بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
طرح درس سالانه
كتاب تاريخ تحليلي اسلام در مراكز آموزشي
اهداف كلي اين كتاب:
آشنايي بيشتر با واژه تاريخ و علم آن و چگونگي به وجود آمدن و تشخيص مسير آن
آشنايي مختصر با زندگاني حضرت محمد (ص) (از تولد تا وفات)
آشنايي با چگونگي خلافت بعد از حضرت محمد و آموختن مطالبي پيرامون سه خليفه (عمر، عثمان، ابوبكر)
آشنايي دانشجويان با خلاصه اي از زندگي ائمه اطهار (ع) و درك اوضاع سياسي و اجتماعي دوران امامتشان
اسلاید 5 :
باسمه تعالي
درس اول
اسلاید 6 :
از دانشجويان انتظار مي رود در پايان اين مبحث به اهداف ذيل نائل آيند:
علم تاريخ را تعريف و آن را تقسيم نمايد.
اصول و سنن حاكم بر تاريخ را تبيين و نقد نمايد.
ديدگاههاي موجود درباره عوامل محرك تاريخ را ارزيابي كند
جريان شرق شناسي و گره خوردن آن با اهداف سياسي را تحليل كند.
در ابتداي درس استاد مي تواند با مقدمه اي راجع به علم تاريخ و نحوه بوجود آمدن و اهداف علم تاريخ درس را آغاز كند.
استاد با استفاده از سؤالاتي پيرامون تاريخ، ميزان آگاهي و رفتار ورودي دانشجو را پيرامون موضوع جديد بيابد.
هدف از اين درس: آگاهي هرچه بيشتر فراگيران با علم تاريخ و فوايد حاصل از آن
اسلاید 7 :
عنوان درس : تاريخ و تعريف آن
واژه تاريخ يوناني است.
هر ودوت پدر علم تاريخ
از نظر هر ودوت تاريخ به معناي مطالعه و بررسي روزگاران گذشته
تعاريف مختلف تاريخ با انتقادهائي همراه بوده است
گروهي معناي تاريخ را خيلي گسترده دانسته و حتي پديده هائي كه انسان در آن موثر نبوده را نيز در حيطه تاريخ ذكر كرده اند.
گروهي تاريخ را به وقايع مشهود و حوادث روزگار پادشاهان و دولت ها محدود كرده اند.
اسلاید 8 :
گروهي احوال الانبياء، ائمه (ع) ، فرمانروايان و حوادث بزرگي مانند جنگ ها، فتوحات، بر حسب زمان.
ابن خلدون، تاريخ را دانشي سرچشمه گرفته از حكمت و بيانگر سرگذشت ملت ها، سيرت پيامبران و سياست پادشاهان مي داند.
(انسان) و (زمان) دو عنصر موضوعي تاريخ
تاريخ مجموعه اي از اطلاعات خام يا تحليل شده درباره گذشته انسان هاست كه اموري چون نقل و تحليل هدايت، گمراهي، تكامل، انحطاط، پيروزي، شكست، خوشبختي يا بدبختي ملت ها را در بر دارد.
با توجه به گستردگي علم تاريخ آن را تقسيم بندي كرده اند.
شهيد مطهري (ره) تاريخ را يكي از منابع معرفت انسان دانسته.
اسلاید 9 :
علم از ديدگاه شهيد مطهري
تاريخ نقلي: علم به وقايع و حوادث سپري شده و آگاهي از احوال گذشتگان، زندگينامه ها، سيره ها و . اين نوع تاريخ به يك سلسه امور جزئي و فردي مربوط است و در واقع علم به (بودن) هاست.
تاريخي علمي: مطالعه بررسي و تحليل وقايع گذشته و استنباط قواعد و نسبت هاي حاكم بر زندگي گذشتگان.
اسلاید 10 :
فايده تاريخ
محتواي تاريخ نقلي: (حوادث و وقايع گذشته) مبادي اين علم است با توجه به اينكه زندگي مردم يك عصر در هر كشور از زندگي گذشتگان و آيندگان جدا نيست و براي يافتن علت حوادث نا مطلوب و راه ها رويارويي با آن بايد به تحقيق در گذشته ملت ها پرداخت.
