ وجه در تضاد و تناقض با هم نبوده بلکه مکمل همدیگرند
این شریعت ها در طول حیات بشری ومطابق با پیشرفت و تکامل عقل بشری ارائه شده اند؛ یعنی هر چه عقول بشری تکامل بیشتری یافته وعلوم بشری توسعه یافته اند، شریعت جدیدی متناسب با این مسئله ارائه شده.
این شریعت ها همه در راستای تبلیغ و ترویج دین حقیقی یعنی اسلام بوده و هدف همه آن ها رساندن بشر به منزل تسلیم در برابر حق است که موجب شکوفایی استعدادهای بشری و کمال او می گردد.
برای بهتر تصور کردن رابطه شریعت با دین، می توان شرایع را رودهایی دانست که همه به دریای دین ختم می شوند. همچنین می توان در تمثیل دیگر، شریعت های مختلف را مانند دوره های تحصیلی انسان دانست که با گذراندن هر دوره و کلاس آماده برای رفتن به کلاس بالاتر می شود.
اسلاید 12 :
جلسه دوم: آشنایی با تاریخ یهودیت و مسیحیت
یهودیت و مسیحیت دو دین مهم الهی هستند که از جهات متعددی آشنایی با آن ها و بررسی تاریخچه آن ها حائز اهمیت است.
آشنایی با این دو دین و کتاب مقدس آن ها و نقد ها و اشکالاتی که ما به کتاب مقدس آن ها داریم، نقش تعیین کننده ای در آشکار شدن هر چه بیشتر حقانیت اسلام و کامل و جامع بودن آن و کتاب آسمانیش قرآن دارد.
این مسئله زمانی اهمیت خود را بیشتر نشان می دهد که بدانیم مسیحیت در زمینه ترویج و تبلیغ دین خود بسیار قوی و هوشمندانه عمل می کند و این مسئله وظیفه ما را در شناخت هر چه بیشتر این دین و نقص های و ضعف های کتاب مقدسشان دو چندان می کند.
برای مطالعه هر چه بیشتر تاریخ این ادیان می توانید به کتاب های تاریخ ادیان مانند «آشنایی با ادیان بزرگ»، نوشته جعفر توفیقی و یا کتاب «تاریخ مختصر ادیان سامی»، نوشته حسین کاوه مراجعه کنید.
در این جا به طور مختصر اشاره ای به تاریخچه این دو دین می کنیم و در ادامه وارد بحث مهم تر یعنی معرفی و نقد کتاب مقدس می شویم.
اسلاید 13 :
به سه دین اسلام، مسیحیت و یهودیت ادیان سامی می گویند.
حضرت نوح علیه السلام سه پسر داشت که اسم یکی از آن ها «سام» بود. سام جد اقوام آرامی، آشوری، عبرانی و قبایل شمالی جزیرة العرب است. سام پنج پسر داشت که این اقوام از آن ها پدید آمدند.
به این ادیان، ادیان ابراهیمی نیز گفته می شود چون حضرت ابراهیم (ع) از نسل سام بن نوح (ع) و موسی، عیسی و محمد صلوات الله علیهم از نسل حضرت ابراهیم هستند.
یهودیت دین قوم عبرانی است.
در تورات بیشتر به داستان حضرت اسحاق (ع) پرداخته شده تا حضرت اسماعیل (ع). می دانیم یکی از آزمایش های الهی حضرت ابراهیم علیه السلام قضیه قربانی کردن حضرت اسماعیل است که به عقیده اکثریت مسلمانان فرزندی که به قربانگاه برده شد همین اسماعیل بود، برخلاف تورات که این فرزند را اسحاق می داند.
به گفته تورات، اسحاق (ع) جانشین حضرت ابراهیم شد و به مقام پیامبری رسید. ایشان دو فرزند داشت به نام «عیسو» و «یعقوب» داشت.
اسلاید 14 :
یعقوب علیه السلام ملقب به اسرائیل است که این لقب در فرهنگ یهودی معنای خاصی دارد که در بخش نقد کتاب مقدس به آن اشاره می کنیم.
یعقوب دارای 12 فرزند بود که به آن ها و نسل او «بنی اسرائیل» یعنی خانواده و ذریه و نسل یعقوب می گویند.
یکی از فرزندان حضرت یعقوب (ع)، یوسف علیه السلام است که با داستان زندگی ایشان آشنا هستید.
بعد از این که حضرت یعقوب، یوسف را یافت بنی اسرائیل کلا به مصر کوچ کردند و در آن جا مشغول زندگی شدند.
گفتیم یعقوب (ع) 12 پسر داشت که به اسباط بنی اسرائیل معروف بودند و هر کدام از آن ها با فرزندان و خانواده هایشان یک قبیله داشتند. به گزارش تاریخ آن ها پس از مدتی در علوم و فنون پیشرفت کردند و از لحاظ توان جسمانی نیز انسان هایی تنومند بودند.
