بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
آشنایی، اجرا، تفسیر وکاربرد
آزمون هوش وکسلر
اسلاید 3 :
مقدمه
جایگاه و نقش سنجش در مشاوره و روان درمانی
جایگاه آزمونهای روانشناختی در فرایند تشخیص
اهمیت تسلط بر ازمون های پرکاربرد هوش و شخصیت
سه سوال اساسی قبل از به کارگیری آزمون؟
اسلاید 4 :
هوش(ماهیت، تعاریف)
بیش از دو هزار سال پیش، افلاطون در كتاب "جمهوریت"، هوش را تعیینكننده اصلی جایگاه سیاسی و اجتماعی افراد تعریف كرد. اما مطالعه علمی هوش، از قرن نوزدهم با ایده تفاوتهای فردی در علم ژنتیك و تكامل آغاز شد.
توافق بین هوش و زندگی جنبۀ بنیادی دارد. این دو جدایی ناپذیرند. یکی بدون دیگری وجود ندارد. در هر مرحله رشد یکی تابع دیگری است. حتی از نظر وابستگی متقابل، رابطه آنها، چه از زندگی شروع کنیم و چه از هوش قابل تبیین خواهد. هوش به عنوان محصول زندگی، طوری جلوه می کند که گویی ابزار زندگی است.
اسلاید 5 :
مفهومی انتزاعی است که پایه عینی و محسوسی ندارد، به این دلیل تعریف هوش دشوار است و به دلیل تنوع رفتارهای هوشمندانه، تعاریف متعددی از هوش وجود دارد. با این حال بصورت کلی تعاریف موجود در یكی از این 4 طبقه، جای دارند:
تعاریفی كه به سازگاری یا انطباق با محیط تاكید دارند.
تعاریفی که به توانایی درک روابط تاکید دارند.
تعاریفی كه به توانایی یادگیری موضوعات مختلف تاكید دارند.
تعاریفی كه بر تفكر انتزاعی، یعنی توانایی استفاده از مفاهیم مختلف، نمادهای كلامی و عددی تكیه دارند
. تعاریف:
اسلاید 6 :
بینه و سیمون:
هوش قابلیت عمومی درک و استدلال است .درست قضاوت کردن ، درست درک کردن و درست استدلال کردن را فعالیت های بنیادی هوش می دانند و بر همین اساس هوش را توانایی فرد درقضاوت،ادراک واستدلال تعریف می کنند.
ترمن:
هوش ظرفیت فرد در تفکر انتزاعی است و فرد به همان نسبتی که قادربه تفکرانتزاعی است ،هوشمند است.
پیاژه:
هوش ، استعداد انطباق با محیط است .
کاپلان و سادوک:
یعنی توانایی شخص برای همگون سازی معلومات واقعی، یادآوری حوادث گذشته دورونزدیک ،استدلال منطقی وساختن وپرداختن مفاهیم.
اشترن:
هوش ،استعداد عمومی فرد برای سازگاری عقلی با مشکلات و اوضاع تازه زندگی است .
اسلاید 7 :
کتل:
مجموعه استعدادهایی كه با آنها شناخت پیدا میكنیم، شناختها را به یاد میسپاریم و عناصر تشكیلدهنده فرهنگ را بهكار میبریم تا مسائل روزانه را حل كنیم و با محیط ثابت و در حال تغییر سازگار شویم.
وکسلر:
هوش کلی با توانایی هوشمندانه معادل نیست بلکه به عنوان جلوههای آشکار شخصیت مطرح است.
هوش مفهومی کلی است که شامل تواناییهای فرد برای اقدام هوشمندانه، تفکر منطقی و برخورد موثر با محیط موثر است.
هوش یک مهارت منحصر به فرد و ایستا نیست بلکه مجموعه ای از توانایی های پویا و متصل به یکدیگر است.
اسلاید 8 :
اغلب برداشت می شود که هوش ثابت ، غیر قابل تغییر و مادرزادی است در حالیکه اندازه گیری هوش از عوامل گونگون متاثر است.
