بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
ايمني زيستي
Biosafety
اسلاید 2 :
تغييرات جمعيت در کشور نشان ميدهد که سرعت رشد محصولات کشاورزي بايستي هماهنگ با سرعت رشد جمعيت باشد. اين افزايش جمعيت بايد ه همراه ارتقاء كيفي سطح زندگي مردم باشد.
اسلاید 3 :
وضعيت موجود
براساس پيش بيني سازمان خواربار و کشاورزي (FAO)، تغييرات جوي، تعداد گرسنگان در کشورهاي در حال توسعه را با کاهش زمينهاي قابل کشت افزايش خواهد داد. FAO در گزارش خود تاکيد کرده است که در حال حاضر در 40 کشور فقير در حال توسعه جهان، 2 ميليارد نفر زندگي مي کنند که 450 ميليون نفر از آنان دچار سوء تغذيه شديد هستند و از دست دادن توليدات مواد غذايي بطور قابل ملاحظهاي شمار اين افراد را افزايش داده و مانع پيشرفت در زمينه مبارزه با فقر و ايجاد امنيت غذايي خواهد شد.
براي برآورد نيازهاي غذايي، مسکن و ساير ضروريات زندگي، فشار انسان به محيط و ساير گونهها روز بروز بيشتر ميشود و حاصل آنکه بسياري از گياهان و حيوانات با خطر انقراض مواجه هستند. بعلاوه سير طبيعي فرآيندهايي چون گرده افشاني توسط حشرات و توليد خاک توسط ميکروارگانيسمها مختل شده است.
اسلاید 4 :
برطبق نظر FAO مدرنيزاسيون کشاورزي و گذار تغذيهاي و جمعيتي، انسانها را براي تأمين غذاي خود بيشتر از پيش به تعداد محدودتري از گونههاي زيستي وابسته کرده است. درطي يک قرن گذشته حدود سه چهارم تنوع زيستي در محصولات کشاورزي از بين رفته است. از 6300 گونه حيواني 1350 نوع در معرض خطر بوده و يا منقرض شدهاند. در حال حاضر مردم دنيا 90 درصد نيازهاي خود به فرآوردههاي حيواني را از 14 نوع پستاندار و پرنده و 50 درصد از نياز به فرآوردهاي گياهي را تنها از 4 گونه گياهي (گندم، ذرت، برنج و سيب زميني) تأمين ميکنند.
اسلاید 5 :
عواملي از قبيل افزايش شهرنشيني، از بين رفتن جنگلها، آلودگي محيط و تغيير کاربري زمينهاي کشاورزي تنوع زيستي را تهديد مي کنند و از طرف ديگر ايمني زيستي (Biosafety) يعني حمل و نقل سالم، نگهداري سالم و مصرف سالم مواد غذايي نيز تنوع زيستي را تحت تأثيرقرار ميدهد.
اکثر مردم جهان بر اين نکته توافق دارند که توليد غذا در جهان بايد بطور پيوسته افزايش يابد تا بتواند نيازهاي روبه افزايش جمعيت کشورهاي در حال رشد را تأمين و باعث توسعه اقتصادي آنها گردد. از اين رو با پيشرفت تکنولوژي در اکثر کشورها بر حجم توليدات کشاورزي افزوده شده است ولي نبايد از نظر دور داشت که اين پيشرفت و صنعتي شدن کشاورزي ميتواند پيامدهاي ناگواري نيز درپي داشته باشد که از آن جمله ميتوان به: فشار به اکوسيستمها و آلودگي آنها، از بين بردن منابع آبي و کاهش کيفيت آبها، قادر نبودن افراد بومي در اثر گذاري برسيستم غذايي خود و در نهايت از دست رفتن تنوع زيستي اشاره نمود.
اسلاید 6 :
تنوع زيستي Biodiversity
بنا به تعريف «تنوع زيستي» (Biodiversity) عبارتست از تنوع و گوناگوني حيوانات، گياهان و ميکروارگانيسمهايي که بطور مستقيم يا غيرمستقيم در توليدات کشاورزي و غذايي سهيم هستند.