این حالت کم کم حسادت مصریان را برانگیخت. آن ها از این می ترسیدند که بنی اسرائیل که هم تعدادشان زیاد بود و هم انسان های نیرومندی بودن بعدا قدرت را در مصر به دست بگیرند
این مسئله موجب شد آن ها به آزار و اذیت و تحقیر بنی اسرائیل بپردازند.
اسلاید 15 :
در ادامه این آزار ها، سرانجام یکی از فراعنه مصر به نام رامسس دوم دستور داد که از این به بعد تمام فرزندان پسر بنی اسرائیل را که به دنیا می آیند بکشند.
در این جا بود که حضرت موسی (ع) به دنیا آمد و به لطف الهی از گزند فرعون در اماند ماند و حتی در کاخ فرعون یعنی بزرگترین دشمنش به قدرت الهی بزرگ شد که داستان ایشان را همه می دانید.
حضرت موسی (ع) از جانب خدا به پیامبری مبعوث شد و مامور شد که فرعون و مصر و بنی اسرائیل را به هدایت الهی فرا بخواند و همچنین برای نجات بنی اسرائیل از چنگال فرعون اقدام کند.
دعوت های حضرت به هدایت الهی با لجاجت فرعون و مصری ها مواجه شد و سرانجام ایشان مجبور شد با بنی اسرائیل از مصر خارج شوند.
به گفته تورات تعداد قوم بنی اسرائیل هنگام خروج از مصر 600 هزار نفر بود و حدود 430 سال بعد از این که از زمان حضرت یوسف به مصر وارد شده بودند از آن جا کوچ کردند.
آن ها بعد از خروج از مصر در حوالی شبه جزیره سینا سکنی گزیدند. این مکان بین دریای مدیترانه از سوی شمال و دریای سرخ از جنوب قرار دارد.
بنی اسرائیل به مدت چهل سال در این صحرا اقامت داشتند. پس از سه ماه از زندگی آنان در این صحرا، حضرت موسی ماموریت یافت به میقات 30 روزه برود.
اسلاید 16 :
اما این 30 روز از جانب خدا به 40 روز افزایش یافت و تاخیر موسی (ع) باعث شد که شخصی به نام سامری مردم را گمراه کرده و دوباره آنان را به گوساله پرستی و بت پرستی برگرداند.
وقتی که حضرت موسی (ع) از این ماموریت الهی بازگشت بنی اسرائیل را مورد توبیخ قرار داد و آن ها از این کار خود توبه کردند.
موسی (ع) پس از آزاد کردن بنی اسرائیل و سامان دادن اوضاع آنان، حکومتی تشکیل داد و تا آخر عمر خود رهبری دینی و سیاسی بنی اسرائیل را به عهده داشت.
بعد از موسی (ع)، یوشع بن نون که از پیامبران الهی بود جانشین حضرت شد و رهبری دینی و سیاسی بنی اسرائیل را به دست گرفت.
بعد از ایشان نیز بزرگان بنی سرائیل که برخی از آنان از پیامبران الهی بودند یکی پس از دیگری رهبری بنی اسرائیل را به عهده گرفتند و چون حالت قضاوت و حل اختلاف بین مردم را نیز داشتند این عصر در تاریخ بنی اسرائیل به «عصر داوران» معروف است.
حضرت سموئیل نبی (ع) آخرین داور این دوران است که دو پسر داشت و ظاهرا بنی اسرائیل آن ها را برای جانشینی مناسب نمی دانستند. به همین خاطر به نزد سموئیل رفته از او خواستند که شخصی را به عنوان فرمانروا و رئیس کل آن ها معرفی کند.
اسلاید 17 :
سموئیل شخصی به نام طالوت که در زبان عبری نامش شائول بود انتخاب کرد و سر او را با روغن مخصوصی مسح کرد.
از آن زمان به بعد، مقامات روحانی سر کسانی را که به پادشاهی و فرمانروایی می رسیدند با روغن مسح می کردند و به آن ها لقب «ماشیح» می دادند که در زبان عبری معنایش «مسح شده» می باشد.
از نظر آنان وظیفه ماشیح این بود که عدالت را در جامعه گسترش دهد. این عصر در تاریخ بنی اسرائیل به «عصر پادشاهان» معروف است.
در زمان طالوت، جنگ مهمی بین بنی اسرائیل و فلسطینی های آن زمان شکل گرفت. در این جنگ حضرت داود (ع) که یکی از فرماندهان سپاه طالوت بود، جُلیات یا جالوت مهم ترین پهلوان و قهرمان آنان را کشت و این امر موجب شکست آنان شد.
داود (ع) موفق شد شهر اورشلیم را فتح بکند. اورشلیم به معنای شهر سلامت هست و مسلمانان نام آن را «قدس» یا «بیت المقدس» می دانند که در زبان عبری به نام «بیت هیمقداش» یعنی خانه معبد معروف است.
بعد از داود فرزندش سلیمان (ع) جانشین ایشان شد. ایشان در شهر اورشلیم معبد بزرگی که به نام «هیکل سلیمان» معروف است ساخت که در زبان عبری به معنای ساختمان بلند و در عربی به معنای معابد رفیع است.