تاريخ پل ارتباطي ميان نسل هاي متوالي بشر براي دستيابي به تجربه ها و اندوخته هاي پيشينيان است.
اسلاید 11 :
پاسخ مثبتي است به آرزوهاي انسان است كه اصرار در آگاهي از ديگران و فهم علل و انگيزه ظهور و سقوط تمدن ها و . هستند.
امام علي به امام حسن (ع) و تمام مردم: (فرزندم، هر چند من عمر همه كساني را كه پيش از من زيسته اند، سپري نكرده ام، ولي در اعمال همه آن ها نگريسته، در اخبارشان انديشيده ام. براي شناخت تاريخ آنان چنان در آثارشان به تفكر پرداخته ام كه چون يكي از آنان شده ام .)
خداوند در قرآن به بيان سرگذشت پيشينيان پرداخته است.
فرمان خداوند بر پيامبرش بر استفاده از تاريخ در راه اعتلاي كلمه توحيد و رستگاري و هدايت بندگان
اسلاید 12 :
اعتبار و ارزش داده هاي تاريخ
بدبيني عده اي به علم تاريخ و داده هاي آن
دشواري ارزيابي دقيق رفتارها، شكل تاثير بسيار غرض ها، تعصب ها، .. بدبيني را دو چندان كرده است.
به عقيده محققان نگاه چنين بد بينانه اي به تاريخ واقع بينانه نيست زيرا اولاً ماهيت برخي وقايع به گونه اي است كه امكان تحريف در آن راه ندارد. دوماً : عدم اتهام هميشگي به افراد در ثبت و نقل حوادث مطابق منافقان
نگاه عبرت آموز و مثبت امام علي (ع) به تاريخ
امام علي (ع): پيمان و شخصيت خود را در گرو آنچه مي گويم قرار مي دهم و ضمانت آن را به عهده مي گيرم. بي گمان هر كس به روشني از پيش آمدهاي تاريخ و فرجام بداعت ها در گذشته عبرت گيرد . ژرف در آنها نگرد. واقع بيني و پرواداري او را از غلتيدن در جايگاه شبهه ناك و هلاكت بار باز مي دارد.
اسلاید 13 :
فلسفه تاريخ
در بحث از فلسفه تاريخ بشر، حقيقت و علت وجودي و نتايج رويدادها و تحولات تاريخ بررسي مي گردد و گذشته چراغ راه آينده مي شود.
مقصد و شيوه حركت تاريخ، محرك و منازل برجسته مسير حركت (فلسفه نظري)
نقاط قوت و ضعف علم تاريخ، قانونمندي تاريخ، اصول حاكم و روش هاي پژوهش (فلسفه علم تاريخ)
عده اي مبدأ علم تاريخ را به افلاطون واگوستين (قديس كليسا) انتصاب مي دهند.
مسلمانان ابن خلدون را پايه گذار علم تاريخ مي دانند.
اسلاید 14 :
اصول و سنن حاكم بر تاريخ
يكي از معاني واژه سنت (راه، روش و رفتاري است كه استمرار داشته باشند)
يك سنت واحد مي تواند از لحاظ نسبتش با (فاعل) به خداي متعال و از لحاظ نسبتش با (قابل) به انسانها اضافه شود.
الهي بودن يك سنت به معناي صدور مستقيم و بي واسطه افعال خاص از خداوند نيست.
(سنن): روش هايي كه امور جهان و انسان بر پايه آنها تدبير و اداره مي شود.
اسلاید 15 :
بخشي از تقسيمات سنن
اختيار انسان در شؤون اجتماعي و تعيين سرنوشت خويش
هر انسان عاقل و هر جامعه بيدار وقتي كه شايستگي موقعيتي را احساس كرده و قدرت حركت و تكاپو براي وصول به آن موقعيت را در خود ديده است با كمال جديت حركت كرده و آن موقعيت را به دست آورده است بر اين اساس، جزئي ترين حركتها تا پيچيده ترين پديده ها ناشي از اختيار انسان و عوامل معين است.