هوشبهر براوردی از سطح کارکرد فعلی آزمودنی است که توسط تکالیف مختلف در یک ازمون، اندازه گیری میشود. هوشبهر برایند تعامل تعدا زیادی از تواناییهاست و غالبا از جهت گیری تحصیلی، کنجکاوی ، فرهنگ و علایق شخص متاثر است.
یکی از سوتفاهم های متداول و حوزه ای که بالقوه سبب کاربرد نابجای آزمونهای هوشی است هنگامی رخ می دهد که نمره ها به عنوان معرف استعداد مادرزادی تلقی می شوند . هوشبهر نه شاخص توانایی ثابت مادرزادی و نه معرف همه ی موقعیتهای مساله گشایی است بلکه نمونه ای خاص و محدود در برهه معینی از زمان از توانایی هایی است که در معرض نوسانهای متعدد قرار دارد و تا اندازه ی زیاد بازتابی از غنای تجارب گذشته ی فرد است . یکی از محدودیتهای مهم آزمونهای هوش آن است که در بیشتر موارد به فرآیندهای زمینه ساز موجود در مساله گشایی توجه ندارند .آنها به محصول یا نتیجه نهایی متمرکزند و به گامهایی که برای رسیدن به این نتیجه برداشته می شود توجهی ندارند بعبارتی دیگر آنها به "چه" توجه دارند تا به "چگونه " .
اسلاید 9 :
در چه مواردی بهره هوشی تغییر می کند ؟
نوع آزمون
شخصیت آزماینده
محل آزمایش
انگیزه آزمودنی
بیماریهای جسمی و روانی
اختلافات خانوادگی
وضعیت اقتصادی
فاصله زمانی آزمایش
اسلاید 10 :
تفاوت جنسیتی در هوش
قضیه رگرسیون در هوش
تفاوت هوش و استعداد
تفاوت هوش و خلاقیت
اسلاید 11 :
قواعدکلی مورد قبول مرتبط با هوش:
با افزایش سن ، ثبات و پایایی هوش هم افزایش می یابد (هوش کودکان کمتر از 5 یا 6 سال از کمترین ثبات و پایایی برخوردار است).
آن قسمت از هوش که متأثر از عوامل فرهنگی و یادگیری نیست پس از سن معینی (معمولاً 15 سالگی) افزایش نمی یابد.
هوش در طول عمر ثابت نیست زیرا عاملش فقط وراثت نیست بلکه محیط هم تأثیر دارد و امکان ندارد محیط یک فرد ثابت بماند.
نکته:
آزمون های هوش سطح کارکرد شخص را در زمان حال اندازه گیری می کنند و لذا امکان پیش بینی را برای کوتاه مدت فراهم می آورند . هر چند اغلب برای پیش بینی های دراز مدت نیز به کار بسته می شوند اما دقت این گونه پیش بینی ها کمتر است، زیرا بسیاری از متغیرهای اثرگذار و کنترل ناپذیر وارد عمل می شوند.
اسلاید 12 :
دیباچه:
دیوید وکسلر را میتوان بهعنوان فردی محسوب نمود که مرز بین اجرا و نمرهگذاری در مقیاسهای انفرادی هوش را برداشته و خردمندی بالینی را در تفسیر هوشبهر در نظر گرفت. وی اعتقاد داشت که در مقیاسهای هوش آزمونگر حرفهای بتواند فرایند اجرا و نمرهگذاری را به گونهای همزمان انجام دهد و مشاهده مستقیم رفتاری را در جمعآوری اطلاعات کیفی به کار گیرد. همچنین، تفسیر از شیوههای ساده فراتر رفته و باید اقدامات پیچیده و تخصصی را به کار گرفت تا بتوان سازه هوش را در زمینههای بالینی تفسیر نمود.