اصطلاح «تنوع زيستي» اگر چه تاريخچه کوتاهي دارد ولي اهميت و کاربرد آن روز به روز افزايش يافته است، به قسمي که در خلاصه مقالات سال 1998 اين اصطلاح به عنوان کليد واژه اصلاً وجود خارجي نداشته، در حاليکه در 5 سال بعد 72 بار ذکر شده بود و در 10سال بعد شايد تعداد دفعاتي که از اين واژه استفاده شده، غيرقابل شمارش باشد. برخلاف تنوع زيستي، سابقه «امنيت غذايي» به حدود 70 - 60 سال پيش بر ميگردد، ولي تعريف جامع از آن به عنوان يک هدف براي سياست گذاران تغذيهاي در سال 1996 در کنفرانس بين المللي تغذيه صورت گرفت.
اسلاید 7 :
راهکارهاي حفظ تنوع زيستي
هدف از برنامه استراتژيک در زمينه تنوع زيستي آن است که تا سال 2010 ميلادي ضايعات تنوع زيستي به نصف تقليل داده شود. براي رسيدن به اين هدف اقدامات ضروري بايستي اولويت بندي شده و هر جا که مطابق با شرايط محيطي، تغيير و يا رقابت با ساير گونهها امکانپذير باشد، تنوع زيستي صورت گيرد.
اولويتهاي مهم عبارتند از:
1 – حفظ گياهان بومي و اکوسيستمهاي خاکي
2 – حفظ اکوسيستمهاي آب آشاميدني
3 – حفظ اکوسيستمهاي درياها و رودخانهها
4 – کنترل گونههاي مهاجم
5 – کاهش شوري خاک
6– اجراي چراي مناسب دامها به منظور حفظ اکوسيستمهاي مراتع
7– به حداقل رساندن اثرات تغيير آب و هوا بر تنوع زيستي
اسلاید 8 :
محافظت از ذخاير طبيعي ژنها، گونهها، جمعيتها و اکوسيستمها نيازمند اقدامات زير است:
شناخت بيشتر و فهم بهتر تنوع زيستي خاک و تلاش جدي براي ايجاد تغييرات در کارکردها و رفتارهايي که منجر به وارد آمدن فشارخارجي به آن ميشود.
افزايش شناخت حيات ميکروبي و يافتن گونههاي با ارزش آنتي بيوتيکي، موثر در توليد مواد غذايي و ترميم محيط زيست.
شناخت بهتر اکوسيستم آبي و تنوع زيستي آن و استفاده بهينه از اين منبع.
يافتن زمينههاي علمي بيخطر که بدون آسيب زدن به محيط باعث افزايش توليد ميگردند.
اسلاید 9 :
اگرچه امروز تاکيد بر پرورش گياهان پر محصول است اما بايد به اين نکته نيز توجه داشت که حذف تنوع زيستي ممکن است گونههاي موجود را به مرور زمان از بين ببرد در حالي که وجود محدوده وسيع خصوصيات مختلف، گياهان و حيوانات را قادر به مقابله با تغييرات مختلف کرده و براي دانشمندان جهت توليد گونههاي پرمحصول جديد کمک ميکند. از اينرو بويژه درکشورهاي درحال توسعه نياز کشاورزان به گياهان و حيوانات مقاوم به شرايط نامساعد چون خشکسالي و بيماريهاي مختلف، بيش از نياز به گونههاي پرمحصول است و در واقع براي کشاورز فقير، تنوع زيستي بهترين کمک و حمايت براي مقابله با قحطي است. نقش کشاورزان در حفظ محيط زيست قابل توجه است زيرا که کشاورزان با به کارگيري روشهاي مناسبي چون: کاهش استفاده از حشره کشها و کشت متناوب ميتوانند گام مهمي براي مقابله با فرسايش خاک و تخريب محيط و اکوسيستم اطراف خود بردارند. با جلوگيري از تخريب محيطها و حفظ اکوسيستمها محدوده وسيعي از فرآيندهاي طبيعي بهمراه گياهان و حيوانات در محيط هاي زيستي حفظ و نگهداري ميشوند، لذا ميتوان گفت که مسئوليت کشاورزان براي حفظ تنوع زيستي بيشتر از ساير گروههاست.
