بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
درس هشتم
دروغ
اسلاید 4 :
بهترین جوان های هر کشور ، جوان هایی هستند که صاحب فکر و با اندیشه باشند .
اسلاید 5 :
فهرست مطالب
درس هشتم : دروغ
تعریف
اقسام دروغ
دروغ از منظر آیات
دروغ از منظر روایات
قبح عقلی دروغ
موارد جواز دروغ
ریشه های درونی دروغ
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغ
راه درمان
اخلاق
اسلاید 6 :
تعریف
در لغت
در اصطلاح
مترادف با کذب ، افترا
متضاد با صدق ، راستی
خبر مخالف با واقع
اسلاید 7 :
اقسام دروغ
نوشتاری
اشاره ای
گفتاری
نظریه فقها
اسلاید 8 :
اقسام دروغ
دروغ در گفتار
نظریه دانشمندان
دروغ در نیت
دروغ در عزم
دروغ در وفا به عزم
دروغ در مقامات دین
دروغ در اعمال
اسلاید 9 :
دروغ از منظر آیات
.إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ. ﴿ زمر: 3 ﴾
خداوند آن كس را كه دروغگو و كفران كننده است هرگز هدايت نمي كند.
.إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ. ﴿غافر :28 ﴾
خداوند كسي را كه اسرافكار و بسيار دروغگوست هدايت نمي كند.
.أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ. ﴿ نور : 7 ﴾
لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد.
.فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ. ﴿آل عمران :61﴾
پس آنگاه لعنت خدا را بر دروغگويان قرار می دهيم.
اسلاید 10 :
دروغ از منظر روایات
از رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) :
المومن اذاکذب بغیر عذره سبعون الف ملک و خرج من قلبه نَتُنٌ حتی یبلغ العرش فیلعنه حمله العرش. [ مستدرک الوسائل ، ج 9 ، باب تحریم الکذب ، ص 86 ]
هرگاه شخص مومن بدون عذر دروغ بگوید ( و از این گناه بزرگ توبه نکند ) ، هفتاد هزار فرشته او را لعنت می کنند و از دل او بوی تعفنی بلند می شود که تا عرش می رسد ، آنگاه حاملان عرش الهی نیز او را لعنت می کنند.
اسلاید 11 :
دروغ از منظر روایات
امام موسی جعفر ( علیه السلام ) :
یا هشام العاقل لایکذب و ان کان فیه هواه. [ مستدرک الوسائل ، ج9 ، باب تحریم الکذب]
ای هشام ! شخص عاقل هیچ گاه دروغ نمی گوید ، اگر چه هوای نفسش در آن دروغ باشد.
امام رضا ( علیه السلام ) فرمودند :
از رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) پرسیدند ؟
سئل رسول الله یکون المومن جبانا ؟ قال نعم . قیل : و یکون بخیلا ؟ قال نعم . قیل : و یکون کذابا ؟ قال : لا . [ وسائل الشیعه ، ج 3 ، باب تحریم الکذب ]
آیا می شود مومن ترسو باشد ؟ فرمود : آری ، عرض کرد ند : بخیل می باشد ؟ فرمودند : بلی . عرض کردند : دروغگو می باشد ؟ فرمودند : نه .
اسلاید 12 :
قبح عقلی دروغ
هر انسانی از این که به او دروغ گفته شود ناخشنود می گردد.
این ناراحتی و بیزاری از سرشت پاک بشری حاصل می شود.
دروغ انحراف از صراط مستقیم فطرت و خلقت است.
دروغگویی ریشه ی فضیلت و سجایای انسانی را می سوزاند.
دروغگویی امنیت اخلاقی و قضایی و اقتصادی را متزلزل می کند.
دروغگویی مردم را نسبت به یکدیگر بدبین می کند .
دروغگویی موجب سلب اعتماد است.
اسلاید 13 :
اَشکال دروغ
دروغ در دعوت ها و تعارف ها
غالب مردم از دروغ بودن این نوع غافلند و به راحتی آن را مورد استعمال قرار می دهند . مانند : ورود شخصی به منزل ، در حالی که گرسنه است و در پاسخ تعارف بگویید : میل ندارم.
دروغ در نقل و گفتار و رفتار دیگران
به دامنه گناه بهتان کشیده می شود . بدترین نوع آن دروغ بستن به خدا و پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) و امامان ( علیهم السلام ) است.
امام صادق ( علیه السلام ) می فرمایند :
الکذب علی الله و علی رسوله و علی الاوصیاء من الکبائر.
[ وسائل الشیعه ، ج 12 ، ح 16224 ، ، ص 249 ، باب تحریم الکذب علی الله و رسوله ]
دروغ بستن به خدا و پیغمبر خدا و امامان از گناهان بزرگ است.