او با انتشار کتاب معروف خویش تحت عنوان «اندازهگیری هوش بزرگسال در سال 1944، دیدگاهی نوین و کاربردی را در تفسیر بالینی سازه هوش ایجاد نمود. او اعتقاد داشت شیوههای تفسیر، بهعنوان اقدامات ساده و جزئینگر مطرح میشوند که با خردمندی بالینی میتوان به تلفیق شیوههای تفسیر دست یافت و روش تفسیر را به وجود آورد. وکسلر بر این اعتقاد بود که در اندازهگیری سازه هوش با آزمونهای گروهی، نمیتوان روشهای تفسیر هوشبهر را به کار برد و فقط باید از شیوههای ساده تفسیر هوش استفاده میشود.
اسلاید 13 :
وکسلر بزرگسالان(WAIS)
دیوید وکسلر در دهه 1930 مطالعه تعدادی از آزمونهای استاندارد را آغاز کرد. او معتقد بود که آزمون استنفورد – بینه بیش از حد به توان کلامی تکیه دارد و برای بزرگسالان مناسب نیست. به همین دلیل دست به ساختن آزمون تازهای زد. مقیاس اولیه وکسلر برای بزرگسالان ساخته شد و سپس در سالهای بعد فرم کودکان و در نهایت فرم پیشدبستانی آن هم تهیه شد. برای ساختن مجموعه اولیه مقیاس خود، 11 خردهآزمون را انتخاب نمود. چند تا از خردهآزمونهایش را از بخشهای مختلف آزمون تجدیدنظرشده 1937 استنفورد – بینه گرفت. بقیه خردهآزمونها را از امتحانات گروهی ارتش، طراحی مکعبهای کهس، آزمون ارتش آلفا، آزمون ارتش بتا، آزمون تکمیل تصاویر هیلی و آزمون پینتر – پاترسون گرفت. این خردهآزمونها را با هم ترکیب کرد و در 1939 با عنوان مقیاس هوشی وکسلر – بلویو(Wechsler- Bellevue) برای بزرگسالان منتشر ساخت. این اولین تلاش منظمی که برای تهیه مقیاس هوشی بزرگسالان به عمل آمده است. برای افراد 16 سال به بالا به کار میرود و دارای 11 خرده آزمون است و این فرم خرده آزمون اختیاری ندارد.
اسلاید 14 :
وکسلر کودکان پیش دبستانی(WPPSI)
فرم اولیه آن برای خردسالان 4 تا 5/6 سال به کار میرفت و دارای 11 خرده آزمون بود
فرم تجدید نظر شده برای سنین 3 تا 7 سال و 3ماه کاربرد دارد
دارای 12 خرده آزمون است(6 کلامی و 6 غیر کلامی).
اولین فایده و سودمندی وکسلر پیشدبستانی، تشخیص مسایل استثنائی است.
این فرم دامنه ضریب هوشی 40 -160 را میسنجد.
در این فرم 2 خرده آزمون جملات و خانه حیوانات ذخیره و اختیاری است.
اسلاید 15 :
وکسلرتجدید نظر شده کودکان(WISC-R)
دارای 13 خرده آزمون است(6 کلامی و 7 غیرکلامی).
رضایت بخش ترین آزمون هوشی فردی برای کودکان، مقیاس هوشی وکسلر کودکان است.
برای کودکان 6 تا 16 سال و 11 ماه تمام به کار میرود.
در این فرم سه خرده آزمون جستجوی نشانهها، حافظه عددی و مازها اختیاری است.
هدف اصلی از ویرایش سوم مقیاس وکسلر کودکان به روز کردن هنجارهاست.
خرده آزمون های آزمون WISC همتای خرده آزمون های آزمون WAIS هستند و همان فرایندهایی را اندازه گیری می کنند که در مورد خرده آزمون های بزرگسالان آمده است، اما نوع وسطح دشواری سئوالات آزمون با یکدیگر متفاوت است.
اسلاید 16 :
اعتبار و روایی وکسلر
مقیاس جدید وکسلرکودکان عموما از اعتبار بالایی برخوردار است . متوسط همسانی درونی گزارش شده توسط وکسلر:96 درصد برای هوشبهر مقیاس کلی ، 0/95 برای مقیاس کلامی و 0/91برای مقیاس عملی.