سير صعودي و تكاملي داشتن كاروان بشريت
اسلاید 16 :
قرار داشتن اساس شخصيت انسان در متن خلقت او و تكامل و به فعليت رسيدن تدريجي آن
ارتباط تاثير متقابل فرد و جامعه
حاكميت اصل عليت بر تحولات تاريخي
سنت هدايت انسان ها به وسيله انبياء
امداد الهي به همه انسانهاي مؤمن و غير مؤمن
اسلاید 17 :
عوامل محرك تاريخي
گرچه همه تغييرات جوامع مختلف را كه نمي توان تكامل ناميد اما سير متعالي جوامع امري انكار پذير است.
علامه محمد تقي جعفري افزون بر 20 نظريه ارائه داده اند كه مهمترينشان عبارتنداز:
مهمترين عوامل محرك تاريخ:
تاريخ بر پايه نژاد: طبق اين نظريه، تنها بعضي از نژادها استعداد تمدن و فرهنگ آفريني دارند.
كنت گوبينوفرانسوي معتقد است نژاد معناي تاريخ را روشن مي كند و براي پيشوايي، خون اصيل است نه هوش.
اسلاید 18 :
تاريخ بر پايه جغرافيا: طبق اين نظريه، عامل سازندن تمدن، فرهنگ و صنعت، اقليم خاص و محيط طبيعي است.
منتسكيو معتقد است دليل مغلوب شدن متعدد اقوام جنوب به دست اقوام شمال، اختلاف آب و هواي اين دو منطقه بود.
تاريخ بر پايه قهرمانان: منشا تحولات تاريخ در ابعاد مختلف نوابغ اند.
كارلاين : اگر در وجود بشر سودي هست، همانا وجود مردان بزرگ است
نظريه اقتصادي، تاريخ: طبق اين نظر، عامل اساسي تاريخ در هر عصري اقتصاد است.
روابط توليدي . ساختن بناي اقتصادي اجتماع.. پايه واقعي روبناهاي قانوني.
كارل ماركس معتقد است: عوامل اقتصادي در كمين هر حادثه بزرگي نشسته است و غايات و جمله بندي هاي اخلاقي و ديني پوششي برا آن است.
اسلاید 19 :
گردش چرخ هاي تاريخ بر پايه مشيت الهي: طبق اين نظريه، تاريخ جلوه گاه مشيت حكيمانه و حكمت بالغه الهي است.
بوسوئه معتقد است تاريخ، گستره بازي اراده مقدس الهي است و هر حادثه اي درس عبرتي است كه آسمان به زمينيان مي دهد.
با توجه به اينكه نظريه بالا فقط زندگي انسان را در بر دارد و زندگي ديگر جانداران را دارا نيست اين نظريه بي ربط است.
نظريه جريان هستي بر اساس حق و گرايش ذاتي انسان به آن: اين نظريه تبعي و نسبي است.
تفسير تاريخ بر اساس ابعاد چهار گانه روح انسان (حس كنجكاوي، نيكي، زيبايي، مذهبي)
تكامل تاريخ بر پايه عامل دروني و غرايز
اسلاید 20 :
تبيين حركت تاريخ بر اساس اصطكاك تمدن ها و تلاقي امت ها
نقش ناسيوناليسم و قوم گرايي در تحول و پيشبرد تاريخ
نظريه سنخي و يا تيپ شناسي در حركت تاريخ
نظريه افزايش جمعيت
نظريه حوادث غير متقربه جوي و زميني و عوامل مخفي
نظريه محركيت فكر و انديشه
تكامل و پيشرفت تاريخ بر پايه نيازهاي مادي و معنوي انسان
پاي فشاري بر عامل واحد در اسلام مردود و بر اساس آموزه هاي اسلام مجموعه عوامل دروني و عوامل بيروني عامل شكل گيري فرهنگ و تمدن ها و حركت تاريخ مي شود.