اسلاید 14 :
اَشکال دروغ
سوگند دروغ
امام صادق ( علیه السلام ) :
من قال علم الله ما لم یعلم اهتز العرش اعظما له. [ اصول کافی ، ج 7 ، ص 437 ، ح 3 ،باب اخر ]
کسی که می گوید خدا می داند ؛ ولی خداوند خلاف آن را می داند ، عرش الهی به سبب عظمت خداوند به لرزه در می آید.
سوگند دروغ در معاملات
حضرت رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) :
کسی که متاع خود را به قسم دروغ بفروشد از جمله ی کسانی است که خدای تعالی در روز قیامت با او سخن نمی گوید و نظر رحمت بر او نمی افکند و عمل او را قبول نمی کند.
اسلاید 15 :
اَشکال دروغ
وعده ی دروغ
رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) :
ثلاث من کن فیه کان منافق و ان صام و زعم انه مسلم اذا ائتمن خان و اذا حدَث کذب و اذا وعد اخلف. [ اصول کافی ، ج 2 ، باب فی اصول الکفر و ارکانه ]
سه خصلت است که در هر کس باشد او منافق است اگر چه روزه بگیرد و نماز بخواند و خیال کند که مسلمان است ، آن خصلت ها عبارتند از این که در سخن دروغ گوید ، هنگامی که وعده دهد عمل نکند و چون مورد اطمینان قرار گیرد ، خیانت کند .
گواهی دروغ
پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند :
ان الشهاده الزور تعادل الشرک بالله تعالی . [ مستدرک الوسائل ، ج 17 ، ص 416 ، باب تحریم شهاده الزور ]
همانا شهادت دروغ برابر شرک به خداوند است.
اسلاید 16 :
اَشکال دروغ
دروغ به شوخی
امام علی ( علیه السلام ) :
لا یجد عبد طعم لایمان حتی یترک الکذب هزله و جَدَه. [ اصول کافی ، ج2 ، ص 338 ، باب الکذب ]
هیچ بنده ای مزه ی ایمان را نخواهد چشید ، مگر این که دروغ را چه به صورت شوخی و چه جدی ترک کند.
مبالغه ، کنایه ، مثل و حکایت
کتمان شهادت
دروغ مصلحت آمیز
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله ) به امام علی ( علیه السلام ) وصیت فرمودند :
ان الله احب الکذب فی الصلاح و ابغض الصدق فی الفساد. [ ویائل الشیعه ، ج 12 ، ص 252 ، باب جواز الکذب فی الاصلاح . ]
همان خداوند دروغ به مصلحت و خیر را دوست دارد و از راستی که فساد در پی داشته باشد ، متنفر است.
اسلاید 17 :
اَشکال دروغ
امام صادق ( علیه السلام ) :
المصلح لیس بکذاب . [ اصول کافی ، ج2 ، باب الکذب ]
اصلاح گر سرشت دروغ گویی ندارد.
مصلحت نباید با منفعت اشتباه شود.
مصلحت : رعایت حقیقت
منفعت : رعایت سود
امیرالمومنین (علیه السلام ) :
علامه الایمان ان توثر الصدق حیث یضرک علی الکذب حیث ینفعک .
[ وسائل الشیعه ، ج 12 ، ص255 ، باب جواز الکذب فی الاصلاح.]
نشانه ی ایمان آن است که راستی زیان رساننده به تو را بر دروغی که به تو نفع می رساند ، مقدم داری .
اسلاید 18 :
موارد جواز دروغ
ترک دروغ موجب مفسده ای شود . مثلا به خطر افتادن جان مسلمانی
اصلاح بین دو شخص یا دوگروه از مسلمانان
جهاد و جنگ در راه دین . مانند پیروزی بر دشمن و ترساندن ا و
دروغ مرد برای راضی کردن همسرش
ضرورت ها امور ممنوع را مجاز می سازند . یعنی وقتی انسان بین دو امر ممنوع قرار گیرد ( بد و بدتر ) عقل و شرع حکم به انتخاب بد می کنند و این به معنای خوب شدن امر ممنوع و بد نیست.
اسلاید 19 :
توریه
کلامی که از آن دو معنا فهمیده می شود ، یکی معنای ظاهری که ذهن شنونده به سرعت به آن منتقل می شود و دیگری معنای نهایی و ناپیدا ، که مقصود اصلی گوینده است و ذهن شنونده به آن منتقل نمی شود.
مثلا : ظالمی از مکان شخصی سوال می کند . در جواب گفته می شود: خدا بهتر می داند کجاست، عالم الغیب خداست ، سراغ او را در مسجد بگیر.
فایده توریه : ذهن انسان عادت به دروغ گفتن نمی کند.
اسلاید 20 :
ریشه های درونی دروغ
دشمنی
حسد
خشم و عصبانیت
علاقه به مال دنیا ( حب مال )
علاقه به مقام و جایگاه دنیایی ( حب جاه )
علاقه به افراد ( برای جلب نظر )
نکته : از نظر دانشمندان دروغ با تمام نیروهای نفسانی ارتباط دارد نه فقط با یک نیروی خاص . همچون ارتباط با غضب ، شهوت و .