اسلاید 18 :
در واقع با شکوه ترین دوران بنی اسرائیل که در اوج قدرت و عظمت بودند دردوران این دو پیامبر بزرگوار است. به همین دلیل این دو پیامبر در تاریخ یهود از اهمیت بالایی برخوردارند.
طبق گفته تورات بعد از سلیمان نبی (ع)، شخصی به نام «رحُبعام» در راس امور بنی اسرائیل قرار گرفت و چون به ظلم و ستم مشغول شدند، ده قبیله از قبایل دوازده گانه بنی اسرائیل فرمانروایی او را نپذیرفتند و تنها دو قبیله یعنی یهودا و بنیامین تحت حکومت او باقی ماندند.
این امر موجب شد که بنی اسرائیل آن زمان به دو کشور تجزیه شود. یهودا و بنیامین کشوری به نام یهودا در جنوب سرزمین بنی اسرائیل تشکیل دادند که لقب یهودی از این جا نشأت گرفت
ده قبیله دیگر در شمال کشور بنی اسرائیل حکومتی به نام اسرائیل تشکیل دادند که البته اسرائیل و رژیم اشغالگر قدس، با این اسرائیل تاریخ بنی اسرائیل فرق دارد.
همین تجزیه و تفرق عامل ضعف و بدبختی بنی اسرائیل را فراهم کرد و فرمانروایانی که بعد از آن آمدند به ظلم و بت پرستی و دعوت مردم به گناه پرداختند و به لجاجت با پیامبران الهی پرداختند.
طبق گزارش تاریخ همسایگان بنی اسرائیل از این مسئله استفاده کردند و چندین بار به آن حمله کردند که مهم ترین آن ها حمله بابلیان و رومیان به آن ها بود.
اسلاید 19 :
در سال 587 قبل از میلاد بابلیان که پادشاهشان بخت النصر بود به کشور یهودا حمله کردند و عده زیادی از بنی اسرائیل را به اسارت بردند. این برهه که در تاریخ یهود با ناراحتی و تاسف بسیار از آن یاد می کنند به «اسارت بابلی» معروف است.
این مسئله موجب آوارگی و سرگردانی آن ها و پناه بردنشان به سرزمین های اطراف شد. پس از مدتی عده ای از آن ها به کشور خود و قدس برگشتند و حکومت هایی هم برپا کردند ولی همه آن ها دچار ضعف و سستی بود.
در سال 70 میلادی بود که رومیان که پادشاهشان شخصی به نام تیتوس بود به آن ها حمله کردند و این بار به طور کامل باعث آوراگی آن ها شد و با خفت و خواری و ذلت به کشورهای اطراف پناهنده شدند.
از خرابه های اروشلیم آن زمان تنها یک دیوار باقی مانده که به دیوار ندبه یا دیوار گریه «the walling wall» معروف است. یهودیان بر دیوارهای و بقایای برجامانده از این شهر ویرانه سوگواری می کنند.
اگر در تاریخ یهود دقت کنیم باید راز این مشکلات و ذلت ها و آوراگی ها را در خصلت های ناپسند آنان جستجو کرد و به قول معروف «از ماست که بر ماست».
اسلاید 20 :
یکی از خصلت های ناپسند آن ها لجبازی و مقاومتی بود که در مقابل حرف ها و موعظه های پیامبران بنی اسرائیل داشتند. آن ها برای سرباز زدن از تعالیم انبیا دائم به مانع ایجاد کردن و بهانه تراشی می پرداختند که به «ایرادات بنی اسرائیلی» معروف شده است.
به طور مثال در زمان حمله اول بابلیان به سرزمین آن ها، پیامبری به نام ارمیای نبی در بین آنان به تبلیغ دین الهی مشغول بود. قبل از حمله او از جانب خداوند مامور شد که به بنی اسرائیل گوشزد کند که در مقابل این حمله مقاومت نکنند تا آسیب کمتری ببینند. اما آن ها او را به تمسخر گرفتند و پس از این که او را بسیار کتک زدند زندانی اش کردند. بعد از حمله و شکست خوردن آنان بود که به دستور بخت النصر ایشان از زندان آزاد شد.
یکی دیگر از خصلت های ناپسند آنان انحصار طلبی و خودخواهی آن ها بود که خود را قوم برتر می دانستند و معتقدند خداوند همه چیز را برای ما خلق و حتی همه انسان ها باید در خدمت ما باشند.
با این حال بعد از آوراگی آن ها، زمانی که عده ای از آن ها به دامن مسلمان ها پناه بردند، مسلمانان با توجه به تعلیمات دینی خود با آن ها رفتار خوشی داشتند و حتی آن ها در سرزمین های اسلامی مانند اندلس آن زمان به درجات و مقامات اجتماعی هم می رسیدند.
برخلاف مسلمانان، مسیحیان رفتار تحقیر آمیزی با یهودیانی که به اروپا پناه برده بودند داشتند و در اردوگاه های به نام گتو (ghetto) با حالت خفت باری آن ها را نگهداری می کردند.