اسلاید 10 :
تنوع زيستي و امنيت غذايي
مفهوم «امنيت غذايي» (Food Security)، تأمين غذاي سالم، کافي و مغذي براي همه آحاد يک جامعه در همه اوقات براي زندگي سالم و فعال ميباشد.
براي تغذيه جميعت در حال رشد بايد غذاي بيشتري توليد شود و از حيات انواع موجوداتي که داراي ويژگيهاي منحصر به فرد هستند، مانند گياهان مقاوم به خشکسالي و حيوانات مقاوم به شرايط نامساعد زندگي حمايت گردد. با اقدامات مناسب کشاورزي ميتوان هم جميعت در حال رشد را تغذيه نمود و هم اقيانوسها، جنگلها، مراتع و ساير اکوسيستمها را که جايگاهاي تنوع زيستي محسوب ميشوند، حفظ کرد.
اسلاید 11 :
حفظ تنوع زيستي به فعاليتهاي چند جانبه و چند بخشي نياز دارد. اقداماتي جهت حفظ محيط، آموزش، افزايش تحقيقات در کنار حمايتهاي دولتي لازم است. بعلاوه همکاري با نهادهاي بينالمللي، مراکز تحقيقاتي، نهادهاي سياسي و تجاري، گروههاي مردمي و مصرف کنندگان ضروري ميباشد.
به نظر ميرسد که تلاش جهاني تا به حال جهت رسيدن به شعار اجلاس جهاني سران يعني «کاهش تعداد گرسنگان به نصف تا سال 2015» کافي نبوده است. تنوع زيستي راه اساسي جهت مبارزه با سوء تغذيه است و توسعه پايدار فقط با حفظ و توزيع عادلانه تنوع زيستي امکان پذير خواهد بود، براي داشتن تنوع زيستي احتياج به حفظ اکوسيستمهاي موجود همراه با تمام گونههاي ميکروارگانيسمي، گياهي و حيواني است. لذا حمايت از شعار اجلاس سران و شعار روز جهاني غذا يعني «تنوع زيستي و امنيت غذايي» را بايستي خيلي جدي گرفت.
اسلاید 12 :
فناوري زيستي
اگر نگاهي به پيشرفت كشاورزي از زماني نه چندان دور، يعني كشف فتوسنتز از سوي هولتز در سال 1779 داشته باشيم، از آن زمان تا كشف اولين علف كش مؤثر بر فتوسنتز، يعني آترازين در سال 1957، حدود 178 سال گذشته است. از كشف هستۀ سلول براي اولين بار توسط براون در سال 1832 تا پايه گذاري اولين شركت بذر در سال 1926، حدود 93 سال گذشته است. ايجاد تغيير در كودها در سال 1840 كه به وسيلۀ ليبيک ارائه شد، پس از جنگ جهاني دوم به ميزان زياد مورد استفاده قرار گرفت. بين اولين گزارش در مورد كنترل شيميايي سوسك كلرادو سيب زميني در سال 1887 و ساخت اولين حشره كش در سال 1939، توسط مولر 62 سال فاصله است. از زمان آناليز ساختار دي- ان- اي (DNA) به وسيلۀ واتسون و كريك در سال 1953 و اولين موجود حاصل از مهندسي ژنتيك و ثبت سفارش شده در سال 1980 و اولين معرفي تجاري يك گياه اصلاح شدۀ مقاوم در برابر حشرات ((Bt-Cotton، تنها 46 سال گذشته است. هرچه به آينده نزديك ميشويم، بيشتر شاهد پيشرفت كاربرد ژن در كشاورزي هستيم.