همسانی درونی برای خرده آزمونها: کمترین ضریب همسانی در مورد الحاق قطعات برابر 0/68و بیشترین ضریب در مورد گنجینه لغات برابر 0/78گزارش شده است .
ضرایب اعتبار متوسط برای خرده آزمونهای کلامی بین 0/77تا 0/87( با میانه 83% )
برای خرده آزمونهای عملی اندکی پایین تر و بین 0/69تا 89% ( با میانه 78% )
خطای معیار اندازه گیری برحسب نمره های هوشبهر برای مقیاس کلی 3/20 ، برای مقیاس کلامی 3/53 و برای مقیاس عملی 4/54 بوده است
اسلاید 17 :
نمای کلی اجرای آزمون
هر یک از خرده آزمون های وکسلر به طور جداگانه و مقیاس کلامی و عملی به طور پیدرپی اجرا میشوند.
در هر خردهآزمون سوالهای آسان در ابتدا و سوالهای دشوارتر پس از آنها اجرا میگردند.
پس از تعیین نمرههای خام همه خردهآزمونها، با مراجعه به جدولهای هنجار، نمرههای خام به نمرههای معیار تبدیل میشوند.
با اجرای آزمونهای مختلف وکسلر سه نوع هوشبهر به دست میآید:
هوشبهر کلامی: توانایی فرد را در مهارتهای کلامی نشان میدهد.
هوشبهر عملی: توانایی آزمودنی را در امور عینی و محسوس و فعالیتهای عملی مشخص میکند.
هوشبهر کلی: تواناییهای کلی شخص را تعیین میکند.
اسلاید 18 :
مقیاسهای 3 گانه وکسلر
مقیاس کلی
این مقیاس از مجموع نمرات تراز شده دو مقیاس کلامی و عملی به دست میآید.
این هوشبهر میبایست در وهله نخست مورد توجه قرار بگیرد زیرا بستر و پایه ارزیابی سایر تواناییهای شناختی فرد را شکل میدهد.
این مقیاس دارای بیشترین اعتبار و روایی است.
این مقیاس موقعیت نسبی فرد را در مقایسه با همسالانش نشان میدهد
براورد کلی از توانایی های ذهنی فرد نشان میدهد.
اسلاید 19 :
مقیاس کلامی(6 خرده مقیاس)
خرده آزمون هاي كلامي وكسلر عبارتند از: اطلاعات عمومي، فراخناي ارقام، گنجينه لغات، محاسبات، درك و فهم و تشبهات.
- هوشبهر كلامی شاخصی از درك و فهم و تواناییهای كلامی است.
این خردهآزمون ها موارد زیر را ميسنجند:
1) توانايي كار كردن با نمادهاي انتزاعي
2)ميزان بهرهگيري از زمينه آموزش قبلي
3)تواناييهاي حافظه سيالي- كلامي
4) مهارتهای ادراکی
خرده مقیاس های کلامی وابسته به فرهنگ اند و از نفوذ فرهنگی اثر پذیرند.
عامل سن و تحصیلات موجب افزایش نمرات مقیاس کلامی بر عملی می شود.
اسلاید 20 :
مقیاس عملی(غیر کلامی/ عملکردی)7 خرده مقیاس
خرده آزمون هاي غيركلامي وكسلر عبارتند از: تكميل تصاوير، تنظيم تصاوير، طراحي با مكعبها، الحاق قطعات و رمزگرداني (رمزنويسي). این خرده آزمون هاي موارد زير را ميسنجند:
1)استعداد کارکردن در موقعیتهای عینی
2) مهارتهاي ادراكي (ازجمله ديداري)،
3)توانایی كار كردن سریع
4) توانایی یکپارچه کردن محرک ادراکی به پاسخ حرکتی.
این خرده مقیاس ها نسبت به مقیاس کلامی کمتر از زمینه های آموزشی و فرهنگی اثر پذیرند.
افراد با هوش عملی بالا احتمالا اهل عمل اند تا تفکر، پیشرفت تحصیلی کمتر علاقه دارند، توانایی بالایی در حل مسائل فضایی دارند و برون ریز هستند