اسلاید 13 :
فناوري زيستي
بررسيهاي منطقهاي و ملي، اهميت و وضعيت تحقيقات بيوتكنولوژي و توسعۀ آن در كشورهاي در حال توسعه را روشن میكند.
سهم كمّي فناوری زیستی كه در ايجاد امنيت جهاني غذا، نه از بين بردن گرسنگي، در مناطق مختلف جهان مورد استفاده قرار خواهد گرفت، به اين صورت است: در سال 2025، حدود 28 درصد از توليدات غذايي در جهان توسعه يافته، به محصولات تغییر یافته ژنتيكي اختصاص خواهد داشت. آسيا 20 درصد، آمريكاي لاتين 17 درصد و آفريقا فقط 6 درصد محصول غذايي خود را از طريق مواد تغيير يافتۀ ژنتيكي به دست خواهد آورد.
اسلاید 14 :
سهم كمّي بيوتكنولوژي در ايجاد امنيت جهاني غذا در مناطق مختلف جهان. (منبع: كرن، 2000).
اسلاید 15 :
فناوري زيستي
استفادة محدود از تكنولوژيهاي جديد، علت اوليۀ پايين بودن توليدات كشاورزي در مناطق خشك است. دلايل متعددي براي پايين بودن سهم كمّي بيوتكنولوژي در کشورهاي جهان سوم و به ويژه در آفريقا وجود دارد، نخست اينكه به ندرت بخش پيشرفته و پر سودي براي بيوتكنولوژي در کشورهاي فقير وجود دارد. به ويژه اينكه اين تكنولوژي هنوز در مرحلۀ مقدماتي است و كمپانيهاي خصوصي مايل هستند كه روي تجارت پر سود سرمايه گذاري كرده و به طور عمده در كشورهاي صنعتي تجارت كنند. دليل دوم؛ در دنياي غرب استفاده از مواد تغيير يافتۀ ژنتيكي بحث جالبي است و اغلب مورد تناقض است و هنوز به نتيجۀ نهايي نرسيده است.
اين بحثها باعث ميشود كه كشورهای جهان سوم، از فناوریهاي جديد استفاده نكنند و 20 تا 30 سال از اين فناوریها عقب بيفتند. چندين سال تجربه در تحقيقات علمي نشان داده است كه اگر كسي امروز تحقيق براي فناوری ژن را شروع كند تا مشكل كنوني کشور خود را حل كند، حداقل 10 تا 15 سال طول ميكشد، تا به نتیجه برسد. ولي باید این واقعیت را هم در نظر داشت، كه مشكل آينده ممكن است مشكل كنوني نباشد.
اسلاید 16 :
محصولات تراريخته
تولید محصولات تراریخته در سال 2009 به دلیل افزایش بهرهوری، منافع اقتصادی، رفاهی و زیست محیطی رکورد بی نظیری را نشان میدهد:
مساحت زیر کشت محصولات تراریخته در سال 2009 نسبت به سال 1996 میلادی رشد 80 برابری داشته است.
در سال 2009 در مورد چهار محصول تراریخته اصلی تجاری سازی شده یعنی ذرت، سویا، کلزا و پنبه رکورد جدیدی گزارش شد. برای اولین بار بیش از سه چهارم سویای تولید شده در جهان تراریخته است. کل مساحت زیر کشت سویا در دنیا 90 میلیون هکتار است. سطح زیر کشت پنبه در دنیا 33 میلیون هکتار است که نیمی از این میزان به تولید پنبه تراریخته اختصاص یافت. همچنین از کل 158 میلیون هکتار سطح زیر کشت ذرت به تولید محصول تراریخته اختصاص یافت و کلزای تراریخته به بیش از یک پنجم سطح زیر کشت جهانی این محصول رسید.
اسلاید 17 :
كشورهاي توليد كننده
کشورهای پیشرو در تجاری سازی محصولات تراریخته جدید در سال 2009 از 25 کشوری که محصولات تراریخته را کشت می کنند، 16 کشور در حال توسعه و 9 کشور صنعتی بودند. نزدیک به نیمی از سطح زیر کشت گیاهان تراریخته در کشورهای در حال توسعه قرار دارد و پیش بینی می شود تا سال 2015 میلادی که سال هدف جامعه جهانی برای کاهش فقر و گرسنگی است، این کشورها از کشورهای صنعتی پیشی گیرند.
8 کشور در دنیا بیش از یک میلیون هکتار محصول زراعی تراریخته کشت کردند که شامل آمریکا با 64 میلیون هکتار، برزیل با 4/21 میلیون هکتار، آرژانتین با 3/21، هندوستان با 4/8 ، کانادا با 2/8 ، چین با 7/3، پاراگوئه با 2/2 و آفریقای جنوبی با 1/2 و سایر کشورها با 7/2 میلیون هکتار توسط 17 کشور اروگوئه، بولیوی، فیلیپین، استرالیا، بورکینافاسو، اسپانیا، مکزیک، شیلی، کلمبیا، هندوراس، جمهوری چک، پرتغال، رومانی، لهستان، کاستاریکا، مصر و اسلواکی به ترتیب کاهنده از نظر مساحت زیر کشت گیاهان تراریخته کشت شد.
اسلاید 18 :
منافع اقتصادي و تجاري سازي
ارزیابی به روز شده تاثیر محصولات زراعی تراریخته نشان می دهد که در دوره 1996 تا 2008 نفع اقتصادی 9/51 میلیارد دلار به طور مساوی از دو منبع حاصل شد.
اول کاهش هزینه های تولید و
دوم افزایش قابل توجه تولید 167 میلیون تنی.
25 کشور در سال 2009 محصولات تراریخته را به صورت تجاری کشت کردند و 32 کشور دیگر از سال 1996 تا کنون واردات محصولات تراریخته را برای مصرف غذای انسانی، خوراک دام و یا رهاسازی محیطی (کشت) تصویب کردند. تا کنون در مجموع 762 مورد مجوز برای 155 گیاه تراریخته مستقل در 24 محصول زراعی به تصویب رسیده است که شامل گل رز آبی رنگی است که در سال 2009 در ژاپن به صورت تجاری به بازار مصرف عرضه شد.
اسلاید 19 :
دانش بومي
بايد در نظر داشته باشيم كه فناوری زيستي نميتواند همه مشكلات اساسي محيط زيست و مسائل توسعهاي را حل كند. در گذشته برنامه ريزان توسعه، اغلب دانش مردم بومی را ناديده ميگرفتند. طرحهاي موفقيت آميز اغلب تركيبي از روشهاي جديد، روشهاي معمول، دانش بومي و اطلاعات مردم محلي است.
به كارگيري دانش بومي به دو دليل سودمند است: نخست به دليل كاهش هزينهها (به طور معمول در اين روشها وسايل سادهاي به كار گرفته ميشوند، كه در دسترس همۀ افراد قرار داشته و این افراد در زمانهای طولانی به آن عادت كردهاند) و ديگري، مضرنبودن اين روشها براي محيط زيست.
اسلاید 20 :
چشم انداز آینده
موج جدیدی از محصولات تراریخته بین سالهای 2010 تا 2015 در راه است. در این راستا لازم است تا اولویت اول بر کارآمد کردن سیستمهای نظارتی مناسب مسئولانه، ارزان و به هنگام متمرکز شود. کشت محصولات تراریخته در دنیا در دومین دهه تجاری سازی این محصولات از سال 1996 تا 2015 از نظر سطح زیر کشت، تعداد کشورها و كشاورزاني که این محصولات را کشت خواهند کرد دو برابر خواهد شد. ضمن آنکه محصولات تراریخته جدید و مناسبی برای تامین اولویتهای جامعۀ جهاني به ویژه در کشورهای در حال توسعه آسیا، آمريكاي لاتين و آفریقا به طور مستمر و فزاینده تامین خواهد شد.
